Alþýðublaðið - 24.04.1975, Síða 5

Otgefandi: BlaB hf.
Framkvæmdastjóri: Ingólfur P. Steinsson
Ritstjóri: Sighvatur Björgvinsson
Fréttastjóri: Helgi E. Helgason
Auglýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
Afgreiöslustjóri: örn Halldórsson
Ritstjórn: Siöumúla 11, simi 81866
Auglýsingar: Hverfisgötu 8-10, simar 28660 og 14906
Afgreiösla: Hverfisgötu 8-10, slmi 14900
Prentun: Blaöaprent hf. Verö i lausasölu kr. 40.
I K I I
SUMARKOMA
Saga islensku þjóðarinnar er saga um glimu
mannsins við óblið náttúruöfl. Landið sjálft telst
vera á mörkum hins byggilega heims og til þess
að geta búið i sliku landi hefur þjóðin orðið að
berjast harðri lifsbaráttu og þurft að læra að
laga sig að erfiðum aðstæðum af náttúrunnar
hálfu. Menn geta að visu klætt af sér kuldann,
skýlt sér fyrir stormum, hopað undan vatna-
vöxtum og forðað sér frá eldgosum og ösku-
regni, en þeir fá ekki hamið þessi náttúruöfl.
Þeir geta ekki breytt þeim aðstæðum, sem
skapast af legu landsins við heimskautsbaug.
Þeir geta aðeins lært, hvernig best megi lifa við
þá kosti, sem i boði eru — og á stundum hvernig
snúa megi náttúruöflum, sem áður virtust and-
snúin og fjandsamleg, á sveif með tilraunum
mannsins til þess að búa sér betri kosti. Þetta
hafa íslendingar t.d. gert með þvi að hagnýta
sér orku vatnsfalla og elds i iðrum jarðar. Þann-
ig hafa landsmenn getað fengið þau reginöfl i lið
með sér, sem áður voru talin torvelda lifsbar-
áttuna — jafnvel vera fjandsamleg búsetu þjóð-
arinnar i landinu.
En þrátt fyrir það, að þjóðinni hafi smátt og
smátt lærst að búa i landi sinu og snúa náttúru-
fari þess sér i haginn má ekki mikið út af bregða
til þess að Island verði börnum sinum kaldlynd
móðir. Aðeins litilsháttar breyting á hitafari i
landinu til kólnunar myndi t.d. gera landið þvi
nær óhæft til jarðyrkju — og gegn slikum duttl-
ungum náttúrunnar stæði þjóðin varnarlaus
uppi þrátt fyrir alla tækniþekkingu nútimans.
Tiltölulega litilvægar breytingar á hafstraum-
um gætu tæmt að mestu þá miklu gullkistu, sem
fiskimiðin umhverfis Island hafa verið þjóðinni
— og gegn sliku stæði þjóðin einnig máttvana.
Það er þvi ekki miklu sem muna má urn hinar
ytri aðstæður til þess að ísland verði óbyggilegt
land, eða þvi sem næst.
Þetta er öllum landsmönnum ljóst og vegna
þess svo og vegna langs nábýlis þjóðarinnar við
náttúru landsins eru íslendingar flestum öðrum
þjóðum sér meira meðvitandi um sambýli
manns og lands, um hið viðkvæma jafnvægi
náttúrunnar. Þess vegna er öllum Islendingum
það enn sameiginlegt — þrátt fyrir gerbyltingu
þá, sem orðið hefur á lifsvenjum og háttum
þjóðarinnar — að við kviðum fyrir vetri og
gleðjumst með sumri. Sumarkoman eykur okk-
ur þrótt og trú á okkur sjálf og á framtið þjóðar
vorrar vegna þess að við tengjum sjálfrátt eða
ósjálfrátt saman i hugum okkar vitneskjuna um
endurkomu gróandans og vonina um gróandi
þjóðlif í landi okkar. Einmitt þess vegna fagna
Islendingar sumri meira og um margt talsvert
öðru visi, en aðrar þjóðir. Sumarkoman er fyrir
íslending ekki aðeins tiðindi i riki náttúrunnar
—hún er jafnvel enn frekar merkisatburður i lifi
hvers einstaklings og þjóðarinnar allrar: endur-
vakin von um bjartari og ylrikari veröld, stað-
festing þeirrar vitneskju, að við lifum og mun-
um halda áfram að lifa sem sjálfstæð þjóð i eig-
in landi.
Margar góðar vonir eru bundnar við sumarið,
sem nú er framundan. Með þeirri ósk, að flestar
þær góðu vonir fái að rætast hjá sem flestum
árnar Alþýðublaðið landsmönnum öllum gleði-
legs sumars, farsældar og ánægju.
frá
SUJ
Sambandi ungra jafnaðarmanna
Umsjón:
Lárus Guðjónsson
TOMSTUNDIR
Sú tíð er liðin, þegar tóm-
stundir íslendinga fólust í
rimnakveðskap á vetrar-
kvöldum og glímum og
dansleik á réttardaginn. i
því bændaþjóðfélagi, sem
hér var átti fólk fullt í
fangi með að Ijúka þeim
verkum, sem gera þurfti
yfir sumartímann. Því
var sumarið sá timi, sem
síst var til þess fallinn að
sinna hugðarefnum.
Hverja einustu stund
varð að nýta til öflunar
heyja fyrir kýr og kindur,
því á af rakstri sumarsins
valt hvort hungurvofan
berði að dyrum á kom-
andi vetri.
Þær fristundir, sem við
getum veitt okkur í dag,
virðast af einhverjum á-
stæðum vera einstaka
mönnum þyrnir í augum.
Ég heyrði t.d. atvinnu-
rekenda í minu byggðar-
lagi lýsa því yfir í ræðu,
að tómstundir manna í
dag væru þjóðarinnar
mesta böl. Ég f reistast til
að halda, að þessi skoðun
njóti mest fyigis hjá
þeim, sem aldrei hafa
þurft að hafa neitt fyrir
lif inu. Og meðal þeirra er
ekki þekkja þann bitur-
leik, sem fyigir þvi að
verða að vinna öllum
stundum og geta ekki
veitt sér nokkra frístund
til að sinna hugðarefnum.
Þeir eru ekki margir ís-
lensku verkamennirnir
sem tekið geta út allt sitt
sumarleyfi, þó svo sé
kveðið á í lögum. Af koma
þeirra leyfir ekki þá
nauðsynlegu lífsfyllingu,
sem felst í því, að menn
slaki á og sinni hugðar-
efnum sinum. Við lestur á
kauptöxtum verkafólks
sést, að litlum tíma er
hægt að verja utan vinnu-
staðar svo endar nái sam-
an. Og engin lesning er
betur til þess fallin að
koma manni í vont skap
yfir oréttlætinu.
Það sem til boða
stendur í þeim frítímum,
sem gefast, er ótal
margt. En aftur á móti er
öll aðstaða, sem þarf til
flestra tómstundastarfa,
afar bágborin. Jafnvel
þær greinar tómstunda,
sem mestrar lýðhylli
njóta, boltaleikirnir, búa
við mjög ófullkomnar að-
stæður á fiestum stöðum.
Þegar minnst er á að-
stöðu til tómstundastarfs
er komið að mjög mikil-
vægri en viðkvæmri
spurningu. Eiga iþróttir
einar tómstundastarf s að
njóta opinberrar fyrir-
reiðslu? Á ekki önnur frí-
stundastarfsemi svo sem
Ijósmyndun, frim.erkja-
söfnun, bókalestur, flutn-
ingur á hljómlist af
hljómplötum, og fleiri og
fleiri rétt á sömu fyrir-
greiðslu? Kannski heggur
einhver eftir því i þessari
upptalningu, að bókasöfn
séu aldeilis í náðinni, þar
sem bókasöfn eru reist af
hinu opinbera viðsvegar
um land. Því er til að
svara, að engin bókaorm-
ur með snefil af sjálfs-
virðingu lætur sér nægja
að lesa bækur af bóka-
söfnum. Hann vill eignast
bækur. Og þar sem bóka-
útgáfa byggist m.a. á —
pappírinn —, er i mjög
háum tollaflokki. Það
sama er upp á teningnum
hjá áhugaljósmyndaran-
um og þeim, sem hafa
gaman af hjómplötum.
Á áhugamál þeirra eru
lagðir þungir skattar,
sem gera hugðarefni
þeirra kostnaðarsamari
en vera þyrfti, '
Frístundir ungs fólks
hafa löngum verið taldar
orsökin fyrir öllum þeim
löstum sem ungu fólki
nútímans eru ætlaðir.
Eiturlyf janeysla orsak-
ast af frístundum.
Drykkjuskapur er afleið-
ing fristunda. Og kannski
má eiga von á því, að
kynferðislif unglinga
verði talið til vandamála,
sem á rætur sínar að
rekja til of mikilla frí-
stunda. Og það er raunar
sama um hvað er rætt
varðandi unglinga. í einu
og öllu voru þeir betri í
ungdæmi þess er rætt er
við.
Þessi ósanngjarna gagn-
rýni beinist í þveröfuga
átt. Meiri ástæða er til að
gagnrýna það aðstöðu-
leysi, sem tómstundalíf
unglinga býr við. Þeim er
ákaf lega þröngur stakkur
skorin í allri félagstarf-
semi. Skólarnir gera vart
meira en að sinna lögboð-
inni kennsluskyldu sökum
þrengsla, og hafa því
takmarkaða möguleika á
að veita aðstöðu til fé-
lagsstarf semi. Sum
sveitarfélög halda uppi
félagsstarf semi fyrir
unglinga, en af ákaflega
veikum mætti. Það eru
auglýst námskeið i hinum
og þessum greinum að
hausti til, og standa þau
yfir um veturinn, á þeim
tíma, sem nám unglinga
tekur mest af þeirra
tíma. Og f stað þess að
tengja áhugamál þeirra
náminu er það slitið í
sundur þannig, að áhuga-
málin sem venjulega
hafa meira aðdráttarafl
en þurrt skólanámið, geta
glapið fyrir námsárangri
Áhugamál unglinga eru
margþætt og fjölbreytt.
Enginn tími ævinnar
gefur meiri tima til tóm-
stundaiðkana. Það hlýtur
þvíað teljast skylda þjóð-
félagsins að búa þegnum
sínum það vel í haginn, að
þeir fái notið sem best
siðustu áhyggjulausu ár-
anna áður en sjálf lífs-
baráttan hefst. Gatan er
ekki heppilegur uppeldis-
staður fyrir þennan við-
kvæma aldursflokk. Það
er þvi verið aö bjóða
hættunni heim með því að
sníða félagsstarfi ung-
linga svo þröngan stakk.
Ekki er hægt að ætlast til
þess að allir hafi gaman
af boltaleikjum og frjáls-
um iþróttum. Aðstaða
fyrir hin ýmsu áhugamál
fólks verður að vera fyrir
hendi, og í þeim efnum
verða allir að sitja við
sama borð.
AÐALFUNDUR
ALÞÝÐUFLOKKSFÉLAGS REYKJAVÍKUR
verður haldinn i IÐNÓ, niðri, þriðjudaginn 29. april kl. 20.30
Fundarefni:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Frumvarp til nýrra félagslaga.
Stjórnin.
o
Fimmtudagur 24. apríf 1975.