Alþýðublaðið - 13.12.1975, Blaðsíða 10

DAGINN SEM
MAÐURINN
MINN DÓ...
Maðurinn minn lézt
úr kransæðastiflu
mánudaginn 18. nóv-
ember 1974 kl. 9:30 f.h.
Læknirinn kom kl.
10:15. Ég sagði honum,
að maðurinn minn væri
látinn og hann fór til að
sækja lögregluna. Lög-
regluþjónn kom
tuttugu minútum siðar.
Ég hitaði handa honum
kaffi — hann bauðst til
að hita það handa mér.
Ég mundi ekki eftir
heimilisfangi mágkonu
minnar, þegar læknir-
inn spurði mig um það.
En ég mundi, að ég
hafði það skrifað hjá
mér, þegar lögreglan
kom. Ég gleymdi hins
vegar að biðja þá um
að tala við börnin.
Uikskoðarinn eða aðstoðar-
maður hans (aliir iitu þeir út
eins og grafarar) komu kl. 11:30
til að hjálpa lögregluþjóninum
að lyfta lfki hins látna úr baðinu.
Hann var þrekinn og þungur, ég
heyrði, hvernig þeir bisuðust
með hann. Þeir vildu ekki, að ég
horfði á þetta. Lögregluþjónn-
inn sagði við mig vingjarnlega:
„Verið þér bara inni í stofunni.”
Ég heyrði þá bera likið fram og
stóð við handriðið á stigagang-
inum. Ég vissi ekki, hvort ég
ætti að horfa á þá. En sem betur
fer, var hann svo drengslegur,
þegar þeir báru hann út, að ég
hugsaði: „Elsku, elsku ástin
min! Veslings hjartað mitt!”
Um miðnætti var ég ein
heima, en Ijósin loguðu alls
staðar. Ég henti matnum i
ofninum i öskutunnuna. Matn-
um, sem ég ætlaði að bera á
borð, skömmu áður en hann
lézt.
Ég fór að hátta, reykti, drakk
vatn og grét. Þetta var ekkert
likt þvi, sem ég hafði heyrt lýs-
ingar annarra, ekkert llkt
neinu, sem ég hafði imyndað
mér — dauðinn heyrði til fram-
tiðinni. Við getum hugsað um
dauðann um þrjátiu og fimm
ára aldur — að þvi er mér hafði
fundizt — ég var tuttugu og niu
ára, þegar maðurinn minn dó
frá mér.
Hugsunin um lát hans óx mér
yfir höfuð, gleypti mig, spýtti
mér frá sér, og gleypti mig aft-
ur. Ég vissi frá upphafi, að hann
væri látinn. Ég sagði lækninum
það, en dauðdaginn hefur fylgt
mér æ siðan.
Ég vaknaði kl. 7 á þriðjudag.
Kona læknisins mins kom kl. 8.
— Ilvernig liður húsbóndan-
um?
— Hann er látinn.
Hún tók i hönd mér og hélt
áfram að viðra hundinn.
Ég leit á baðherbergið,
skrúbbaði allt og skúraði og ætl-
aði i bað, þegar mágkona mfn
og svili komu. Þau höfðu sagt
móöur minni fréttirnar. Það lá
naumlega við, að mér tækist að
fá hana til að setjast ekki að hjá
mér. Mig langaði til að fá að
vera i friði.
Mágkona min ræddi um
„andatrú”, en svili minn um
„matarlyst”.
Aðstoðarmaður likskoðara
kom. Yfirmaður minn og vin-
kona, Linda, hringdu. „Við viss-
um ekki, hvort við ættum að
koma. Ef enginn hugsar nú um
hana?” Nágrannar okkar voru
Indverjar... Eins og mér heföi
komið til hugar að segja þeim
frá þvi, ef maðurinn minn hefði
ekki dáið...?
Susan Lund var 29
ára gömul, þegar
eiginmaður hennar
lézt. Hún ritar um
þessa lifsreynslu
sina i brezka blaðið
Sunday Times, og
er þessi grein stytt
úr frásögn hennar.
SAMANDREGIÐ
Úrval
BLAÐAGREINA
Graham bauðst til að aka mér
heim til Lindu, þegar ættingjar
og likskoðunarmaður voru farn-
ir, en við fundum simskeyti á
pallinum með tilboði um vinnu,
sem maðurinn minn hafði sótt
um.
Ég hafði áhyggjur af Lindu,
þvi að sonur hennar þurfti að
biða fyrir utan skólann eftir
okkur, en maður hennar stóð i
prófi. Þau hlustuðu á mig tala
og allt var svo vonlaust, þó afi
gott væri að leysa frá skjóðunni.
Ég svalt ekki. Ég bjó hjá
Lindu. Hún eldaði súpu, sem ég
hafði enga lyst á. Ein munnfylli
var ágæt, en sú næsta minnti á
bómull. Ég þjáðist af tannpinu
alla vikuna. Það var engu likara
en ég væri komin með skyrbjúg.
Ég var svo tilfinningarlaus,
að margir leituðu til mfn i vand-
ræðum slnum. Ég hlýddi á
vandamál annarra og huggaði
þá, sem grétu við öxl mér.
Allir bjuggust við þvi, að ég
hlyti að brotna. „Hvað eigum
við aðsegja við hana, þegar hún
áttar sig?” sagði ein konan.
Ókunnugir voru ókurteisir og
særandi. Vinir minir og kunn-
ingjar hins vegar vingjarnlegir.
Ég man eftir sjoppunni, sem
við keyptum alltaf sigaretturn-
ar af sömu konu ár eftir ár.
„Ekki Consulate, aðeins nr.
6.”
„Nú," sagði hún glaðlega.
„Er hann hættur að reykja?”
„Nei. Hann er dáinn.”
Seinna hringdi ég til tann-
læknisins. Sú átti tima, en mætti
ekki og það var alltaf verið að
minna á timann.
„Viðgerðin hlyti að kosta 2.45
pund — en þvi miður skuldar
maður yðar aðeins 45 pence”
Ég borgaði. Meðan ég beið
eftir kvittun hlustaöi ég á kvart-
andi konu veina úr næsta her-
bergi: „Æ, ég skil bara við þig,
Martin!”
Ég missi vitið, hugsaði ég. Ég
skildi það ekki fyrr en löngu
seinna, að konan hafði verið
deyfð hjá tannlækninum, þegar
hún sagði þessi orð.
Ég notaði mér dauðann eins
og yfirboðari stöðu sina. Ég
blygðaðist min fyrir það, fannst
dauðinn skammast sin fyrir
mig, en svona varð það að vera.
Það er betra að særa ókunnuga
en vini sina.
Ég fann að ég hcfði getað ver-
ið betri. Við konu læknisins, við
strætisvagnastjórann, manninn
sem kvartaði við mig hjá fé-
lagsmálastfonuninni. Ég varð
að gera það. Ofnotuð vináttuorð
virtust mér óeinlæg. Ég vissi af
bréfum, sem ég hafði fengið,
hverjir þekktu dauða sinna nán-
ustu og hverjir ekki. Systir mfn
ritaði mér bezta bréfið og ég
þarfnaöist þess mest.
Sum blöð keypti ég, önnur
ekki. A hverju kvöldi horfði ég á
fréttir i sjónvarpi. Á fimmtu-
daginn var sprengjufréttin frá
Birmingham.
Sonur hans sá um útför allra
þeirra, sem börðust fyrir rétti
kaþólskra.
Örð fólksins eru ekki rétt.
Þctta var rangt, ekki hrifnæmt.
Þó var það fagurt, fullkomiö,
einlægt. Djúp rödd prestsins,
latinusöngl prestsins. AUir réttu
mér bækur og bentu á enska
þýðingu orðanna. Mig langaði
alls ekki til að gráta.
Það grét enginn, nema
móðursjúk frænka hans — ef til
vill vegna þess að enginn annar
grét. Ég tók utan um hana:
„Honum liður ekki illa. Honum
hefur liðið vel frá þvi á mánu-
daginn. Hvers vegna halda allir,
að ég gráti ekki?”
Ég óttaðist það, þegar rekun-
um yrði varpað á grafirnar —
svartklæddar frænkur, svart-
klæddar hendur, afskræmd,
grátþrútin andlit, mold fallandi
á kistu. Vigt vatn, loks kom röð-
in að mér. Ég var svo hungruð,
að ég óttaðist, að ég félli I gröf-
ina.
Uml: „Er ekkjan hér?” Ég
tók i hönd prestsins.
„Megi guð varðveita yður”.
„Það hefur hann þegar gert.”
Seðill — ég sá ekki hve hár —
skipti um hönd. „Þakka yður
litillega fyrir, faðir.”
Allir þustu frá mér til að finna
Frh. á bls. 6
FRAMHALDSSAGAN ® —
Hann móðgaðist ekki. Hann hafði alls ekki verið skotinn
i systur Ullu. Honum fannst hún blátt áfram aðlaðandi og
það breytti engu, þvi að hann hafði lofað sjálfum sér að
helga sig starfinu næstu tvö árin.
Það var svo sem engin þörf á aö skjóta sig i fyrstu sætu
stúlkunni, sem maður rak augun i.
— Hvar næ ég i hund, Roselill? heyrði hann dr. Holl
spyrja, þegar hann gekk út af vaktinni. —Tviburarnir sjá
mig ekki i friði.
— Hvers konar hund? spurði Hetty Rose.
— Ekki kyngöfugan, aðeins hund, sem manni getur þótt
vænt um. Auðvitað á hann að vera hreinlegur og heilbrigð-
ur. Annars gerir Cecilie okkur helviti heitt og nú fá börnin
að ráða þvert gegn vilja afa sins og ömmu.
— Það litur út fyrir, að þér hafið góðar ástæður til að
ganga i berhögg við óskir þeirra? sagði hún og brosti.
— Einmitt, skellihló hann.
— Ég skal lita I kringum mig, lofaði hún.
Dr. Holl fór, þvi að hann þurfti að tala við dr. Falk. Jan
starði hugsandi á eftir honum.
— Hann virðist vera góður faðir, sagði hann hugsandi.
— Kemst hann raunverulega yfir það lika?
— Hann gerir það, svaraði hún. — En þaö er ekki erfitt
fyrir mann, sem á slika konu og svo góð börn.
— Hve lengi hefur dr. Holl eiginlega verið kvæntur?
— Ég verð að hugsa mig um. Eru það sex eða sjö ár?
Timinn er svo fljótur að liða. Eftir andartak er árið búiö.
Já, eftir andartak, hugsaði hann. I morgun hafði hann
fundið fyrstu hærurnar. Hann ætti ekki að biða of lengi eft-
ir að kvænast og eignast fjölskyldu. Hann gat ekki lifað
eins og Berg. Ein i dag og önnur á morgun átti ekki við
Jan.
Bara rólegur, gamli minn, sagði hann við sjálfan sig.
Svo gamall ertu nú ekki.
Af tilviljun sá Jan Lars Möller sækja Ullu á laugardag-
inn.
Honum fannst hann kannast við unga manninn, en vissi
ekki, hvar þeir hefðu sézt. En hann leit vel út og það var
auðséð, að þau Ulla skildu hvort annað.
Gamalt máltæki segir, að sérhverjum potti hæfi sitt lok.
Þvi skyldi það ekki lika eiga við hann? Það var ekki hægt
að hlaupa af sér hornin strax, en hann fann æ betur, að
maðurinn á ekki að vera einn.
Jörn Meiser hafði móður sina og frænda. Jan haföi hitt
þau I morgun eftir að Jörn hafði sótt þau á stöðina. Nikki
hafði ekki vikið frá frænda sinum og það hafði komið Jan á
óvart, hvað Jörn var góður við drenginn.
Hann lagði bilnum til að ganga smáspöl og um leið þaut
eitthvaö ljósbrúnt yfir götuna.
— Þú mátt ekki hlaupast á brott, Topsy, kjökraði telpu-
rödd. — Komdu aftur til min! Ef þau vilja ekki hafa þig,
strjúkum við báðar.
Allt i einu kom hann auga á litla telpu. Hún hafði grátið
og hárið var úfið. I mesta lagi f jögurra ára, hugsaði hann.
Hundurinn kom hálf skömmustulegur til baka með róf-
una milli lappanna.
Laglegur hundur, ekki hvolpur, ekki hreinræktaður,
en...
Hund, sem okkur þykir vænt um, hafði dr. Holl sagt,
þegar hann talai um hund handa börnunum.
Topsy lagði undir flatt og dinglaði eyrunum. Hún var
svo skritin, og Jan brosti.
Litla stúlkan virti hann tortryggnislega fyrir sér.
— Veiðir þú hunda? spurði hún örg.
— Nei, alls ekki, sagði hann undrandi.
Henni létti bersýnilega.
— Hans segir, að hundagæzlumaðurinn hirði Topsy, ef
hún er ekki með hálsband, sagði hún i trúnaði. — Werner
frændi segist ekki vilja sjá hana.
— Eigiö þið fleiri hunda?
Hún kinkaði ákaft kolli. — Sex, sagði hún hreykin.
— Sex eru nokkuð margir.
Hún fitjaði upp á nefið. — Mér leiðist þú, sagði hún um-
búðalaust. — Mér leiðist þú, þegar þú talar svona.
— Segðu mér, hvað þú heitir!
— Jette, svaraði hún.
— Leyfir manna þin þér að flækjast svona einni um?
— Hún veit það ekki, svaraði barnið þrjózkulega. — Hún
er ekkert hér. Hún vinnur i bænum og þar er ekkert rúm
handa mér. Þau vilja ekki hafa krakka og ég verð að vera
hjá Werner frænda og Lisu frænku, en þau eiga fullt af
börnum og vilja hvorki mig né Topsy.
Skyndilega kom honum dálitið til hugar. — Vildirðu láta
Topsy, ef hún kæmist til fólks, sem væri virkilega gott við
hana?
— Ég þekki ekkert gott fólk, svaraði hún blátt áfram.
— Ég geri það.
AÐSTOÐAR-
LÆKNIRINN
Jette hafði fengið traust á honum. — Veröa þau góð við
Topsy?
Jan fannst átakanlegt, hvað hún hugsaði mikið um
hundinn, en hann fékk fljótlega skýringu á þvi.
— Werner frændi vill losna við hana, hann segir að það
sé nóg að burðast með mig. Ef ég vissi, að fólkið væri
gott... og gæfi Topsy að borða og... Hún fór að stama og
tárin runnu niður vanga hennar. — Mig langar að eiga
hana, bætti hún lágt við. — En mamma hefur ekki heldur
tækifæri til að hafa hana, þegar hún sækir mig. Fólkið i
borginni er ekkerthrifið af börnum... og heldur ekki hund-
um.
Af hundum, já, en börnum ? hugsaöi Jan. Hann haföi les-
ið um slik vandamál i blöðunum.
— Hvar ertu, Jette? hrópaði æst kvenrödd. — Svaraðu
mér!
Barnið sperrti glöð upp augun.
— Mamma.... mamma... mamma! hrópaði hún.
Og svo var Topsy gleymd, þegar móðir hennar faðmaði
hana að sér. Hundurinn néri höföinu við hnén á Jan og lyfti
upp framlöppinni eins og hann vildi láta hugga sig.
Unga konan var jafnljóshærð og barnið. Hún var grann-
vaxin og vel klædd. Hún hafði blá augu eins og telpan.
1 Alþýðublaðið
Laugardagur 13. desember 1975.
Einkaréttur: Bastei Verlag