Alþýðublaðið - 26.02.1975, Blaðsíða 1

Lúðvík fylgjandi
söluskattshækkun
Þeir atburöir urðu á
Alþingi i gær, að Lúðvik
Jósepsson, formaður
þingflokks Alþýðubanda-
lagsins, lýsti stuðningi við
áform rikisstjórnarinnar
um að hækka söluskatt úr
19% i 20%. Lét Lúðvik
þess að visu getið, að
hann myndi láta reyna á
hvort samstaða kynni að
nást um einhverjar aðrar
tekjuöflunarleiðir i nefnd
þeirri, sem fær sölu-
skattshækkunina til
meðferðar. Ekki minntist
Lúðvik þó á, hvaða aðrar
leiðir hann ætti þar við.
En þingmaðurinn tók
sérstaklega fram — og
itrekaði það raunar i
siðari ræðu — að næðist
ekki slikt samkomulag,
þá myndi hann styðja til-
lögur rikisstjórnarinnar
um söluskattshækkun.
Menn veittu þvi athygli,
að margir þingmenn
Alþýðubandalagsins —
þ. á.m. Eðvarð
Sigurðsson, formaður
Dagsbrúnar — sátu ekki
þingfundinn þegar Lúðvik
gaf yfirlýsingu sina um
stuðning við söluskatts-
hækkunina.
Lausleg áætlun Viðlagasjóðs um útgjöld vegna Norðfjarðar.
Björgun og hreinsun ....................................... 50 millj. kr.
Tjónabætur:
Fasteignir .......................... 135 millj. kr.
Vélar, tæki og lausafé.................. 225 — —
-------------------- 360 — —
Aðrar bætur .............................................. 40 — —-
Viðbótarlán .................................................. 0 — —
Kostnaður Viðlagasjóðs .................................... 10 — —
Ýmislegt ófyrirséð .......................................... 40 — —
Samtals 500 millj. kr.
Þessi áætlun miðast við að síldarverksmiðja sé ekki endurreist á sama stað, og
að fallist verði á, að bæta yfirgefin verðmæti.
Með fyrirvara um mikla óvissu um ástand véla i rústum síldarverksmiðju.
alþýðul SÖLUSKATTUR
HÆKKAR í 20%
MIDVIKUDAGUR
26. febrúar 1975 — 48. tbl 56. árg.
'BJÖRN JÓNSSON: '
Fátt er jákvætt
flest neikvætt
„Ekkert tilboð hefur
komið fram frá at-
vinnurekendum, og það
jákvæða, sem rikis-
stjórnin hefur sagt i
sambandi við skatta-
málin er svo litið, borið
saman við það nei-
kvæða, sem hún er að
gera, að upp úr viðræð-
um okkar við atvinnu-
rekendur hefur nú slitn-
að”, sagði Björn Jóns-
son, forseti ASl i viðtali
við Alþýðublaðið. „Við
höfum þvi tilkynnt
sáttasemjara rikisins,
að við teljum frekari
viðræður tilgangslaus-
ar, eins og málin
standa”, sagði Björn.
Björn sagði ennfrem-
ur: „Við höfðum vænst
þess, að rikisstjórnin
myndi leggja sitt til
lausnar með þvi að
draga úr rikisútgjöldum
og lækka skatta. Nú hef-
ur hún þvert á móti lagt
fram frumvarp um
hækkaðan söluskatt.
Aðgerðir rfkisstjórnar-
innar hafa haft mikil á-
hrif á viðræðurnar, og
nú á þann hátt, að upp
úr þeim hefur slitnað”.
Verkalýðsfélögin,
sem standa að baki
samninganefndar ASl
hafa boðað til ráðstefnu
hinn 3. mars næstkom-
andi, og taldi Björn
Jónsson, að ekki yrðu
nein skref stigin i samn-
ingamálum fyrr en að
þeirri ráðstefnu lokinni.

1 gær lagði rikisstjórnin
fram á Alþingi tvö
frumvörp, sem stefna að
þvi, að söluskattur verði
hækkaður úr 19% i 20%.
Annað frumvarpið er um
ráðstafanir vegna snjó-
flóða I Norðfirði og fjár-
öflun til Viðlagasjóðs
vegna greiðslu eftir-
stöðva á bótum vegna
jarðeldanna á Heimaey.
Hitt frumvarpið er um
ráðstafanir til þess að
draga úr áhrifum oliu-
verðhækkana.
• m
1 fyrra frumvarpinu er
gert ráð fyrir þvi, að
framlengja til ársloka
1975 það eina söluskatts-
stig, sem Viðlagasjóður
hefur haft tekjur af og átti
að falla niður 1. mars n.k.
Þá er I þessu sama
frumvarpi gert ráð fyrir
þvi, að nýju stigi verði
bætt við og eigi hluti af
tekjum af þvi (500 m.kr.)
að renna til greiðslu bóta i
Neskaupstað, en hinn
hluti þess að renna i
Viðlagasjóð sem
viðbótartekjur vegna
Vestmannaeyja.
• •
1 siðara frumvarpinu —
um oliuverðhækkanir o.fl.
— er lagt til, að fram-
lengja til ársloka þvl
söluska ttsstigi, sem
;n iður átti að falla 1. mars
n.k. og tekjum hefur verið
varið af til þess að greiða
niður oliukostnað við hús-
hitun. Sú breyting er þó
gerð á fyrirkomulagi
þessara mála frá þvi,
sem verið hefur, aö i stað
þessaðverja tekjunum af
öllu þessu söluskattsstigi
til þess að greiða niður
húshitunaroliu, þá á oliu-
niðurgreiðslan að haldast
óbreytt i krónutölu en
hluti teknanna vegna
þessara viðbótarsölu-
skattsstigs á að renna til
greiðslu kostnaðar við
jaröhitarannsóknir og
hitaveituf ramkvæmdir.
Alþýðuflokkurinn á mðti
Gylfi Þ. Gislason, þjóðfélaginu.
formaður þingflokks
Alþýðuflokksins, lýsti þvi
yfir á Alþingi i gær, að
þingflokkur Alþýðu-
flokksins teldi enga
nauðsyn bera til þess að
hækka söluskatt um enn
eitt stig til þess að afla
tekna til Viðlagasjóðs
vegna eftirstöðva Vest-
mannaeyjabóta og bóta-
greiðslna til Norðfirðinga
og myndu þingmenn
Alþýðuflokksins þvl
greiða atkvæði gegn sölu-
skattshækkuninni. Færði
Gylfi rök fyrir þvi, að
mætavel væri unnt að
bæta bæði Norðfirðingum
tjón sitt og að ljúka Vest-
mannaeyjamálinu án
þess að leggja á nýja
skatta og taldi það
fráleitt og ábyrgðarlaust
að grípa til skattahækk-
ana að óþörfu eins og
málum væri nú háttað i
Gylfi vitnaði til bréfs
stjórnar Viðlagasjóðs frá
11. desember s.l. þar sem
þvi er lýst yfir, að
Viðlagasjóður telji ekki
nauðsynlegt að hækka
söluskatt til þess að ljúka
bótagreiðslum heldur
aðeins að framlengja
óbreytt hið eina sölu-
skattsstig, sem rennur i
sjóðinn, um eitt ár i
viðbót. Sagði Gylfi, að
þetta jafngilti yfirlýsingu
stjórnar Viðlagasjóðs
sjálfs um, að söluskatts-
hækkun vegna Vest-
mannaeyja væri þörf.
Gylfi sagði, að þing-
menn Alþýðuflokksins
samþykktu fyllilega að
þjóðin öll ætti að taka á
sig greiðslur á þeim 500
m.kr., sem tjónið I
Neskaupstað er áætlað.
Hann sagði að f járöflun af
þessari stærðargráðu
gæti alls ekki réttlætt eins
stigs hækkun á söluskatti,
enda myndi sú hækkun
skila rikissjóði nær tvö-
faldri þeirri upphæð i
tekjur, sem tjónið I
Neskaupstað er áætlað.
Gylfi benti á, að þessar
500 m.kr., sem rætt væri
um, jafngiltu aðeins 1%
af útgjöldum fjárlaga
islenska rikisins og það
þýddi ekkert að segja
þjóðinni það, að þeirrar
fjárhæðar væri ekki hægt
að afla einfaldlega með
sambærilegum sparnaði i
rikisrekstrinum. Væri
nærtækast að beita þeirri
leið og væri Alþýðufiokk-
urinn reiðubúinn til þess
að taka þátt i slikri lausn,
en hitt væri með öllu
fráleitt að nota fjár-
öflunarvanda, sem ekki
væri meiri en þetta, sem
röksemd fyrir nýjum
skattahækkunum.
NEYSLUVATN ER VÍÐAST ONOTHÆFT
1 llestum kaupstöðum
og kauptúnum landsins,
utan Reykjavikur, Kópa-
vogs, Seltjarnarness,
Hafnarfjarðar, Njarðvika
og Keflavlkur, telst
neysluvatn undir þeim
gæðamörkum, sem viö-
unandi teljast, sam-
kvæmt þeim sýnum, sem
tekin hafa verið i vatns-
bólum og send Rann-
sóknarstofnun fiskiðnað-
arins til athugunar.
Astandið er verst á
svæðinu milli Borðeyrar
og Patreksfjarðar, en þar
teljast 85,2% sýna, sem
tekin voru á árunum 1973
og 1974, ófullnægjandi
vegna of mikils magns
saurgerla. A svæðinu
Djúpivogur—Raufarhöfn
er ástandið lika slæmt, en
þar voru 55,8% sýnanna
athugaverð. Til viðmið-
unar má geta þess, að
8,8% sýna úr Vatnsveitu
Reykjavikur, tekin á
sama timabili, reyndust
athugaverð.
Þetta kom fram i er-
indi, sem dr. Sigurður
Pétursson gerlafræðingur
hélt i gær á ráðstefnu
Sambands islenskra
sveitarfélaga um vatn. 1
þessu sambandi sló
Sigurður þó þann var-
nagla, að mjög viða er
alls ekki hugsað nægilega
mikið um að taka reglu-
lega sýni úr vatnsbólum
og senda til athugunar,
þannig að þessi saman-
tekt gefur ekki allskostar
rétta mynd af ástandinu.
Þó hafa borist nægilega
mörg sýni frá ýmsum
stöðum til þess að mark-
tækar niðurstöður fáist og
nefndi Sigurður sérstak-
lega staði á Austfjörðum
og Vestfjörðum. A
Seyðisfirði og Eskifirði
sagði hann, að ástandið sé
slæmt, og reyndar viðast
á Vestfjörðum, nema á
Bolungarvik þar sem hef-
ur verið borað eftir vatni.
Þá nefndi hann Stykkis-
hólm, Búðardal og Akra-
nes og sagði, að ástandið
á þessum stöðum sé mjög
slæmt, og ennfremur á
Hvalfjarðarströnd. Benti
Sigurður ráðstefnugest-
um á, að þessi þjónusta
rannsóknarstofunnar sé
látin i té endurgjaldslaust
og sagði að nokkurs mis-
skilnings virðisthafa gætt
I þvi sambandi.
Um ástand vatnsmála á
sveitabæjum sagði Sig-
urður, að litið sé vitað, en
þó hafi verið tekin sýni úr
vatnsbólum allra bæja i
einum hrepp landsins og
send til rannsóknar, en
það sé algjört einsdæmi.
Þarna var um að ræða
Skútustaðahrepp, og voru
send þaðan 54 sýni. Af
þeim reyndust 31 nothæft,
sem verður að teljast
gott.
Reglur um töku sýna úr
neysluvatni eru þær, að á
stöðum með innan við
2000 ibúa á að taka sýni á
þriggja mánaða fresti,
þar sem ibúar eru
2000—20.000 á að taka eitt
sýni á mánuði, þar sem I-
búar eru 20.000—50.000 á
að taka sýni vikulega, á
fjögurra daga fresti þar
sem ibúar eru
50.000—100.000 og daglega
þar sem ibúar eru fleiri
en 100.000. Samanlagður
fjöldi sýna, sem Rann-
sóknarstofu fiskiðnaðar-
ins barst árin 1973 og ’74
er 1760, eða 919 fyrra árið
og 861 það siðara.
Könnun á sumarvinnu unglinga
Könnun, sem gerð var
við námsbraut Háskóla
Islands I almennum þjóð-
félagsfræðum, á launa-
vinnu reykviskra ung-
linga, hefur leitt i ljós að
22,8% pilta og 17.7%
stúlkna, á aldrinum 15,
16,17 og 18 ára, stunda að
einhverju leyti launuð
störf jafnframt skóla-
námi sinu. Hæst hlutfall
er hjá 16 ára piltum,
29.6%, en lægst hjá 15 ára
stúlkum, 14.0%. 1 heild
reyndist vinnu þessara
aldursflokka með skóla,
þannig háttað:
Piltar Stúlkur
F. 1957 18.6% 23.0%
F. 1958 27.5% 17.5%
F. 1959 29.6% 16.0%
F. 1960 15.9% 14.0%
Allir ald-
ursflokkar 22.8% 17.7%
11% piltanna og 9%
stúlknanna reyndust hafa
byrjað þátttöku sina i at-
vinnulifinu tiu ára eða
yngri. 52% pilta og 37%
stúlkna hófu vinnu á aldr-
inum 11—13 ára, en 30%
piltanna og 45% stúlkn-
anna byrjuðu 14 ára eða
eldri. 7% piltanna og 9%
stúlknanna létu spurning-
unni ósvarað.
• «•
Við athugun þessa var
einnig kannað hugsanlegt
samband milli starfs-
flokkastöðu föður og
launaðrar vinnu ung-
linga. Var feðrum skipt i
þrjá starfsflokka, eftir
eðli starfs, menntunar-
kröfu þess og álits þess
sem það nýtur i þjóðfé-
laginu. Reyndist staða
föður ekki hafa merkjan-
leg áhrif á það hvort pilt-
ar vinna með námi eða
ekki. Hjá stúlkunum var
aftur á móti allskýran
mun að finna og reyndist
algengast að dætur
verkamanna ynnu með
námi sinu. 20.7% þeirra
stunda launuð störf með
námi, 18.1% þeirra sem
eiga föður við iðnaðar- og
sérmenntuð þjónustu-
störf, en 13.3% þeirra sem
eiga föður i stjórnunar-
störfum eöa störfum sem
kefjast langmenntunar.