Alþýðublaðið - 07.02.1973, Blaðsíða 6

ÞEKKINGU 06
HÆFILEIKUM
INN HEILAHN
Þó að fjölmiðlar heimsins hafi
yfirleitt látið það fram hjá sér
fara hefur tveim bandariskum
visindamönnum tekizt að fram-
kvæma tilraunir, sem liklegt er
að gerbreytt geti skoðunum
okkar á þvi hvernig heilinn
starfar. Þö að tilraunir þessar
séu hinar fáránlegustu i sjálfu
sér, hafa þær aukiö stórkostlega
þekkingu visindamanna.
Þessir tveir visindamenn,
bræðurnir dr. Lendell Braud við
Texas háskóla og dr. William
Braud við háskólann i Houston,
hafa notaö rottur sem tilrauna-
dýr i þessu sambandi. Tveim
lykkjum var komið fyrir, ann-
arri litilli, hinni mun stærri,
fyrir framan hvora þeirra. Þvi
næst voru þær þjálfaðar til þess
með ostbitum og öðru „rottu-
sælgæti” að fara i gegn um
stærri lykkjuna, en láta þá
minni lönd og leiö. Þegar rott-
urnar höfðu verið þjálfaðar svo
til þrautar, að þær hikuðu ekki
hið minnsta á valinu á lykkjun-
um, voru þær drepnar og heiii
þeirra þurrkaður og malaður.
Að þvi búnu var þessu heila-
dufti dælt inn i innyfii i rottum,
sem ekki höfðu neina slika
þjálfun fengið. Þegar svo stóru
og Iitlu gjörðunum var komið
fyrir hjá þeim á sama hátt og
áður hjá þeim, sem heiladuftið
var úr, gerðu þessar „óþjálf-
uðu” rottur sér litið fyrir þeim
Braud-bræðrum til undrunar og
gleði, og fóru i gegn „um stærri
gjörðina, eins og ekkert væri
sjálfsagðara, en litu ekki við
þeirri minni”. örfáar, sem ekki
voru eins öruggar, voru þó mun
skemmri tima að átta sig á hlut-
unum en aörar, sem ekki hafði
verið gefið neitt heiladuft.
Hrollvekjandi
möguleikar
Eftir aö hafa brotið heilann um
niðurstöðurnar af þessum til-
raunum sinum um hrið, tóku
þeir að sjálfsögðu að hugleiða
tilraunir á mönnum. Þeir. töldu
sig hafa koinizt að raun um aö i
heilanum væri eitthvert það efni
sem gæti haft þau áhrif, til
dæmis ef þvi væri dælt i börn
með takmarkaða greind, að þau
yrðu jafnokar eðlilega gefinna
barna.
i sambandi viö slikar hugleið-
ingar hljóta siðgæðishugmyndir
óðara að segja til sin. Hafi þess-
ar hugleiðingar við rök að styðj-
ast, hvað gæti þá hindraö þessa
lærðu menn i að dæla sliku
heilaefni i gáfuð börn og gera
þau þannig að snillingum? Eöa
— hvað gæti þá hindraö nýjan
Hitler I að „framleiða” kynþátt
„ofurmenna’” með þvi að dæla i
þá mikilvægum minnisfrumum
úr heilum fanga af „óæöri” kyn-
stofni?
Hvað sem þvi liður, þá hljóta
þessar tilraunir þeirra bræðra
að teljast hinir mikilvægustu
áfangar, sem náðst hafa til
skilnings og skýringar á tor-
ráðnustu gátum varðandi starf-
semi mannsheilans. En það er
svipað hvað þá uppgötvun
snertirog margar mikiivæguslu
uppgötvanir sem áöur hafa ver-
iö gerðar, að ef til vill leiðir hún
af sér enn torveldari vandamál
en hún leysir.
Þá var önnur stórmerkileg til-
raun gerð með góðum árangri á
rottum tilkynnt fyrir aðeins
nokkrum mánuöum. Eftir aö
hafa unnið að samsetningu
gervi-blóðs i full fimm ár, hefur
visindamönnum i Boston i
Bandarikjunum heppnast að
framleiða blöndu, sem þeir
dældu i nokkrar hvitar rottur,
eftir að hver blóðdropi haföi
verið sogaður úr æðum þeirra.
Rotturnar lifðu i næstum viku
á þessu gerviblóði án þess að fá
nýja blóðgjöf. Þetta gerviblóð
var einnig sett i apa, eftir að um
80% af blóði þeirra hafði verið
dælt úr þeim, og gaf tilætlaöan
árangur. Visindamennirnir
leggja samt sem áður áherzlu á
að það eigi sér langt i land, að
slikar tilraunir verði gerðar á
mönnum.

BORÐIÐ FISK — ÞAD
Kenningin um, að fita fiska og
annara sjávardýra sé hollari en
fita landdýranna fær enn einn
stuðninginn i visindariti, sem
Jörn Dyerberg, læknir við
Rikissjúkrahúsið i Kaupmanna-
höfn hefur lagt fram til doktors-
varnar, sem ákveðiö hefur verið
að fram fari þann 25. sept. n.k.
við Kaupmannahafnarháskóla.
Með heimsóknum til Grænlands
hefur Jörn Dyerberg lagt stund
á rannsóknir á blóði Græn-
lendinga. Mataræði Græn-
lendinga er mjög feitiefnarikt
talið er, að u.þ.b. 50%
hitaeininganna, sem þeir fá á
dag, komi úr fitu, á móti 30%
hjá fólki i suðurhluta Danmerk-
ur. Samt sem áður herja hjarta-
og æðasjúkdómar ekki á Græn-
lendingana. Likamleg athafna-
semi þeirra getur þar haft sitt
að segja, en þó varla verið af-
gerandi. Það er heldur ekki um
að ræða neitt meðfætt varnar-
kerfi vegna þess, að þegar
Grænlendingar koma til Dan-
merkur og fá danskt fæði, þá
verður blóð þeirra alveg eins og
Dananna. Þess vegna hlýtur
það að vera fæða Græn-
lendinganna, sem ræður þarna
mestu um, segir Jörn Dyerberg.
Jörn Dyerberg hefur fundið
upp nýja aðferð til þess að mæla
Miðvikudagur 7. febrúar 1973