Alþýðublaðið - 06.12.1973, Blaðsíða 6

!í|:
-

«1

wt.
jBEsÉjp§|;; *

íí?- > 4«cn
mm

Allt frá unga aldri
barðist læknirinn
Salvador Allende
fyrir framgangi
jafnaðarstefnunnar
í Chile
Þing ungra jafnaðarmanna
á Norðurlöndum:
FÁTÆ KT
EÐA AF-
VOPNUN?
Sameinuöu þjóðirnar hafa lýst 8. áratuginn
annan þróunaráratuginn og gefið þannig til
kynna, að mikilvægasta verkefni mann-
kynsins i bili sé að greiða úr vanda hinna
snauðu þjóða. En um leið var 8. áratugurinn
lýstur áratugur afvopnunar, þvi að svo var
litið á, að vigbúnaðarkapphlaupið væri ein
alvarlegasta hindrunin i vegi þess mikla
átaks, sem þörf er á i þróunarmálunum.
Eftirfarandi upplýsingar eru teknar úr
kveri, sem SUJ barst frá Sameinuðu
þjóðunum.
Siðustu ár hefur kostnaður við vigbúnað og
heri verið að nálgast 6,5% af samanlagðri
Iramleiðslu heimsins alls.
Sex riki standa undir langmestum her-
kostnaðinum, þ.e. Bandarikin, Sovétrikin,
Kina, Frakkland, Bretland, og Vestur-
Uýskaland. t>au leggja fram 4/5 af her-
kostnaði veraldar, sem þó er ekki nema 8%
af hinni gifurlegu framleiðslu þeirra, eða litið
eitt yfir heimsmeðaltali. Sum þróunarlöndin
gera „betur" og verja meira en 10% af sinum
takmörkuðu tekjum til hernaðarnota. Flest
fátæk riki eyða þó tiltölulega litlu i heri sina.
Ef litið er á samanlögð rikisútgjöld allra
þjóöa, nema útgjöld til heilbrigðismála ekki
nema röskum þriðjungi af gjöldum til
hermála, kostnaöur við menntamál röskum
helmingi, en aðstoð við þróunarlönd aðeins
einum þritugasta hluta af vigbúnaðar-
kostnaðinum.
Af öllu þvi fé, sem varið er til rannsókna og
uppfinninga i heiminum, fer nærri helmingur
til að finna upp vopn og aðrar
hernaðarðnauðsynjar. Er það rúmlega sex-
föld sú upphæð, sem varið er t’l læknisfræði-
rannsókna, svo að dæmi sé tekið.
Vegna vigbúnaðarkapphlaupsins tengjast
mörg fyrirtæki og stofnanir nánum böndum
við herinn i landi sinu og mynda ásamt
honum áhrifamikinn geira þjóðlifsins, sem á
gengi sitt undir vigbúnaðarkapphlaupinu
komið. Þarna eiga margir áhrifamenn hags-
muna að gæta og hljóta þvi að hafa til-
hneigingu til að snúast með tortryggni við
öllu þvi, sem dregið gæti úr vigbúnaði. Af
ótta við hugsanlegan óvin setur þjóö af stað
hernaðarvél, sem siðan kostgæfir að
viðhalda óttanum, með því að gera hvert
sáttatilboð tortryggilegt og með þvi að
viðhalda með áróðri pólitiskum sjónarmiö-
um, sem kalla á hervæðingu.
CHILE:
ALMENN
Helgi Sæmundsson skrifar um bækur
ÚTRUFLAÐAR
Siðustu stuiulir Allendes forseta: Forseta-
liöllin i Santiago stendur i björtu báli (að
neðan) — en skömmu áður bafði forsetinn
ávarpað þjóð sina i siðasta sinn (stóra
myndin). Nokkru siðar myrtu þeir forsetann.
Knn i dag lieldur herforingjaklikan áfram að
láta myrða þá menn, sem hún telur vera póli-
tiska andstæðinga sina.
MA ^ I IVIOAnUR
RETTINDI
EKKI

’ *

:
%''>V

. ét, *

<• ' V'" ' : %

- :X.

FORDÆMUM VALDARÁN FASISTANNA ( CHILE!
Þing FNSU/ sambands
ungra jafnaöarmanna á
Noröurlöndum var haldið í
Finnlandi í síðasta mánuöi.
Fulltrúar SUJ voru þau
Árni Hjörleifsson, Gunn-
laugur Stefánsson og Sjöfn
Jóhannesdóttir. Á þinginu
voru margar ályktanir
samþykktar, m.a.
meðfylgjandi ályktun um
Chile.
Valdarán fasistanna í
Chile sýnir, að þegar
þjóðinni tókst að nota
lýðræðislegar stofnanir og
þingræðislegar aðferðir til
að beina þjóðfélagsþró-
uninni i átt til félagslegra
framfara og sósialisma
virtu hin íhaldssömu
borgaralegu öfl lýðræðið
einskis.
Hagsmunir hins alþjóð-
lega kapitalisma voru fas-
isku afturhaldsöf lunum
meira virði en grund-
vallarréttindi alþýðunnar.
Valdarán herforingj-
anna var ekki einungis
innanríkismál Chile; það
sýna hin beinu afskipti
Bandaríkjanna og
ameríska auðvaldsins af
st jórnmálaþróuninni í
Chile.
Þing FNSU lýsir yfir
samstöðu með almenn-
ingsálitinu i heiminum,
sem fordæmir valdarán
fasistanna í Chile.
FNSU krefst þess, að
þjóðarmorðið, ógnarað-
gerðirnar og ofsóknirnar
gagnvart hinni framsæknu
alþýðu Chile verði þegar
stöðvaðar. FNSU krefst
þess, að pólitískir fangar
verði þegar látnir lausir i
Chile, að öryggi pólitískra
flóttamanna verði tryggt
og að almenn mannréttindi
verði virt.
FNSU krefst þess, að
allar ríkisstjórnir láti af
efnahagslegum og póli-
tískum stuðningi við her-
foringjaklíkuna, en styðji
þess i stað þjóðina í Chile í
baráttunni gegn her-
foringjaklíkunni og gegn
afskiptum heimsvalda-
sinna af málefnum Chiie;
styðji þjóðina í baráttu
fyrir lýðræðislegum
réttindum, þjóðfélags-
legum framförum og
sósialisku Chile. FNSU og
aði Idarsambönd þess
krefjast þess, að Luis
Ayala, forseta Alþjóða-
sambands ungra jafnaðar-
manna (IUSY) verði heitið
griðum og að honum verði
gert kleift að heimsækja
Norðurlöndin sem gestur
hinnar norrænu jafnaðar-
mannahreyf ingar.
Hannes Pétursson:
Ljóðabréf. Helgafell.
Víkingsprent. Reykjavik
1973.
Hannes Pétursson er fjölhæft
skáld. Næstsiðasta kvæðabók
hans, Itimblöð, geymir ljóða-
sveigi er lléttaðir voru þétt og
fast og af snilli þó llelgu Kress
fyndist þeir enganveginn nógu
kunnáttusamlega gerðir og hún
legði hendur á Hannes lyrir ó-
hæfileg skáldaleyfi i ritdómi i
Skirui. Nú bregður svo Hannes ;
Pétursson á annað ráð. Ekki
helur þó skáldið nýja aðlerð i
' Irammi til að reyna að þóknásl
valkyrjunni reiðu þvi sum þessi
ljóðabréf eru visl eldri en kvæð-
in i Kimhlöðum. llannes raðar
yðeins saman þeim skaldskap
er saman á hverju sinni, en
hvorki af formsþnelkun né upp-
reisn gegn helðbundinni kveð-
andi.
Kjóðabréfin eru mun likari
meiniausum fiðrildum en
grimmum lugluin. Þau ein-
kennast mjóg af fallegum litum
i lislrænni álerð máls'og stils en
eru þó að meginhluta skáldlegar
hugmyndir llannesi hefur larið
drjúgum fram að rita laust mál
siðan hann samdi a-visiigu
Steingrims Thorsteinssonar og
tók að æfast i slikum vinnu-
brögðum. Nú ga'ðist orðalag
hans þar er besl tekst svipuðum
töfrum og snotrustu rimkvæði
skáldsins. Samt er ennþá meira
um hitt vert hverjar eru skynj-
anir Hannesar. Þetta er smá-
gerður en jafnframt hár-
finn skáldskapur. Hins veg-
ar telst hann ósköp létt-
vægur á vogarskálum hjá
olurhugum sem vilja til dæm-
is að Hannes geri út af við
kapitalismann t vestri eða
kommúnismann i austri með
yrkingum sinum. Mér þykir eigi
að siður vænt um þessa smá-
vini. Þeir gleðja mig eins og lit-
fiigru liðrildin sem ég las aug-
um i sumarbliðunni i Flóanum
barn að aldri og þótti sýnu
fallegri en sumir stóru luglarn-
ir.
Þessari fátæklegu umsögn til
staðlestingar minni ég á tjóða-
bréfin 8 og 5. Ilið lyrra grcinir
lrá tré i hliðinni hjá Tegernsee
einhverstaðar. i Þýskalandi og
barkarilminum brúna sem lifði i
lófum skáldsins löngu eftir
snertinguna. llið seinna fjallar
um hversu llannes Pélursson
skynjar liti og tima. Mér nægir
bara niðurlagið: „Gulur máni
kemur að, súðbyrtur. A land
stiga tveir gamlir menn i gulum
stökkum llægum tökum brýna
þeirháll'um mána, gulum mána
sem hlaðinn er gulum liskum ’.
Vettvangur Ijóðsins er hvorki
meira né minna en „ótruflaðar
Framhald á bls. 4
Tltmn
straufría sængurfataefnið er nú fyrirliggjandi I mörg-
um mynztrum og litum.
Einnig í saumuðum settum. Kærkomin gjpf, hverj-
um sem hlýtur.
Sparið húsmóðurinni erfitt verk, sofið þægilega og
lífgið upp. á litina í svefnherberginu.
Reynið Night and Day og sannfærizt.

Samband ísl. samvinnufélaga
INNFLUTNINGSDEILD

Fimmtudagur 6. desember 1973.
Fimmtudagur 6. desember 1973.