Alþýðublaðið - 06.05.1975, Side 5

Útgefandi: Blaö hf.
Framkvæmdastjóri: Ingólfur P. Steinsson
Ritstjóri: Sighvatur Björgvinsson
Fréttastjóri: Helgi E. Helgason
Auglýsingastjóri: Fanney Kristjánsdóttir
Afgreiðslustjóri: örn Halldórsson
Ritstjórn: Siðumúla 11, slmi 81866
Augiýsingar: Hverfisgötu 8-10, simar 28660 og 14906
Afgreiðsla: Hverfisgötu 8-10, simi 14900
Prentun: Blaöaprent hf.
Verð I lausasölu kr. 40.*
STJÚRNLAUST LAND
Að þvi best verður vitað hefur rikisstjórnin af-
ráðið að láta fundum Alþingis lokið fyrir hvita-
sunnuna. Þó á enn eftir að afgreiða ýmis meiri-
háttar mál. Enn á eftir að afgreiða frumvarp
rikisstjórnarinnar um ráðstöfun gengishagnað-
ar og aðgerðir vegna hækkaðs verðs á brennslu-
oliu. Þá er enn vart farið að fjalla um vegaáætl-
un og ekki er einusinni farið að lita á hafnará-
ætlunina enn. Allt eru þetta mikilvæg mál, sem
hljóta að krefjast gaumgæfilegrar athugunar.
Þvi til viðbótar kemur svo það, að mikill ágrein-
ingur er i stjórnarherbúðunum um sum þeirra
og ekki flýtir það fyrir afgreiðslunni.
Það er svo ljóst dæmi um, hvernig rikisstjóm-
in hegðar sér, að enda þótt aðeins sé nú tæpur
hálfur mánuður eftir fram að hvitasunnu — þeg-
ar afgreiðslu allra þessara mála og fjölmargra
annarra á að vera lokið — þá gerir forsætisráð-
herra sér litið fyrir og lætur Alþingi sitja starfs-
laust á meðan hann, sem formaður Sjálfstæðis-
flokksins, situr landsfund flokksins i Reykjavik.
Enginn fundur var i Alþingi i gær og enginn
fundur verður i Alþingi i dag. Fundir Alþingis
eru einfaldlega felldir niður vegna þess, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur valið sér þennan
tima til að halda flokksþing. Ráðamenn þjóðar-
innar láta fundi Alþingis vikja á meðan.
Þetta framferði ihaldsforystunnar er ljóst
dæmi um það stjórnleysi, sem rikir i landinu. t
janúarmánuði — um það leyti, sem gjaldeyris-
varasjóður landsmanna var að tæmast og fjár-
hagur þjóðarinnar að sigla i strand — gerði for-
sætisráðherrann sér litið fyrir og fór i langa
reisu til útlanda. öll vandamál þjóðarinnar voru
látin biða þar til honum þóknaðist að koma aft-
ur.
Og nú, þegar ýmis meiriháttar mál þingsins
em enn óafgreidd og eftir eru innan við tiu dag-
ar af reglulegum fundardögum Alþingis, finnur
forsætisráðherra rika þörf hjá sér til þess að
stjórna fundum hjá Sjálfstæðisflokknum. Og þá
ákveður hann einfaldlega, að nú skuli leggja
niður fundi Alþingis i tvo af þessum fáu dögum,
sem eftir eru, svo hann geti einbeitt sér að inn-
anflokksuppgjörinu hjá ihaldinu. Þar hefur
hann nú setið og skeggrætt i þrjá daga og látið
þing og þjóð biða á meðan.
íslendingar eiga við efnahagsörðugleika að
striða, en það hafa þeir oft áður átt. Efnahags-
vandræði á íslandi em engin ný bóla.
En ofan á þetta gamalkunna vandamál hefur
bæst annað, sem er jafnvel enn alvarlegra. Það
er sú forystukreppa, sem verið hefur i landinu
allt frá þvi rikisstjórn ólafs Jóhannessonar tók
við völdum. Og þetta nýja vandamál virðist
hafa vaxið með hverju árinu.
Það fer ekki á milli mála, að það, sem einkum
einkennir núverandi rikisstjórn, er skortur á
styrkri forystu. Hún er ráðvillt, reikul og hik-
andi og aðgerðir hennar i samræmi við það.
Langt er siðan menn, sem fylgjast náið með
stjórnmálum, gerðu sér þetta ljóst. Almenning-
ur verður þessa nú var i siauknum mæli. E.t.v.
er það þetta, sem veldur hvað mestu um þá
miklu óánægju, sem er meðal stuðningsmanna
núverandi stjórnarflokka. Þeir gera sér ljóst, að
landinu er ekki aðeins illa stjómað — þvi er
jafnvel fremur EKKI stjórnað.
alþýðu
i h i i
30 ÁR í STRÍÐI
Enginn hefði spáð þvi fyrir
nokkrum mánuðum, að Suður-
Vietnam myndi falla á nokkrum
vikum. Þrátt fyrir mikinn styrk
herja Þjóðfrelsisfylkingarinnar
og Norður-Vietnam, var her
Suður-Vietnam fyllilega jafnfætis
þeim — i tölum a.m.k. — enda
talinn öflugasti herinn i þessum
hluta heims. Auk mikils mann-
afla bjó her Saigonstjórnarinnar
yfir miklum hergagnakosti og þar
á meðal mjög öflugum loftflota.
Að visu höfðu andstæðingarnir
fengið I hendur léttar eldflaugar
gegn flugvélum, sem var skotið
frá jörðu og aðeins einn mann
þurfti til að skjóta. Flaugar
þessar eltu flugvélar uppi og
reyndust flugvélum mjög skeinu-
hættar, en engu að siður átti
Saigonherinn að hafa tryggð yfir-
ráð i lofti og það er mjög mikið
atriði i nútima hernaði. Undir
lokin voru flestar þessar flug-
vélar hins vegar gagnlitlar, þvi
þá skorti eldsneyti fyrir flug-
vélarnar og voru þær mestan
partinn bundnar við jörðu.
Enn er ekki fyllilega ijóst, hvað
raunverulega gerðist i Suður-
Vietnam þessar síöustu vikurnar.
Þjóðfrelsisfylkingin og Norður-
Vietnamar höfðu áður reynt
svipaðar aðgerðir, en sóknarlotur
þeirra fóru þá út um þúfur. Flest
benti þvi til þess, að her Saigon-
stjórnarinnar væri vel þjálfaður
og aö hin svonefnda „vietnamis-
ering” hefði tekist.
Ýmsum getum hefur verið að
þvi leitt hvers vegna Suður-
Vietnam hrundi einsog spilaborg.
Ekkert hefur verið sannað i þvi
máli — og verður sennilega ekki
fyrr en eftir langa hrið, þegar —
og ef — tækifæri gefast til þess að
skoða atburðina úr fjarlægð og fá
haldbetri upplýsingar.
Upphaf ófaranna má sjálfsagt
rekja til þeirrar ákvörðunar
Saigonstjórnarinnar að láta
norðurhéröð landsins og hálendið
eftir bardagalaust. Þessi
ákvörðun varð til þess að riðla
mjög herskipan stjórnarhersins
og eyddi baráttuþreki hans.
Ljóst er, að það var Thieu for-
seti, sem skipaði fyrir um þetta
undanhald. Nú hefur Thieu ávallt
verið álitinn slyngari stjórnmála-
maður en heerforingi og þess
vegna hafa menn spurt sig að þvi,
hvort pólitiskt mat hafi ekki
frekar ráðið um þá ákvörðun
hans en herfræðilegt. Með hinu
hraða undanhaldi i upphafi átak-
anna hafi hann ætlað að hræða
Bandarikin til að koma til
hjálpar. Án efa hefur Thieu met-
ið rétt viðbrögð rikisstjórnar
Bandarikjanna — en hann
gleymdi bandariska þinginu og
áhrifum þess. Þótt honum kunni
að hafa tekist að sannfæra Ford
og Kissinger tókst honum ekki að
sannfæra bandariska þingið. Og
það var þingið, sem réði.
Hafi þetta verið markmið
Thieus með þvi að láta Þjóð-
frelsisfylkingunni og her
Norður-Vietnam hálendi S.-
Vietnams og norðurhéröðin eftir
án bardaga, þá mistokst honum
hroðalega. Bandarikin fengust
ekki til þess að láta til skarar
skriða og undanhaldið efldi mjög
andstööuna gegn Thieu sjálfum
innan stjórnarinnar og her-
foringjaliðsins. Sjálfsagt hafa
ýmsir herforingjar — þá einkum
þeir lægra settu, sem ekki voru
þegar komnir á „svarta listann”
hjá Þjóðfrelsishreyfingunni, farið
að leiöa hugann að þvi, hvað
myndi nú biða þeirra ef Saigon-
stjórnin tapaði striðinu. Slikar
áhyggjur kunna aö hafa haft
mikil áhrif á gang striðsins —
m.a. valdið þvi, að þegar Saigon-
herinn átti loks að fara aö veita
viðnám, varð ekkert úr þvi
viðnámi.
Þannig er enn aðeins hægt að
leika sér með ýmsar tilgátur —
misjafnlega sennilegar. Stað-
reyndirnar liggja enn ekki fyrir —
hvað sem siðar kann að veröa.
Loksins lokið
Striðinu i Vietnam lauk snögg-
lega og óvænt — en það hafði
verið lengi „að verða til” og lengi
að þróast upp i það strið, sem það
var siðustu árin. Endalok þess
urðu þvi miklu hraðar, en upp-
hafið — og það var llka jafn gott.
Styrjöldina i Víetnam má i raun
og veru rekja allt aftur til þess,
þegar kommúnistar náðu völdum
i Kina árið 1949. Bandarikjastjórn
sætti þungum ásökunum heima
fyrir að hafa ekki komið I veg
fyrir það og þegar Kóreustriðið
svo braust út árið 1950 tók Banda-
rikjastjórn þá ákvörðun að segja
„hingað og ekki lengra” i S.a.
Asíu. Hún ætlaði sér að sjá til
þess, að fleiri lönd á þeim slóðum
féllu ekki I hendur kommúnista.
Þá þegar var Vietnam-
styrjöldin hafin milli frönsku
nýlenduherjanna og Viet Minh-
hreyfingar Ho Shi Min. Vietnam
hafði áður verið frönsk nýlenda,
en Japanir höfðu tekið landið á
sitt vald I siðari heimsstyrj-
öldinni. Bretar og Kinverjar
hröktu Japani brott með aðstoð
skæruliðahreyfingar Ho Chi Minh
og fengu Frökkum nýlenduna
aftur. Ho Chi Minh og félagar
stefndu að sjálfstæði landsins og
hófu þegar baráttu gegn franska
nýlenduhernum. Þeirri baráttu
lauk með ósigri Frakka við Dien
Bien Phu og friðarsamningunum
i Genf árið 1954, sem táknuðu
endalok nýlenduveldis Frakka i
Indó-Kina. En þá þegar höfðu
Bandarikin hafið afskipti af Viet-
nam — fyrst með þvi að styrkja
Frakka á baráttu þeirra við þjóð-
frelsisöfl — Bandarikin greiddu
um 78% af herkostnaði Frakka i
Vietnam á siðustu árum nýlendu-
striðsins —og siðar með stuðningi
viö stjórnina I Saigon.
Samningar sem ekki héldu
Með friðarsamningunum i Genf
árið 1954 var Vietnam skipt i
tvennt um 17. breiddarbaug, en
þvi jafnframt lýst yfir, að sú
skipting landsins væri aðeins til
bráðabirgða. Ariö 1956 átti að
halda frjálsar kosningar m.a. til
að sameina landið, en þær kosn-
ingar voru aldrei haldnar m.a.
vegna þess, að Saigon-stjórnin og
Bandarikjamenn töldu, að úrslit
þeirra gætu ekki orðið nema á
einn veg þar eð meirihluti fólks-
ins byggi i Norður-Vietnam — á
yfirráðasvæði Hanoi-stjórn-
arinnar og ómögulegt væri að
tryggja eftirlit með frjálsum
kosningum þar.
Atburðirnir urðu svo, sem hér
segir:
ARIÐ 1955
26. október: Lýst yfir stofnun
lýðveldisins Suður-Vietnam með
Bao Dai sem þjóðhöföingja, en
Dinh Diem sem mesta valda-
manni, og siðar forseta.
ARIÐ 1960
Þjóðfrelsisfylking S.-Vietnam
formlega stofnuö af ýmsum sam-
tökum, sem börðust gegn Saigon-
stjórninni. Fljótlega náðu
kommúnistar undirtökunum i
fylkingunni.
ARIÐ 1962
Eftir margra ára óbein afskipti
af átökunum i Vietnam sendu
Bandarikin nú i fyrsta sinn herlið
til landsins — 12000 manna lið.
ARIÐ 1963
Diem forseti myrtur i stjórnar-
byltingu, sem gerð var af
nokkrum helstu herforingjum
landsins og talið er öruggt að hafi
notið fulls stuðnings Bandarikja-
stjórnar.
ARID 1964
Bandariska varnarmála-
ráöuneytið staðhæfir, að norður-
vietnömsk herskip hafi gert
árásir á bandarísk beitiskip á
Tonkin-flóa. Enn er deilt um,
hvort þessir atburðir hafi i raun-
inni átt sér stað. En I kjölfarið
sigldu svo loftárásir Bandarikja-
manna á flugvelli og oliubirgða-
stöðvar i Norður-Vietnam.
ARIÐ 1965
7. febrúar: loftbardagar yfir
Vietnam hefjast með áköfum
sprengjuárásum Bandarikja-
manna og flughers Saigon-
stjórnarinnar.
8. júni: Bandariskir hermenn
taka nú virkan þátt i bardögum á
landi.
3. september: Nguyen van
Thieu kjörinn forseti i Suður-
Vietnam.
ARID 1968
30. janúar: Þjóðfrelsisfylkingin
og her Norður-Vietnam hefja
miklarsóknaraðgerðir viðs vegar
i Suður-Vietnam.
31. mars: Lyndon B. Johnson,
forseti Bandarikjanna, lýsir þvi
yfir, að dregið verði úr loft-
árásum á Noröur-Vietnam um
90%.
10. mai: Undirbúningsfriðar-
viðræður hefjast i Paris milli
Bandarikjanna og Noröur-
Vietnam.
31. október: öllum loftárásum
á Norður-Vietnam hætt.
ARID 1969
8. júni: Nixon Bandarikja-
forseti lýsir þvi yfir, að brott-
flutningur bandariskra her-
manna frá Vietnam muni hefjast.
Þá voru 543,500 bandariskir her-
menn i landinu.
3. september: Ho Chi Minh
andast.
ARIÐ 1970:
Bandarikjamenn senda herlið
inn i Kambódiu til þess að eyði-
leggja bækistöðvar norðanmanna
þar. Ferðin sú varð ekki til fjár,
þar eð engar mikilvægar bæki-
stöðvar fundust. Innrás þessi
leiddi til valdaskipta i Kambódiu
og varð upphafið að þeim
atburðum, sem nýlega voru til
lykta leiddir i landinu með sigri
kommúnista.
ARIÐ 1971:
Bandarikjamenn ráðast að
aðflutningsleiðum Þjóðfrelsis-
fylkingarinnar um Laos.
ARID 1972:
Bandarikin hefja aftur loft-
árásir sinar.
23. október: Hætt loftárásum
norðan við 20. breiddarbaug. 1
Paris eru hafnar viðræður milli
þeirra Kissingers og Le Duc Tho
frá Norður-VIetnam.
1 desembermánuði hófust aftur
ákafar loftárásir á Hanoi og
Haiphong.
ARIÐ 1973
Friðarumleitanir hefjast aftur.
Þann 23. janúar hittast Kissinger
og Le Duc Tho i Paris til að ganga
frá samningum. Nú hafði striðiö i
Vietnam kostað meira en milljón
mannslif.
29. janúar: Friðar-
samningarnir hafa þráfaldlega
verið brotnir. A næstu mánuðum
ákæra aðilar hvorn annan fyrir
samningabrot.
í júni þetta ár lýsir van Thieu,
forseti Suður-Vietnams, þvi yfir,
að hann geti ekki virt friöarsamn-'
ingana. Bardagar halda áfram.
ARIÐ 1974:
Eitt ár hefur liöiö frá undirritun
friðarsamninganna i Paris — á
þvi eina ári hafa 126 þúsund Viet-
namar fallið. Eftir þvi sem á árið
liður eykst stöðugt óánægjan með
Thie og mjög fer að gæta and-
stöðu gegn honum — einnig meðal
herforingja Suður-Vietnam.
ARIÐ 1975:
Bardagar færast i aukana, en
Ford Bandarikjaforseti lýsir þvi
yfir, að hann muni virða Parisar-
samningana og ekki leyfa
Framhald á 4. siðu.
0
Þriðjudagur 6. maí 1975.