Alþýðublaðið - 13.12.1975, Blaðsíða 5

HELGARBLAÐ
SUNNUDAGSLEIÐARINN
Réttlætismál
Um margvislegt ranglæti er þvi
miður að ræða i islenzku þjóðfélagi.
Á fáum sviðum er þó misrétti aug-
ljósara en á sviði skattamála.
Launþegar greiða skatta af hverj-
um eyri, sem þeir vinna sér inn.
Þeir, sem greiða þeim laun, til-
kynna skattyfirvöldum hversu mikil
þau séu, og siðan taka rikissjóður og
bæjarsjóður til sinna þarfa hluta af
þessum launum. Og þessi hluti er
sannarlega ekki orðinn neitt smá-
ræði. Almennir launþegar eru farnir
að greiða af þriðjungi og allt að
helmingi tekna sinna i beina skatta
af tekjunum. Þessi gifurlega skatt-
heimta er fyrir löngu farin að lama
áhuga launamanna á þvi að afla
viðbótartekna með aukinni vinnu.
Þessi óhófiega skattlagning er þvi
beinlinis farin að hafa lamandi áhrif
á heilbrigðan vinnuvilja og draga úr
mögulegum vexti þjóðarfram-
leiðslu.
Þetta er þó hégómi i samanburði
við það hróplega félagslega rang-
læti, sem blasir við launþegum,
samtimis þvi sem þeir eru neyddir
til þess að tina þriðju hverja eða
jafnvel aðra hverja krónu upp úr
vasa sinum handa rikissjóði og
sveitarsjóðum, en um þá má auk
þess margt annað um segja en að
þeir fari vel með fé. Þetta félags-
lega misrétti er fólgið i því, að félög
og þeir atvinnurekendur, sem at-
vinnurekstur stunda, greiða tekju-
skatta á allt öðrum grundvelli og
sleppa af margvislegum ástæðum
ótrúlega ódýrt frá skyldum sinum
við samfélagið, samtimis þvi að
launþegar stynja, með réttu þungt
undan greiðsluskyldu sinni.
Ýmsum mun þykja sú staðreynd
ótrúleg að 5190 félög, sem nú starfa i
landinu, greiði aðeins 1200 milj. kr. i
tekjuskatt til rikisins samtimis þvi
að einstaklingar greiða 4400 milj.
kr. Enn ótrúlegri mun eflaust flest-
um finnast sú staðreynd, að af um
7500 einstaklingum, sem hafa aðal-
tekjur sinar af atvinnurekstri,
greiði aðeins rúmur helmingur
tekjuskatt og að sá tekjuskattur
nemi aðeins 400—500 milj. kr.
Allur atvinnurekstur í landinu
greiðir því aðeins um 1600—1700
milj. kr. i tekjuskatt. En launafólkið
greiðir um 4000 miljónir!
Er furða þótt mönnum sé farið að
ofbjóða? Hvern getur undrað þótt
talað sé um misrétti i þessu sam-
bandi og margir séu orðnir reiðir?
En ótrúlegust af öllum mun þó al-
menningi finnast sú staðreynd að
fyrirtæki, sem velta fjárhæð, sem er
einhvers staðar á bilinu 100—130
miljarðar kr., skuli bókstaflega
engan tekjuskatt greiða.
Heildarvelta allra atvinnufyrir-
tækja er talin um 360 miljarðar kr.
Tekjuskattar þeirra, sem einhvern
skatt greiða, nemur sem svarar
3/4%—1% af veltunni. En fyrirtæki,
sem hafa um þriðjung veltunnar,
sleppa með öllu við að greiða eyri i
tekjuskatt til rikisins.
Slikt skattakerfi hefur ekki aðeins
gengið sér til húðar. Það er orðið
undirrót eins mesta félagslegs rang-
lætis, sem nú viðgengst á Islandi. Og
i raun og veru ekki lengur hjá þvi
komizt að segja, að það er orðin
háðung i islenzku þjóðfélagi. Engin
lausn er til á þessu vandamáli önnur
en sú, sem Alþýðuflokkurinn hefur
nú lagt til á Alþingi, að hætt verði að
innheimta tekjuskatt af launþeg-
G.Þ.G.
um.
EINVÍGI GUÐMUNDAR 0G FRIÐRIKS
Eins og kunnugt er stendur nú
yfir sérstakt afmælishappdrætti á
vegum Skáksambands tslands, i
tilefni hálírar aldar afmælis þess.
Aðalvinningur er einvigisskák-
borð frá heimsmeistaraeinviginu
1972 áritað af þeim Fischer og
Spassky, sem metið erá 2,5 millj.
kr. Fylgja þvi vandaðir taflmenn
200 þús. kr. virði. Margir aðrir
vinningar eru i happdrættinu, svo
sem 4 málverk, sólarlandaferðir
og ýmsir skákmunir.
Nú hefur verið ákveðið að þeir
Friðrik Ólafsson og Guðmundur
Sigurjónsson, stórmeistarar,
þreyti 4 skáka keppni á einvigis-
borðið, laugardaginn 13. des.,;
milli kl. 2—6 siðdegis. Teflt verð-
ur i afgreiðslusal Samvinnubank-
ans, i Bankastræti 7, og gefst veg-
farendum kostur á að fylgjast
með viðureigninni.
Frá stofnfundi Réttarverndar:
Frelsið er ekki
sjálfsagt - það
verður að verja
Miðvikudaginn 10. desember
mannréttindadaginn, var hald
inn stofnfundur nýrra samtaka.
sem hyggjast berjast fyrir
mannréttindum einstaklinga
hér á landi og auknu réttlæti i
framkvæmd stjórnkerfis og
réttarkerfis okkar Islendinga.
Fundurinn var haldinn að
Hótel Esju og voru fundarmenn
um áttatiu talsins. Frummæl-
endur voru þeir sr. Sig. Haukur
Guðjónsson og Thor Vilhjálms-
son, rithöfundur en fundarstjóri
var Inga Birna Jónsdóttir.
Eftir að framsögumenn höfðu
flutt mál sitt gerði Vilborg
Harðardóttir, form. laganéfnd-
ar, grein fyrir drögum að lögum
félagsins, en siðan hófust frjáls-
ar umræður bæði um fyrirhuguð
markmið hins nýja félags og
efnisþætti draganna. Umræður
urðu mjög miklarog fjörugar og
það svo, að ekki reyndist unnt
að ljúka fyrirliggjandi dag-
skrárefni. Var þvi samþykkt
dagskrártillaga þess efnis að
fundi yrði frestað og boðað til
framhaldsstofnfundar siðar.
Við upphaf fundarins vitnaði
fundarstjóri til mannréttinda-
yfirlýsingar Sameinuðu þjóð
anna og minnti á að mann-
réttindadagurinn hefði einmitt
verið valinn sem stofndagur
samtakanna. Siðan las fundar-
stjóri eftirfarandi kafla úr
mannréttindayfirlýsingunni:
„Hafi mannréttindi verið fyrir
borð borin og litilsvirt hefur
slikt haft i för með sér siðlausar
athafnir, er ofboðið hafa sam-
visku mannkynsins, enda hefur
þvi verið yfirlýst að æðsta
markmið almennings um heim
allan sé að skapa veröld þar
sem menn fái notið málfrelsis,
trúfrelsis og óttaleysis um
einkalif og afkomu.”
Síðan sagði Inga BirnaJóns-
dóttir: „Með aukinni sér-
hæfingu i okkar þjóðfélagi þá
minnkar yfirsýn hins almenna
borgara, og nú er svo komið i
ekki fjölmennara þjóðfélagi
heldur en okkar, að margir ein-
staklingar vita ekki hvernig
þeir eiga að leita réttar sins eða
áræða ekki að glima við flókið
réttarkerfi.”
Sr. Sigurður Haukur Guðjóns-
son sagði m.a. i sinni ræðu: „1
fyrsta lagi langar mig til þess að
svara þeirri spurningu hvort
þörf sé á slikri félagsstofnun á
Islandi i dag Svar mitt er stutl
það er aðeins eitt já. Dag eftir
dag rekst ég á það, að þess er
þörf. Þessi þörf liggur fyrst og
fremst i þvi hversu m jög fólki er
orðið ókunnugt um þann rétt
sem það hefur og hvernig það
eigi að ná rétti sinum. Það er
svo oft sem fólk situr og spyr,
hvað get éggert, hvernig á ég að
fara að til þess að ná þeim rétti,
sem ég tel mig hafa, eða þá að
fólk hefur ekki hugmynd um
hvaða rétt það á.”
Siðan rakti ræðumaður ymis
dæmi þess hvernig réttur ein-
staklinga væri fyrir borð borinn
og benti jafnframt á þörfina á
þvi að veita fólki réttarvernd. 1
lok ræðu sinnar sagði sr.
Sigurður Haukur Guðjónsson:
„Það er mjög mikil þörf á skrif-
stofu sem gæti veitt fólki upp-
lýsingar um rétt sinn og hvaða
leiðir væri auðveldast að fara.
Ég trúi þvi, þrátt fyrir allt, að
réttarkerfið okkar sé þannig, að
þar séu menn, sem vilja að rétt-
ur einstaklingsins sé virtur.”
1 ræðu sinni komst Thor Vil-
hjálmsson svo að orði: „Ég
minnist eins mesta rithöfundar
fyrsta hluta aldarinnar Franz
Kafka, sem skrifaði miklar
skáldsögur, og þær fjölluðu
gjarnan um litinn einstakling,
einstakan mann, sem stóð einn
og barðist við eitthvað vald,
sem hann gat aldrei skynjað.
Það vareitthvað dularfullt vald,
sem hann komst aldrei nærri.
Það vék alltaf undan. Stundum
fannst honum hann vera að
komast alveg að þvi að ná tök-
um, en þá vék það undan honum
og hann greip alltaf i tómt og
stóðaleinn, valdið keyrði hann
i kaf. Þeim sem lesa þessa
miklu skáldsögu Kafka, sem er
reyndar bönnuð i heimalandi
hans Tékkóslóvakiu, finnst oft,
sem þessi skáldsaga, sem rituð
var i fyrsta hluta aldarinnar, sé
lýsing á þeim heimi sem við lif-
um i i dag, i það minnsta eins og
hann gerist i stóru löndunum.
Lengi höfum við Islendingar
talið okkur trú um að þetta væri
óra fjarri okkur, þó ekki væri
nema sökum fámennis,við vær
um svo fá, að manneskjurnar
næðu hvertil annarrar. En þessi
heimur, þessi martröð, eins og
Kafka lýsir, færist óðfluga nær
okkur og æ fleiri verða þess
áskynja, að það er risið eitthvað
vald, sem einstaklingurinn á er-
fitt með að berjast við og ein-
staklingurinn veit iðulega ekki
við hvað hann er að berjast. Það
er einmitt þess vegna, sem við
erum að stofna þetta félag i
kvöld.”
1 lok ræðu sinar sagði Thor
Vilhjálmsson: „Mér finnst það
vera megin verkefni félags, eins
og þessa, að kæfa i fæðingu allar
tilraunir til að koma á fasisma i
landinu, þvi það er ekkert annað
en fasismi að banna okkur að
segja okkarhug. Frelsið er ekki
sjálfsagt, heldur verður að
verja það, hverja einustu stund,
ogvera ævinlega á varðbergi og
þola enga takmörkun þess. Ég
fagna þvi að þetta félag er
stofnað, þvi ég held að það sé
meginhlutverk þess, að vera á
verði um okkar dýrmætustu
réttindi.”
Eins og fyrr segir tókst ekki
að ljúka störfum stofnfundar og
mun framhaldsfundur væntan-
lega verða boðaður i næstu viku.
Framhald á 6 . siðu
HEIMAHJÚKRUN: MIKIÐ OG GOTT
STARF EN AÐSTÆÐURNAR ERFIÐAR
1 Alþýðublaðinu, miðvikudag-
inn 10. des. sl. er grein okkar
„Heimahjúkrun og heimilisþjón-
usta í Reykjavik”, sem er i sið-
asta tbl. Timarits Hjúkrunarfé-
lags Islands, tekin til umræðu.
Blaðamaður tekur einnig upp
kafla Ur greininni þar sem sér-
staklega kemur fram gagnrýni á
aðstæður aldraðra i heimahUsum
og ýmisleg vandamál, sem
heimahjUkrun á við að strfða. Að
sjálfsögðu erum við ekki á móti
þvi að þessi gágnrýni komi fyrir
almenningssjónir, en okkur finnst
aðþessi úrdráttur gefi dálitið vill-
andi mynd af greininni. Blaða-
maður segir t.d. „Margt athyglis-
vert kemur fram i þessari grein
um heimahjúkrun og virðist þar
viða pottur brotinn.” Þetta mætti
skilja þannig, að við værum bein-
linis að gagnrýna það starf, sem
unnið er i heimahjúkruninni.
Þar sem við höfum báðar átt
þátt i framkvæmd heimahjúkr-
unarinnar undanfarin ár viljum
við eðlilega ekki gera hlut hennar
minni en ástæða er til. 1 grein?
okkar kemur fram, að við teljum'
að i heimah jUkrun hafi verið og sé
unnið mikið og gott starf, þrátt
fyrir erfiðar aðstæður.
Viðviljum einnig leiðrétta villu
i grein blaðamanns, þar sem
hann telur upp starfsfólk heima-
hjúkrunarinnar og segir að þar
vinni 4 hjúkrunarkonur og 6
sjúkraliðar við afleysingar.
Slikt fyrirkomulag væri vægast
sagt óeðlilegt. Hið rétta er að þar
starfa 4 hjúkrunarkonur og 6
sjúkraliðar ifullu starfi, auk þess
1 hjúkrunarkona og 1 sjúkraliðar
við afleysingar.
Þó að við hefðum heldur kosið,
að greinin væri birt i heild en ekki
einungis teknir kaflar úr henni,
þar sem slikt getur oft valdið mis-
skilningi, er það vissulega þakk-
arvert að Alþýðublaðið taldi hana
umræðuverða.
Með þökk fyrir birtinguna.
Sigriður Jakobsdóttir,
Rannveig Þórólfsdóttir.
Alþýðublaðið
Laugardagur 13. desember 1975.