Alþýðublaðið - 19.05.1973, Blaðsíða 6

fjarlægara en hið fyrra
var — hlutverkið sem
karlmaður.
Ég hygg að það valdi
enn alvarlegri sálar-
skemmdum þegar til
lengdar lætur og er ég að
semja bók um það um
þessar mundir.
t þetta skiptið læt ég
mér þó nægja að benda á
önnur alvarleg slys, sem
nútima uppeldi stefnir ó-
hjákvæmilega að. Sér i
lagi i sambandi við unga
menn.
t þann tið sem erfðavis-
ar okkar mynduðust, voru
karlmennirnir veiðimenn
og bardagamenn. Hrot'ta-
skapur, dirfska og vöðva-
orka, sem unnt var að
þjálfa til mikilla afreka og
þols, ásamt árásarhneigð
til hagnýtingar þessum
eiginleikum, dugði þá
helzt til langlifis og af-
komu.
Við höfum tekið þessa
eiginleika að erfðum og
gerum enn. Eða að
minnsta kosti visa að
þeim.
Þetta kemur greinilega i
ljós hjá ungum karlmönn-
um. Og það hefur á marg-
an hátt komið sér vel. Hjá
er nú alin upp til að gegna hlutverki,
sem er eðli hennar á allan hátt
gagnstætt - hlutverki karlmannsins
Við erum ekki fædd til að
lifa þvi lifi, sem við lifum.
Það sýna og sanna með-
al annars alls konar
taugaveiklun og tauga-
sjúkdómar, sem stöðugt
gerast algengari. Og si-
vaxandi óánægja enda
þótt við eigum rýmri efna-
hag við að búa og meiri
lifsþægindi en nokkru
sinni.
Maðurinn er kominn i
andstöðu við sjálfan sig.
Við höfum tekið f jölda eig-
inleika að erfðum. Við er-
um fædd með viðtækari
andlegri og likamlegri
hæfni, sem gerðu aðlögun-
ina að umhverfi og að-
stæðum okkur auðvelda og
sársaukalausa.
En svo höfum við breytt
svo umhverfi og aðstæð-
um, að ekki samrýmist
lengur þessari hæfni okk-
ar.
Svo er hæfni konunnar
fyrir að þakka — og lögun
hennar og þörf til — að
halda lifinu i veikbyggð-
asta og mest ósjálfbjarga
ungvið dýrarikisins og
koma þvi á legg, að ekki
hafa orðið neinar erfða-
breytingar siðustu 10,000
árin.
Við fæðumst með sömu
hæfileikum og hæfni nú,
andlegum og likamlegum,
og fyrir 10.000 árum, þeg-
ar umhverfið var allt ann-
að en nú.
Þessir erfðaeiginleikar
höfðu þá þroskazt og þró-
azt i milljónir ára. Til
samræmis við þá lifnaðar-
háttu að karimaðurinn afl-
aði fæðunnar handa fjöl-
skyldunni, sem yfirleitt
var veiðibráð. Karlmað-
urinn fór þvi á veiðar, en
konurnar gættu barna og
barnabarna og börnunum
var gefið brjóst i 2, 3—4 ár,
en voru þó háð móðurinni
mun lengur.
Það er þetta lif, þessir
lifnaðarhætlir, sem erfða-
eiginleikar okkar miðast
við. En lifnaðarhættir okk-
ar nú eru harla frábrugðn-
ir þeim og þarf ekki að
fjölyrði það.
Ekki virðist sú stað-
reynd samt hafa valdið
uppeldisfræðingum, \ sál-
fræðingum eða félags-
fræðingum miklum á-
hyggjum eða kviða hingað
til. Það er sumsé hald
þeirra að vel megi ala
manneskjuna upp til að
semja sig að hvaða hlut-
verki sem vill.
Þeir hafa þó ekki rétt
fyrir sér þar nema að
nokkru leyti. Undan farin
ár hefur rikt allt of mikið
vanmat á erfðum okkar.
En manneskjan — og þó
einkum konan — getur
lært að leika hin furðuleg-
ustu hlutverk, svo mikið er
vist.
Hvort þær biði tjón af
þvi er svo annað mál, en
flest virðist benda til þess.
Leyfið mér að benda á
nokkur dæmi um það
hversu ranglega má haga
uppeldi manneskjunnar,
og hviliku tjóni það getur
valdið.
f kring um landamótin
var mörgum stúlkum
kennt, að samfarir væru
einungis við hafðar i þvi
skyni að geta börn, þær
væru þvi konum kvimleið
nauðsyn i þvi skyni, en
kæmi ails ekki til mála að
þær gætu haft neina nautn
af sliku — væru þær sið-
samar og vel upp aldar.
„Close yours eyes, and
think of England”, voru
einkunnarorð viktor-
ianska timabilsins, og ráð-
andi, hvað snerti kynlif
fjölmargra kvenna. Lokið
augunum og hugsið um
England. Og það var ekki
einungis i Englandi, að
ungar stúlkur lokuðu aug-
unum og reyndu að hugsa
um eitthvað annað, til þess
að mega umbera hið
undarlega atferli karl-
manna.
Það bar sem sagt ekki á
öðru, en að unnt reyndist
að ala konur upp til að
leika þetta furðulega og
þeim óeiginlega hlutverk
— og það af „rikri innlif-
un”.
En þær biðu óbætanlegt
tjón i þvi sambandi. Sér-
fræðingar á þvi sviði halda
þvi fram, að um helm-
ingur allra kvenna hafi
þjást af kyndofa, upp úr
aldamótunum siðustu.
Þær biðu tjón á sálu
sinni, og það fór verst með
þær sjálfar — en þær hafa
varla veitt eiginmönnum
sinum sérstaklega mikla
ánægju, sem neyddust þvi
til að leita hennar annars
staðar.
„Pillan” og klámið hafa
losað okkur við þetta óeðli
— svona að miklu leyti að
minnsta . kosti — ungar
stúlkur eru að minnsta
kosti aldar upp við sjónar-
mið, gerólik þvi sem áður
var. Þó eru margar i hópi
hinna eldri lifandi,sönn-
un þeirra furðulegu hæfi-
leika sem manneskjunni
eru gefnir til að geta lifað
sig inn i svo að segja
hvaða hlutverk sem er.
En — þar sem konan
hefur öðlast kynferðislegt
frelsi, er aftur á móti alin
upp með það fyrir augum
að hún leiki það hlutverk,
sem henni er jafnvel enn
EFTIR
KNUD
LUND
BERG
hefurnú hlotið kynferðislegt frelsi, en
Þvi lifi, sem við erum
fædd til að lifa, lifðum við
fyrir 3—400 milljón árum.
Allt frá þvi áður en við
urðum manneskjur og
þangað til fyrir 10.000 ár-
um, kannski ekki nema
5.000 árum eða jafnvel enn
skemur.
Heili okkar saman-
stendur til dæmis af öðru
og meira en þvi sem við
getum hugsað okkur i
fljótu bragði.
Heilastofn okkar er til
dæmis samskonar og
heilastofn skriðdýranna.
Ævaforn heili, sem ekki
hefur tapazt. Hann hefur
ekki einu sinni úrkynjast,
eins og hann mundi vera ef
hann væri ekki i notkun
lengur — eins og þefjunar-
heili okkar er.
Og þessi ævaforni heili
segir til um meðfæddar
þarfir okkar, og stjórnar
auk þess tilfinningalifi
okkar að miklu leyti. Og —
hann er að miklu leyti ekki
háður stjórn viljans, og ut-
an marka vitundarinnar.
En hann er okkur ekki
siður mikilvægur þess
vegna.
Við getum lært
mikið. Fræðít
um margt
Ef við gætum kynnt okkur
það lif sem við lifum þegar
arfur okkar verð til,
mundum við verða margs
visari. Það eru aðstæðurn-
ar, sem hafa mótað hann.
Einnig sálfræðilega.
Og ef við — af okkar
veika mætti — reynum að
rannsaka breytnivaldana i
ósjálfráða taugakerfinu,
meðal annars tilfinninga-
heilann, getum við einnig
orðið margs fróðari um
þennan arf og þó ef til vill
sérstaklega hvað konurn-
ar snertir. Þær virðast
annars vegar talsvert til-
finningatruflaðari yfirleitt
en karlmenn: hins vegar
eru þær fróðari um tilfinn-
ingalif annarra.
En fyrst og fremst get-
um við þó aflað okkur
raunhæfrar vitneskju um
þennan arf okkar með þvi
að veita öðrum manneskj-
um sem nánasta athygli,
einkum i æsku.
Leikurinn fræðir um
margt, varðandi það sem i
okkur býr. 1 okkur og öll-
um hinum, drengjum og
stúlkum, konum og körl-
um, sem heilbrigð geta
talizt.
Enn að minnsta kosti.
Við eigum margt ólært i
sambandi við þennan
meðfædda arf okkar, sem
við höfum löngum látið
okkur litlu skipta.
Það er timi til kominn að
við hefjumst handa. Það
getur reynst okkur dýrt
spaug að biða.
Hin áður kúgaða kona
flestum spendýrategund-
um eru ungu karldýrin
forvitnust og djörfust.
En karldýr mannkyns-
ins hafa verið gædd sinum
sömu eiginleikum i
milljónir ára. Og eru það
enn.
Arásarhneigðin stend-
ur í sambandi við kyn-
hormónana, en mest
framleiðslumagn þeirra
er hjá mönnum um tvi-
tugt.
Manneskjunni — og þá
einkum karlmanninum —
er árásarhneigðin með-
fædd, svo og hrottaskap-
urinn og dirfskan. Eða vis-
arnir að þessum eiginleik-
um. En á okkar öld er
þessum eiginleikum of-
aukið. Þeir eru okkur i
rauninni hermdararfur.
Erfðabyrði.
Löngum var það einn
þátturinn i uppeldi drengj-
anna að kenna þeim að
bæla niður þessa eigin-
leika, hvað þeim hefur
yfirleitt tekizt. Árangur-
inn hefur svo sagt til sin i
taugaveiklun og allskonar
sálrænum sjúkleika —
þegar þeir eltust.
Nú njóta drengir meira
frelsis i uppvextinum.
Margir af þeim komast
þvi hjá þeim fylgikvillum
bælingarinnar sem áður er
á minnzt. Hins vegar æðir
flóðbylgja ofbeldis og
hrottaskapar um öll þau
menningarriki, sem að-
hyllast okkar uppeldisað-
ferðir.
Og það er ekki nein
hending, að þar ber mest á
ungu mönnunum.
Þaö líf, sem
við erum,
borin til
Þetta ætti að vekja til um-
hugsunar ýmsa þá sem
álita að konur og karlar
séu fædd með sömu eigin-
leikum.
Eins og nú er, reynum
við að ala bæði kynin eins
upp, en þau eru ólik sem
áður eigi að siður.
Það eru ekki stúlkurnar,
sem fremja þau ofbeldis-
verk, sem nú setja svip
sinn á velferðarrikið.
Og ekki eru það heldur
karlmennirnir, sem ann-
ast uppeldi hinna hjálpar-
vana kornabarna, veita
þeim ást og umhyggju.
Einmitt vegna þess hve
konurnar hafa reynzt óvið
jafnanlegar við að halda
lifinu i þeim sem hafa ver-
ið veikburða öðrum frem-
ur — lagt sig mest i lima
fyrir þá, sem þurftu þess
mest með, — hafa ekki
orðið neinar breytingar i
erfðavisunum siðustu
10.000 árin.
Umhyggja og natni
kvenfólksins hefur að
miklu leyti gert hið svo-
kallaða náttúruval áhrifa-
laust.
BOLVUN VEL-
FERÐARRÍKISINS
0
Laugardagur 19. maí 1973