Alþýðublaðið - 11.04.1973, Blaðsíða 5

lalþýdul
Alþýöublaðsútgáfan hf. Stjórnmálaritstjóri Sighvatur Björgvinsson.
Fréttastjóri Sigtryggur Sigtryggsson. Ristjórnarfulltrúi Bjarni Sig-
tryggsson. Ritstjóri og ábyrgðarmaður Freysteinn Jóhannsson. Aðset-
ur ritstjórnar Hverfisgötu 8—10. Sími 86666. Biaðaprent hf.
ÞÁVERÐUR ÁVALLT AÐ NEYÐA
Þegar hin hroövirknislegu
skattalög rikisst jórnarinnar
voru á sinum tima til meöferöar
á Alþingi i frumvarpsformi
geröu þingmenn Alþýöuflokks-
ins athugasemdir viö fjöl-
margar greinar þeirra. Þeir
mótmæltu m.a. þeim þungu á-
lögum á gamalmenni, sem af
skattalagabreytingunum
myndu hijótast ef hugmyndir
rlkisstjórnarinnar næöu fram
aö ganga. A þessar viövaranir
Alþýöuflokksins fengust
stjórnarsinnar ekki til aö hlusta.
Þaö var ekki fyrr en álögurnar á
gamla fólkiö voru orönar öllum
Ijósar og þjóöin rak upp reiðióp,
sem stjórnarsinnar fengust til
þess aö hugleiöa tvisvar eigin
skattalagasmfö og gera á henni
smávægilegar lagfæringar fyrir
gamla fólkiö.
Nú um þessar mundir er ann-
ar slikur atburöur aö endurtaka
sig. Hann varöar skattlagningu
á tekjur eiginkvenna og úti-
vinnu húsmæöra.
t gömlu skattalögunum voru
þau ákvæöi I gildi, aö húsmæö-
ur, sem lögöu á sig þaö aukaerf-
iöi aö vinna utan heimilis fengu
þá ivilnun i sköttum, aö helm-
ingur vinnutekna þeirra fékkst
frádreginn bæöi frá útsvari og
tekjuskatti. Meö hinum nýju
skattalögum rikisstjórnarinnar
var þessu breytt þannig, aö
helmingsafsláttur á vinnutekj-
um húsmóöur var aöeins gefinn
gagnvart tekjuskattsálagningu,
en ekki gagnvart útsvari. Þar
skyldi lagður fullur skattur á
vinnutekjur húsmæöra.
Þingmenn Alþýöuflokksins
vöruöu mjög viö þessari
breytingu. Meö Ijósum og
greinagóöum dæmum sýndi Al-
þýöublaðið fram á hversu þessi
breyting skerti skattalega stööu
útivinnandi húsmæöra þrátt
fyrir aörar breytingar á álags-
reglum, sem stjórnarflokkarnir
héldu fram um, aö jafna myndu
muninn.
Benti Alþýöuflokkur-
inn á, aö viöa um land væru hús-
mæðurnar undirstaöa vinnu-
aflsins I fiskvinnslustöðvunum.
Skattaivilnanirnar til þeirra
samkvæmt gömlu skattalögun-
um heföu veriö geröar til þess
m.a. aö laöa þær til bráönauö-
synlegra starfa i þágu undir-
stööuatvinnugreina þjóöarbús-
ins og þjóöarheildarinnar. Ef
rikisstjórnin ætlaöi nú aö skeröa
þe ssa skattaaöstööu eigin-
kvennanna til þess aö krækja
sér i meira fé fyrir si-tóman
rikiskassa Halldórs E. Sigurös-
sonar þá myndu afieiöingarnar
verða þær, aö húsmæðurnar
mundu hugsa sig tvisvar um áö-
ur en þær legöu á sig þaö auka-
erfiöi aö vinna utan heimilis og
fyrst og siðast myndi þaö koma
fram i vinnuaflsskorti i hinum
mikilvægu fiskvinnsluverum
viö sjávarsiöuna — og þar meö
verða til stórtjóns fyrir þjóöar-
búiö.
Auövitaö hlustuöu stjórnar-
sinnar ekki á þessi varnaöarorö
Alþýöuflokksmanna. Þeir hafa
haft annað aö gera s.I. hálft
annaö ár en aö hlusta á góöar
ráðleggingar. En nú eru
varnaðarorö Alþýöuflokks-
manna að ræðtast.
Þannig skýrir hiö óháöa blað
„SUÐURNESJATÍÐINDI” frá
þvi nýlega, aö mikill vinnuafls-
skortur sé nú rikjandi I fisk-
vinnslustöövum á Suðurnesjum
til mikilla öröugleika fyrir fisk-
verkun. Vegna skattalagabreyt-
inganna fáist húsmæöur miklu
siöur til þessara starfa nú en
áöur. Fullyröir blaöiö, aö ef
húsmæöur eigi almennt aö fást
til starfa viö fiskverkun á yfir-
standandi vertlö, þá veröi aö
breyta fyrirkomulagi skatta-
álagningarinnar þannig, aö hús-
mæörum finnist borga sig aö
leggja þessa vinnu á sig.
Þannig er þaö nú óöum aö
koma fram, sem Alþýöuflokk-
urinn varaöi viö i þessum efnum
sem öörum. En þaö þýöir ekki
aö reyna að gefa núverandi
stjórnarflokkum góö ráö eftir
venjulegum leiðum. Þá veröur
ávalit aö neyöa.
NY VIÐHORF TIL EIGNAK-
RÉTTARINS EBII TÍMABÆR
EFTIR BRAGA SIGURJÓNSSON ALÞINGISMANN .
Nú um sinn hafa verið allmikl-
ar umræður i fjölmiðlum og á
Alþingi um eignarréttinn, inntak
hugtaksins og hvernig eignarrétti
skuli beitt. Umræður þessar hafa
ekki sizt spunnizt út af þings-
ályktunartillögu Alþýðuflokksins
um eignarráð yfir landinu, gögn-
um þess og gæðum, en einnig ýtti
undir stjórnarfrumvarp um ný
orkulög, þar sem lagt var til, að
rikið lýsti eign sinni a öllum djúp-
varma eða háhita. Ýmislegt
fleira hefir og komið til.
t þessum umræðum mörgum
hverjum hefir það meginatriði
viljað gleymast, að eignarrétt
verður að greina i mismunandi
þrep eða deildir:
Séreignarrétt eöa einkaeignar-
rétt.
Félagseignarrétt eða sam-
eignarrétt.
Sveitarfélagseignarrétt.
Rikiseignarrétt.
Þessa skiptingu þarf að hafa i
huga, þegar um mál þessi er rætt,
svo að menn viti nákvæmlega,
um hvers konar eignarrétt þeir
eru að ræða, þegar um hann er
skipzt á skoðunum.
Eindregnir talsmenn eignar-
réttar á Alþingi eru Sjálfstæðis-
menn og Framsóknarmenn, þeg-
ar minnzt er á breytt eignarrétt-
arkerfi varðandi einhverjar til-
teknar eignir. 1 málflutningi
þeirra er eignarréttur alltaf sér-
eignarréttur, sem þeir staðhæfa
oftast nær, að sé verndaður af
stjórnarskránni. Báðir þessir
stjórnmálaflokkar hafa þó staðið
að margháttaðri færslu eigna
úr einkaeign í félags-, bæjar- eða
rikiseign, ef þeim hefir boðið svo
við að horfa, þótt þeir telji sig nú
einkaverjendur séreignarréttar,
hvað t.d. lönd og lendur snertir.
Annar flokkurinn, Framsóknar-
flokkurinn, starfar sem sameign-
arflokkur, hvað stuðning hans við
samvinnuhreyfinguna snertir, og
verður að þvi leyti að skilgreinast
sem félagshyggjuflokkur, en ekki
sérhyggjuflokkur, svo sem hann
starfar sem bændaflokkur um
margt.
Einsýnt viðhorf
Margor málsvarar Sjálfstæðis-
flokksins og höfuðmálgagn hans,
Morgunblaðið, hafa staðhæft, að
Alþýðuflokkurinn væri með til-
löguflutningi sinum varðandi
endurskoðun á eignarráðum á
landinu, gögnum þess og gæðum
að ráðast gegn eignarréttinum
lögvernduðum af stjórnar-
skránni. Þetta er ákaflega ein-
skorðaður málflutningur og ein-
sýnt viðhorf. Alþýðuflokkurinn
hefir ekkert lagafrumvarp flutt
um þessi efni, heldur aðeins lagt
til við Alþingi, að það feli rikis-
stjórninni að endurskoða þessi
mál vegna breyttra þjóöfélags-
hátta og notamöguleika. Að sjálf-
sögðu hefir Alþýðuflokkurinn
bent á hugsanlegar breytingar á
eignarráðunum, enda náist fyrir
sliku þingmeirihluti. Þetta ber að
hafa i huga, þegar málin eru
rædd, en ekki æpa upp um eigna-
upptöku, eins og óvandaðir and-
mælendur gera.
En hvers vegna eru eignarráðin
i ýmiss konar mynd svo mjög I
sviðsljósinu nú og raun ber vitni?
Þessu er auðsvarað, ef menn vilja
aðeins hugsa sig um. Það er hið
breytta þjóðfélagskerfi, sem hér
er að skapast. Bændaþjóðfélagiö
er að baki, þótt hugsunarháttur
þess sé enn mörgum tamur, en
samfélag þéttbýlinga tekið við.
Viðhorf þeirra til sumra þátta
eignarráða er eðlilega annað en
strjálbýlinga, og svo býður þétt-
býlið og ný tækni upp á annars
konar og meiri not ýmissa
eignargæða en fyrr hefir verið.
Segja má, að nú takist sérhyggja
og félagshyggja á um þessi mál
sem ýmis önnur.
Þjóðfélag þéttbýlinga
t þjóðfélagi þéttbýlinga er að
sjálfsögðu rúm fyrir öll eignar-
réttarþrepin, sem hér voru talin á
undan: Menn vilja gjarnan eiga
sinar ibúðir sjálfir, bil, innbú. Og
þetta finnst jafnt sérhyggju- sem
félagshyggjumönnum eðlileg og
æskileg eignarráð. Þetta er yfir-
leitt eignasköpun eigin vinnu og
framtaks. En þegar stórar fast-
eignir eru i einkaeign til útleigu,
að ekki sé talað um sölu á brask-
markaði, snarhækkuðu verði
vegna áhrifa utanaðkomandi
afla, sem eigandi á enga vinnu
eða framtaksaðild að, þá finnst
félagshyggjumanninum eignar-
rétturinn á röngu þrepi staddur.
Utgerðarmaðurinn vill gjarnan
eiga sina útgerð sjálfur, margur
hver. Þetta finnst sérhyggju-
manninum sjálfsagt eignarform,
og félagshyggjumaðurinn hefir
ekkert við það að athuga, valdi
útgeröarmaöurinn rekstrinum aö
eigin forsjá og framtaki.En þeg-
ar sveitarfélög, bankar og riki
þurfa að leiða útgerðarmanninn
hvert spor, fer félagshyggjumað-
urinn að hugleiða annað eignar-
form: bæjareign, rikiseign,
félagseign. Sérhyggjumaðurinn
æpir: rlkisrekstur, eignaupptak!
Félagshyggjumaðurinn segir:
þar sem samátak fjöldans þarf
til, þar á sameignarkerfið að
rikja i einni eða annarri mynd.
Bændur vilja gjarnast eiga slna
jörð sjálfir. Sérhyggjumaðurinn
telur slikt sjálfsagt. Félags-
hyggjumaðurinn hefir ekkert á
móti slikum eignarráðum út af
fyrir sig og skilur vel þennan vilja
bóndans. Hins vegar finnst hon-
um, að erfðafesta á jörð eða lifs-
tiöarábúð á jörð, sem rikið hins
vegar ætti, kynni að vera hag-
felldara fyrirkomulag fyrir bónd-
ann og auðveldaði kynslóðaskipti
við búskap. Hann lætur þessa
skoðun uppi, en knýr siður en svo
á um nauðungarbreytingu. öðru
máli gegnir um afréttarlönd og
öræfi. Þar telur félagshyggju-
maðurinn alveg sjálfsagt, að
rikiseign gildi, þó afnotaréttur
bænda sé virtur til afréttanna,
innan hóflegra notamarka. Sér-
hyggjumaðurinn vill hins vegar
slá séreignarrétti á öll lönd. Og
enn skýrast skilin, þegar vatns-
aflið og jarðhitinn koma inn á
deilusviðið. Sérhyggjumaðurinn
segir: þessi gæði fylgja jörðun-
um. Félagshyggjumaðurinn segir;
Hér eru jaröargæöi, sem þjóöin
öll hlýtur aö eiga. Þeirra veröur
ekki aflaö og notiö nema meö
samátaki fjöldans. Einkafram-
tak og einkavinna ræður hér ekki
við úrlausnarefnið. Það gerir að-
eins þjóðarheildin. Hún skapar
verðmætin, hún á að eiga þau. Og
af þvi að hér eru á ferð gögn og
gæði, sem gamla strjálbýlisþjóð-
félagið þekkti ekki beizlistökin á,
en þéttbýlisþjóðfélagið munar i
og getur aflað, þá skipar það sið-
arnefnda þessum eignargæðum,
öðruvisi i eignardeild en fyrr
þekktist: vatnsorkan og jarðvar-
innar, þ.e. djúpvarminn, skal
vera alþjóðareign.
Veiðiréttur
Nú er veiðiréttur i ám og vötn-
um orðinn eftirsóttur og gjald-
eyrislind fyrir þjóðina. Fiskirækt
er að skjóta upp kolli sem at-
vinnugrein. Hér er fylgifiskur
þéttbýlisþjóðfélags á ferð, sem
kitlar sérhyggjumenn, en veldur
félagshyggjumönnum áhyggjum:
veiðijarðir lenda á braskmarkað
til háska fyrir ræktunarbúskap.
Hrikalegur tekjumunur er að
skapast milli ræktunar- og fram-
leiðslubænda annars vegar og
veiðibænda hins vegar. A laxinn
að holgrafa islenzkan landbúnað
fyrir handvömm eina og skamm-
sýni? spyr félagshyggjumaður-
inn. Hvi ekki að binda i lög, að
veiðifélög og viðkomandi sveitar-
félög eigi veiðirétt áa og vatna,
þar sem sveitarfélagið hefur þó
meirihlutavald og tekjurnar komi
fyrst og fremst sveitarfélaginu,
félagsheildinni þar, að gagni,
eftir að fiskiræktin hefur hlotið
sinn mælda og sanngjarna skerf?
Eignaupptaka, eignaupptaka!
æpir sérhyggjumaðurinn. Hér er
aðeins verið að skipa málum i
skynsamlegt horf til að varast
yfirvofandi vá, segir félags-
hyggjumaðurinn.
Sérhyggja — félagshyggja
Eins og flokkaskipan er nú i
landinu, lita sérhyggjumenn fyrst
og fremst á Sjálfstæðisflokkinn
sem málsvara sinn, þannig ber
hann oftast vopnin. Sem betur
Framhald á bls. 4
FELAGSFUNDUR
Kvenfélag Alþýðuflokksins I Reykjavik heldur
félagsfund fimmtudaginn 12. april n.k. I Alþýöu-
húsinu viö Hverfisgötu kl. 20,30.
FUNDAREFNI:
1. Venjuleg félagsfundarstörf
2. Bingó
Félagskonur mæti vei og stundvlslega og taki
meö sé gesti.
STJÓRNIN
VIÐTALSTÍMAR
Hafnfirðingar! Alþýðuflokksfélögin í
Hafnarfirði minna á reglulegan viðtals-
tíma bæjarfulltrúa og þingmanna
Alþýðuflokksins á morgun kl. 5-7, e.h. í
Alþýðuhúsinu. Nánar auglýst á morgun.
Stjórnirnar
FULLTRUARAÐ
Allsherjaratkvæðagreiðsla um
fulltrúa i fulltrúaráði Alþýðuflokks-
félaganna i Reykjavik skv. nýjum
starfsreglum fulltrúaráðsins fer
fram 14. og 15. april n.k. Atkvæðis-
rétt hafa allir fullgildir félagar i
Aiþýðuflokksfélagi Reykjavikur,
Kvenfélagi Alþýðuflokksins og FUJ.
Nánar auglýst siðar.
Miðvikudagur 11. apríl 1973.
o