Alþýðublaðið - 06.12.1973, Blaðsíða 5

Alþýðublaðsútgáfan hf. Stjórnmála-
ritstjóri Sighvatur Björgvinsson.
Fréttastjóri Sigtryggur Sigtryggsson.
Ritstjórnarfulltrúi Bjarni Sigtryggs-
son. Ritstjóri og ábyrgðarmaður
Freysteinn Jóhannsson. Aðsetur rit-
stjórnar, Skipholti 19. Sími 86666. Af-
greiðsla: Hverfisgötu 8-10. Sími 14900.
Auglýsingar: Hverfisgötu 8-10. Sími
86660. Blaðaprent hf.
FÚLKIÐ FÆR SITT FRAM
Nú er Danmörk stjórnlaust land. í stjórnmál-
um landsins er engin kjölfesta lengur. Þar rikir
upplausn og glundroði. Ástandið er einna likast
þvi, að innviðirnir hafi skyndilega látið undan i
húsi, sem allir héldu að væri traust og vandlega
byggt, og er það nú allt skakkt og skælt og slig-
að.
Hvernig má það vera, að i upplýstu þjóðfélagi
eins og i Danmörku geti maður eins og Mogens
Glistrup, sem likast til er ekki einu sinni heill á
geðsmunum, fengið slikt fjöldafylgi i kosning-
um, sem raun ber vitni um? Hvernig má það
vera, að maður, sem telur það sjálfur einn sinn
stærsta kost að vera þjófur, að hafa stolið ótöld-
um fjármunum undan skatti, skuli geta stofnað
um sig flokksnefnu, sem i kosningum verður
næst stærsti flokkur menntaðrar þjóðar? Sagan
um framgang Mogens Glistrups og þeirrar
trúðahirðar, sem hann hefur safnað saman i
kringum sig, er svo ótrúleg, að hún hefði alls
ekki getað gerst i fáránlegasta halanegrariki á
heimskringlunni* En svo gerist þessi saga — og
það i sjálfri Danmörku, riki, sem hefur fengið
orð á sig fyrir vel upplýsta, viðsýna og frjáls-
lynda þjóðfélagsþegna.
Það hefur verið tiska i mörgum löndum nú um
langt skeið að draga stjórnmál og stjórnmála-
menn niður i svaðið, ata þá auri, svivirða þá á
alla lund og gera þeim upp hvers kyns óheiðar-
leika og ræfilsskap. Þessi siður hins illa umtals
um þá menn, sem i alvöru helga sig stjórnmál-
um, hefur orðið til þess, að almenningi hefur
verið innrætt, að stjórnmálamenn séu annað
hvort heimskar lyddur eða hreinir glæpamenn
— einskisnýtir sorablettir á þjóð sinni. Þegar sá
skilningur hefur náð að festa rótum hvað er þá i
rauninni einkennilegt við það, þótt einhvern
tima komi sú stund, að fólk fari að kjósa þá
menn til slikra starfa, sem annað hvort eru yfir-
lýstir trúðar eða glæpamenn — nema hvort-
tveggja sé.
Stjórnmálamennirnir mega sjálfum sér um
kenna að þessi þróun hefur orðið. Þeir hafa liðið
það, að fólk niddi þá og störf þeirra niður i skit-
inn. Sumir hafa jafnvel beðið um meira af svo
góðu — hvatt fólk bæði beint og óbeint til meiri
skamma og meiri fyrirlitningar i garð stjórn-
málanna og stjórnmálamannanna. Þeir hafa
ekki þorað að svara fyrir sig fullum hálsi af ótta
við almenning. ,,Fólkið vill hafa þetta svona”,
segja þeir. „Fólkið hlýtur að hafa rétt fyrir
sér”, þótt þeir viti, að svo er ekki.
Og nú eru Danir að fara að uppskera af þess-
ari illgresissáningu. Sjálfsagt munu margir
koma með ýmiss konar skýringar á þvi, hvers
vegna þar fór eins og farið hefur. Flestum þeim
skýringum verður það sameiginlegt, að leitast
verður við að réttlæta þá breytni kjósendanna,
sem fram kom i kosningunum — firra þá allri
sök, sem auðvitað verður svo komið yfir á hina
ábyrgu stjórnmálamenn.
En sú skýring er bara ekki rétt. Það er ekki
dönskum stjórnmálamönnum að kenna, að Dan-
mörk er nú stjórnlaust land. Sökin er ábyrgðar-
lausra kjósenda, forheimskaðs fólks, sem hefur
ekki hugmynd um, hvað það er að gera.
Það er kominn timi til þess að fólkinu verði
sagður sannleikurinn um það sjálft. Það á að
leyfa þvi að byggja sjálfu þá sæng, sem það hef-
ur um búið.
[aiþýdu]
—----—FRA ALÞINGf-------
DÚMSTÚLAR VEITI NEYT-
ENDUM í LANDINU SÉR-
STAKA MÁLAF YRIRGREIÐSLU
Kyrsti l'lutn-
ingsmaður
þessarar til-
lögu er Bragi
Sigurjónsson.
Eins og Alþýðublaðið hefur
áður rakið i stuttu máli hafa
fjórir þingmenn úr jafnmörgum
þingflokkum lagt fram á alþingi
þingsályktunartillögu þess efn-
is, að komið verði á fót þjónustu
við neytendur hjá héraðsdóm-
stólum.
Tillagan gerir ráð fyrir, að
rikisstjórnin láti semja frum-
varp um þetta efni til þess að
leggja fram á alþingi. Bjónust-
an við neytendur verði i þvi
fólgin, að dómari geti ákveðið,
að mál, sem höfðuð eru af við-
skiptavini verslunar eða þjón-
uslufyrirtækis vegna viðskipta
við fyrirlækið, hljóti skjótari og
ódýrari afgreiðslu en nú tiðkast.
Slikri meðferð megi beita við
mál, sem varða allt að 50 þús kr.
viðskiptum.
llór er hreyfl nýju og mjög
þörlu máli, sem algerlega vant-
ar inn i islenska löggjöf um
ncytendamál eða rótt neytenda,
en viða hefur verið i gildi i ná-
lægum löndum. h>vi er ckki úr
vegi að gera máli þessu nokkuð
nánari grein,en gerö var i stuttri
SMÆRRI „NEYT-
ENDAMÁL” FÁI
SKJÚTARI OG
ÚDYRARI AF-
GREIÐSLU EN NÚ
frótt Alþýðublaðsins um það,
þegar það fyrst var lagt t'ram. t
greinargerð. sem tillögunni
lylgir, er mjög rækilega útskýrt
hvaða nýmæli hór eru á ferðinni
og er þvi best að vitna beint i
greinargerðina til nánari skýr-
ingar á málinu. Þar segir svo:
„Alloft er þvi hreyft, að með-
ferð hjá dómstólum landsins
gangi seint, og þær raddir heyr-
ast, að e'kki borgi sig að fara
með mál fyrir dómstólana,
meðferð þeirra sé svo hæg og
kostnaðarsöm. Til þess að bæta
úr þessu,er óskað eftir sórdóm-
stólum til þess að fara með á-
kveðna málaflokka. Nægir hór
að nefna dómstól i ávana- og
fikniefnamálum, sem nýverið
hefur verið stofnaður, og um-
ferðardómstól , sem siíellt er
veriðað krefjast. Það mun mála
sannast, að þeir, er best þekkja
til og vinna að dómstörfum, sóu
yfirleitt andvigir sérdómstól-
um. Benda þeir t.d. á að þeir
sórdómstólar, sem fyrir eru i
landinu, eru starfræktir að
miklu leyti af sömu mönnum og
almennu dómstólarnir. Stal'i
þetta af þvi, að takmarkaður
ijöldi manna hali þjálfun i raun-
verulegum dómstörfum og um-
deilanlegt hljóti að teljast,
hversu mörgum mönnum þjóð-
félagið geti sóð af til þessara
starfa.
1 neysluþjóðfélagi,eins og þvi
íslenska(ler ekki hjá þvi, að upp
komi fleiri eða færri deilumál
milli neytenda og þeirra, sem
selja þeim vörur og þjónustu.
Mörg þessara mála varða
h vert um sig ef til ekki mikilli
upphæð, og verður það óhjá-
kvæmilega til þess, að neytand-
anum þykir ekki borga sig að
eyða tima og fó fyrir dómstólun-
um. A þennan hátt ler l'orgörð-
um heilbrigt aðhald, sem versl-
unarstóltunum er nauðsynlegt.
Til þess að skapa þetla að-
hald, án þess að það leiði til
mikils kostnaðarauka fyrir rik-
ið, er lagt til, að þeirri þjónuslu
verði komið á fót, sem tillagan
gerir ráð fyrir. l>essa meðferð
mála mætti einnig nýta i iiðrum
skyldum smámáíum og lótta
þannig vinnuálagi á dómstólun-
um, en það hlýtur þá einnig að
leiða til hraðari meðferðar um-
fangsmeiri mála.
Það mun mála sannast, að
mál þau, sem fyrir dómstóla eru
lögð i dag, eru mjög mismun-
andi. Sum þeirra eru tæpast
þess eðlis, að full þörf sé á eins
vandvirknislegri meöferð og nú
tiðkast. Rótt er, að dómari á-
kveði, hvort þessa meðferð
megi við hafa, þar sem hann er i
bestri aðstöðu til þess að meta,
hvort hún eigi við. Rétt er, að
meðferð málsins fari eftir eðli
þess, en venjulega ætti ekki að
þurfa að krefjast eins rikra
sannana og i venjulegu máli og
aðilar ættu að mega leggja mál-
ið fyrir á þann hátt, sem þeir
kjósa. Stelna ætti að þvi, að
hvor aðili beri sinn kostnað af
málinu að mestu. Sórfræðileg
atriði er að jalnaði rétt að leysa
með aðstoð meðdómenda. Úr-
skurður samkvæmt þessari
mcðferð ætti að hafa sömu áhrif
og dómur I venjulegu dómsmáli.
Slik meöferð smámála og hér
er talað um á uppruna sinn I
Bandarikjunum. Þar hefur hún
verið reynd um árabil. Hefur
þessi meði'erð mála sums staðar
þar reynst mjög vel. Virðist það
undir þvi komið, að dómaranum
takist að vikja frá almennri
meðferð einkamála og aðilum
leylist ekki að njóta aðstoðar
lögmanna.
Sjá nánar um þetta fyrir-
komulag l.d.: „Justice out of
Reach: A case for small claim
courts” (London, Her Majesty’s
Stationary Office).
Eftir umlangsmikla undir-
búningsvinnu var slikri meðferð
smámála komið á fót i Bretlandi
að bandariskri fyrirmynd. llófst
sú starfsemi 1. október s.l.
l>á hafa Sviar komið likri
meðíerð mála á hjá sér eða eru
langl komnir með undirbúning
þess. Sjá hér nánar t.d. grein
eftir HovrattsrSdet Nils Man-
gírd; „Reglerandet af mindre
lörmögenhetsráttsliga tvister”,
en grein þessi var flutt sem er-
indi á 2(>. Norræna lögfræðinga-
mótinu i Helsinki 1972”.
ALMENNUR BORGARAFUNDUR UM:
ÓÐAVERÐBÓLGU
OG SKATTAMÁL
VERÐUR HALDINN í SÚLNASAL HÓTEL SÖGU
NÚ Á SUNNUDAGINN KLUKKAN 2 EFTIR HÁDEGI
SKORAÐ HEFUR VERIÐÁ FORMENN ALLRA STJÓRN-
MÁLAFLOKKANNA AÐ MÆTA TIL TIL FUNDARINS
ÞAR MUN ÞEIM VERÐA BOÐIÐ AÐ FLYTJA STUTTAR
FRAMSÖGURÆÐUR OG SVO AÐ SITJA FYRIR
SVÖRUM
LAUNÞEGAR! NÚ ER KOMINN TÍMI TIL AÐ STJÖRN-
MÁLAMENNIRNIR FÁI SITTHVAÐ AÐ HEYRA FRÁ
YKKUR. KOMIÐ OG LÁTIÐ RADDIR YKKAR HEYRAST
ALÞÝÐUFLOKKURINN
Fimmtudagur 6. desember 1973.
o