Alþýðublaðið - 06.03.1973, Blaðsíða 5

alþýðu
Alþýðublaðsútgáfan hf. Stjórnmálarit-
stjóri Sighvatur Björgvinsson. Frétta-
stjóri Bjarni Sigtryggsson. Ritstjóri og
ábyrgðarmaður Freysteinn
Jóhannsson. Aðsetur ritstjórnar
Hverfisgötu 8-10. Simi 86666. Blaðprent
hf.
SKÖMMIN er mikil
Islendingar horfast nú i augu við risavaxin
efnahagsvandamál. Ofan á hörmungarástand,
heimatilbúið af rikisstjórninni, bætist stórkost-
legt efnahagslegt áfall i kjölfar atburðanna i
Vestmannaeyjum, sem eitt út af fyrir sig hefur
vakið djúpa samúð með íslendingum erlendis.
Við höfum nú þegar veitt viðtöku risavöxnum
framlögum frá ýmsum þjóðum, og þá ekki hvað
sizt Norðurlandaþjóðunum, okkur til aðstoðar.
Nú um þessar mundir standa yfir umfangsmikl-
ar fjársafnanir til íslandshjálpar hjá al-
menningi erlendis. Þar leggja bæði rikir og fá-
tækir fram sinn skerf með einlægri samúð og af
djúpri vináttu. öryrki gefur lifeyrisbætur sinar.
Gamalt fólk á elliheimili selur pianóið sitt fyrir
peninga handa íslendingum. Fjölmargar slikar
sögur berast um þessar mundir utanlands frá,
þar sem segir frá einstæðri fórnarlund ókunn-
ugs alþýðufólks. Margir, sem eru snauðir af
þessa heims auði, hafa fylgt fordæmi ekkjunnar
úr dæmisögunni og gefið sinn siðasta eyri til að-
stoðar við íslendinga.
Þegar litið er til þessa verður skömm is-
lenzkra stjórnvalda mikil að láta það liðast, að
ailur islenzki togaraflotinn sé bundinn við
bryggjur i nokkuð á annan mánuð. Þessi af-
kastamikli fiskifloti landsmanna liggur aðgerð-
arlaus mitt i öllum erfiðleikunum, mitt i allri
þeirri erlendu aðstoð og erlendu fjársöfnunum,
sem skipulagðar eru i þágu íslands. Hversu
mörg pianó þyrfti gamalt fólk i nágrannalönd-
unum að selja til þess að vega upp á móti tapi,
sem Island verður fyrir vegna stöðvunar togar-
anna? Hversu margir öryrkjar þyrftu að gefa
lifeyrinn sinn til þess að þvi tapi yrði mætt?
Hvernig getur rikisstjórnin verið þekkt fyrir að
sitja og halda að sér höndum, horfa upp á stöðv-
un alls togaraflotans i fleiri vikur og fleiri tuga,
jafnvel fleiri hundruð milljóna króna tap fyrir
þjóðarbúið af þeim sökum á sama tima og fólk i
útlöndum efnir til almennra fjársafnana til að
hjálpa Islandi? Þetta er skömm og svivirða, þvi
rikisstjórn Islands hefur i sinum höndum þann
lykil, sem á svipstundu gæti leyst togaraverk-
fallið. Hún neitar aðeins að nota hann.
Menn skyldu gera sér grein fyrir þvi, að kröf-
ur togarasjómanna nú eru mjög sanngjarnar og
réttlátar. Þeir hafa á undanförnum mánuðum
dregizt aftur úr öðrum launastéttum og eru skv.
opinberum skýrslum ein allra tekjulægsta at-
vinnustétt landsins. Þótt fallizt væri á allar
þeirra kröfur þá gerði það ekki betur en að jafna
aftur þeirra hlut miðað við aðrar launastéttir i
landinu, og þó tæplega það.
Hitt er lika staðreynd, að togaraflotinn er i
dag rekinn með tapi. Rikisstjórnin hefur séð til
þess. Deilan hefur staðið vikum saman milli
hennar og togaraútgerðarmanna um hvernig
það vandamál eigi að leysa. Fyrr en það mál sé
komið á hreint segjast útgerðarmenn ekki geta
samið. Og rikisstjórnin þráast við að leggja
fram tillögur sinar.
Þannig er togaraverkfallið ekki aðeins venju-
leg launadeila milli launþega og atvinnuveit-
enda. Það er fyrst og fremst hörð rimma milli
útvegsmanna og rikisstjórnarinnar. A milli
þessara striðandi aðila heyja svo togarasjó-
menn verkfallsbaráttu við báða.
Togaraverkfallið getur rikisstjórnin leyst
strax i dag ef hún vill. Hún hefur ekki viljað það
til þessa. Það er þjóðarhneyksli og þjóðar-
skömm.
STEFÁN GUNNLAUGSSON, ALÞM.:
JAKVÆTT MARKMIÐ (
heilbrigdismAlunum
SIDast liöinn fimmtudag fór
fram I neöri deild Alþingis fyrsta
umræöa um frumvarp til laga um
heilbrigöisþjónustu — stjórnar-
frumvarp. Stefán Gunnlaugsson,
alþm., fulltrúi Aiþýöuflokksins i
heilbrigöis- og tryggingamáia-
nefnd deildarinnar, tók til máls
um frumvarpiö og fórust honum
orö á þessa leiö.:
„Aödragandinn aö þvi frum-
varpi til laga, sem hér er til um-
ræðu, er sá, aö fyrrverandi heil-
brigöismálaráöherra Eggert G.
Þorsteinsson skipaöi nefnd
manna á árinu 1970, meö hliösjón
af þingsályktun, sem afgreidd
var hér á hinu háa alþingi sama
ár, til aö gera tillögur um
endurskoöun á gildandi heil-
brigöislöggjöf meö þaö fyrir aug-
um aö heilbrigöisþjónustan I
landinu yröi bætt.
Vissulega var sú ákvöröun
timabær og eölileg i alla staöi.
Þörf var oröin á, aö taka þessi
mál til athugunar, ekki hvaö sizt
út frá þvi sjónarmiöi aö reyna aö
ráöa bót á þvi alvarlega ástandi,
sem viö er að etja á ýmsum stöö-
um úti um land, vegna þess aö
læknar eru illfáanlegir til þess aö
sinna þar störfum.
Þaö kemur fram I greinargerð
meö frumvarpinu, aö þessi nefnd
starfaöi frá þvl I okt. 1970 og þar
til I byrjun april 1971. Hún mun
hafa haft samráð viö ýmsa aöila
um tillögugerö sina og sendi frá
sér álitsgerö og tillögur i april
1971.
Núverandi heilbrigöis- og
tryggingamálaráöherra fékk svo
nýrri nefnd þetta mál I hendur
haustiö 1971.
1 april s.l. lagöi heilbrigöis- og
tryggingamálaráöherra tillögu
þessara nefnda hér fyrir alþingi i
mynd frumvarps til laga um heil-
brigðisþjónustu. Um máliö uröu
talsveröar umræöur, en ekki náöi
þaö fram aö ganga, enda ekki aö
þvi stefnt aö svo gæti oröiö á þvl
þingi. Var það eðlilegt, svo stórt
og viöamikiö, sem þetta mál er,
og æskilegt aö reynt sé aö ná sem
allra beztri og viötækastri sam-
stööu um þaö.
Frumvarpiö hefur nú aftur ver-
ið lagt hér fram, aö visu nokkuö
breytt frá þvi sem áöur var.
Ég fagna þvi aö þetta frumvarp
til laga um breytta skipan heil-
brigðisþjónustu er nú aftur á dag-
skrá á þessum vettvangi. Er þess
aö vænta, að úr þessu liöi ekki
langur timi, þar til unnt veröur aö
hefjast handa um skipulega og
samræmda uppbyggingu þess
heilbrigöisþjónustukerfis I land-
inu, sem aöstæöur nútimans gera
nauösynlegt. Löggjöf sem stefnir
i þá átt, sem frumvarpiö gerir ráö
fyrir I megindráttum, viröist
nauösynlegur grundvöllur til aö
byggja á I þeim efnum.
Gera má ráö fyrir, aö mikil
vinna og störf liggi aö baki undir-
búnings þeirri tillögugeröar, sem
hér liggur fyrir.
Aö henni hafa unnið ýmsir
mætir menn meö reynslu og sér-
þekkingu á sviöi heilbrigöismála.
Þeir hafa vafalaust leitaö sam-
ráös viö fjölmarga aöila, sem
þetta mál snertir til aö tryggja aö
fyrirhuguö löggjöf gæti oröiö aö
þvi gagni, sem aö er stefnt meö
setningu hennar.
En margt orkar tvimælis i okk-
ar heimi, ekki hvaö sizt mann-
anna verk. Svo finnst sjálfsagt
ýmsum um eitt og annaö i þessu
frumvarpi, þótt aö samningu þess
hafi staðið ýmsir hinna hæfustu
manna, sem völ er á til þeirra
hluta, enda viröist allt þetta mál
vera þess eölis og svo vandasamt
úrlausnar, aö ekki er hægt aö
vænta þess, aö allir geti orðiö á
eitt sáttir um allt, sem I væntan-
legri löggjöf um heilbrigðisþjón-
ustu kemur til með aö standa..
Þaö er til of mikils ætlazt, aö gera
ráö fyrir aö svo geti orðið i slóku
máli, sem hér um ræðir.
Mér sýmst, aö sú tillögugerö,
sem fellst i frumvarpinu, miöist
einkum aö þvi aö leitast viö aö
jafna aöstööu manna til aö fá not-
iö sómasamlegrar heilbrigöis-
Stefán Gunnlaugsson
þjónustu, en vitaö er, að skilyröi
manna i þeim efnum, eftir þvi
hvar þeir eru búsettir eöa jtaddir
á landinu, hefur verið ákaflega
mismunandi. Hér er þvi um aö
ræöa jákvætt markmiö, sem
stefna ber aö. Um þaö hljóta
flestir aö geta veriö sammála.
Meö hvaöa hætti þaö skuli gert,
hverskonar skipulag eigi þar aö
liggja til grundvallar kunna aftur
á móti aö vera eitthvaö skiptar
skoöanir, jafnvel meöal þeirra,
sem bezt þekkja til.
í frumvarpinu eru einnig
geröar tillögur um umbyltingu á
þvl skipulagi, sem veriö hefur á
heilbrigðisþjónustu á þéttbýlis-
svæöum, t.d. hér á Suö-vestur-
horni landsins, þar sem þessi mál
hafa veriö i miklu betra horfi en
vföast hvar annars staöar á land-
inu. Þótt svo hafi verið er vissu-
lega einnig þörf endurskipulagn-
ingar heilbrigöisþjónustunnar i
þessum landshlutum.
Hvorutveggja, heilbrigöisþjón
usta i dreifbýli og þéttbýli eru svo
samtvinnuö og tengd, aö rétt og
eölilegt er aö skoöa þessa þætti i
samhengi, eins og gert hefur ver-
iö viö undirbúning þessa frum-
varps.
Aö minum dómi stefnir þetta
frumvarp i rétta átt i höfuðatriö-
um. Þaö gerir ráö fyrir, aö heil-
brigöisþjónusta taki til heilsu-
gæzlu, heilbrigöiseftirlits,
lækningarannsókna, lækninga i
sjúkrahúsum og endurhæfinga-
starfs.
Ég mun ekki aö svo stöddu ræöa
einstök atriöi frumvarpsins. Mér
mun gefast tækifæri til þess i heil-
brigðis- og tryggingamálanefnd,
sem væntanlega fær frumvarpiö
til athugunar og umsagnar.
Nokkur atriöi, sem ég hefi
hnotið um og ég tel aö mættu
betur fara eöa orka tvimælis,
þurfa nánari athugunar viö.
Möguleikar munu gefast til þess
og ræöa þau, ef aö likum lætur,
viö þá, sem frumvarpiö sömdu,
þegar máliö veröur tekiö fyrir i
nefndinni. Ég skal ekki lengja
umræöur meö þvi aö ræöa þau
hér nú náiö. En meöal þess sem
ég hefi þar I huga er staöa heil-
brigöiseftirlitsins I væntanlegu
heilbrigöisþjónustukerfi. Mér
sýnist t.d. margt mæla meö aö sú
starfsemi ætti aö vera til húsa i
heilsuverndarstöövum og rekast I
tengslum viö annaö heilsuvernd-
arstarf, sem þaöan veröur rekiö.
Þá vil ég minnast skiptingu
landsins i læknishéruö. Sennilegt
er, aö þaö hafi reynst þeim, er
þetta frumvarp sömdu, eitt af
erfiðustu úrlausnarefnunum.
Hvaö snertir skipan þeirra mála
hér á Suð-vesturhorni landsins,
samkvæmt frumvarpinu, þá eru
menn i Reykjaneskjördæmi ekki
á eitt sáttir i þvi efni.
Það vekur athygli, hvernig gert
er ráö fyrir, aö tekiö veröi I slik
lög, sem hér um ræöir, ákvæöi um
námsstyrki, sérstaka fjárhags-
lega fyrirgreiðslu og ýmiskonar
hlunnindi til handa þeim, sem
háttsettastir veröa innan kerfis
ins og hæstu launin fá. Hygg ég,
aö fátitt sé, og sennilega eins-
dæmi I sambærilegri löggjöf Is-
lenzkri, aö kveöiö sé á um og talin
upp meö þeim hætti, sem þarna
er gert, ótal friöindi, sem boöin
eru fram vissum starfsmönnum.
Hér eru um aö ræöa aö minnsta
kosti aö nokkru leyti, friöindi,
sem venjulegast er samið um á
milli viökomandi stéttarfélags og
vinnuveitenda.
Þessi hlunnindi, eru ekki látin
ná til láglaunahópa heilbrigöis-
starfsmanna. Þeir þurfa einnig á
viöhaldsmenntun aö halda,
námsstyrkjum og fjárhagslegum
fyrirgreiöslum til aö öölast aukna
hæfni i starfi, engu siöur en þeir,
sem hærra eru settir innan vænt-
anlegs heilbrigöiskerfis. Þessi
atriöi þurfa, aö minum dómi,
nánari athugunar viö.
Ég mun ekki orölengja þessar
umræöur meö þvi aö telja upp
fleiri atriöi, sem ég hefi viö yfir-
lestur og athugun á frumvarpinu
staönæmst viö, en lýk máli minu
meö þvi aö láta I ljósi ánægju yfir
aö þetta frumvarp er komiö hér
fram. Vonandi tekst aö afgreiöa
lög frá alþingi hiö allra fyrsta um
heilbrigöisþjónustu sem I öllum
meginatriöum stefnir i þá átt,
sem þetta frumvarp gerir ráö
fyrir. Viö Alþýöuflokksmenn hér
viljum fyrir okkar leyti stuöla aö
| þvi aö svo geti oröiö”.
Frá Æskulýðsráði Reykjavikur
i
Námskeið í kvikmyndagerð
hefjast 8. marz 1973. Veitt verður fræðsla um undir-
búning, töku og frágang 8 mm kvikmynda.
Hvert námskeið er 18 tímar.
Námskeiðið er ætlað 18 ára og eldri.
Nánari upplýsingar og innritun á Fríkirkjuvegi 11
og i sima 15937, daglega kl. 8.20 — 16.15.

Þriðjudagur 6. marz, 1973.