Alþýðublaðið - 24.01.1976, Blaðsíða 3

1 Stef nuljós
Margt bendir til þess, að von-
leysi sé að breiðast út í röðum
Samtaka frjálslyndra og vinstri
manna, og örvænta þeir margir
um framtíð Samtakanna sem
stjórnmálaflokks. Það er opin-
bert leyndarmál, að nokkur hluti
liðsins undir forustu Ólafs Ragn-
ars Grímssonar stefnir að inn-
göngu t Alþýðubandalagið. Sjá
þeir þar helzt von um pólitískan
frama, af því að forustulið
bandalagsins veikist nú stöðugt.
Bæöi formaður og ritstjóri Samtakanna
hafa i raun staðfest óróleikann i flokknum
með yfirlýsingum og blaðagreinum.
Spurningin, sem sækir að flokksmönnum
og þeim sjálfum er um tilgang og stefnu
flokksins. Þeir hafa aðeins getað gripið til
slagorða um sameiningu vinstrihreyfing-
ar i landinu, en ekki er sannfærandi, að
svo litill og sundurþykkur flokkur komi
miklu til leiðar i þeim efnum. „Verum
ekki of bjartsýn,” segir ritstjóri flokksins
i grein sinni.
Hinn kunni norski jafnaðarmaður,
Haakon Lie, segir í endurminningum sin-
um, að ógnþrunginn kraftur geti mynd-
azt, þegar þjóðerniskennd og sósialismi
blandast saman. Alþýðubandalagið, og á
undan þvi Sósialistaflokkurinn, hafa haft
aðstöðu til þess i islenzkri pólitik að
blanda þessu tvennu saman og hafa án efa
notið góðs af þvi i kjörfylgi. Þó verðu*-
ekki sagt, að þessi flokkur hafi náð þvi að
verða „ógnþrunginn kraftur” hér á landi,
þótt sterkur sé.
Það er rétt að gera sér grein fyrir að Al-
þýðubandalaginu (og fyrirrennara þess)
hefur vegnað mjög misjafnlega hvað at-
kvæðamagn snertir. Flokkurinn komst
lengst árið 1946 — fyrir 30 árum — er hann
hlaut 19,5% greiddra atkvæða i þingkosn-
ingum. A þessu árabili hefur flokkurinn
hrapað allt niður i 15,3%. Á siðustu árum
hefur flokkurinn unnið aftur 1-2% at-
kvæða, en vantaði i siðustu kosningum
1,2% upp á þá tölu, sem hann hafði 1946-
49. Margir eru þeirrar skoðunar, að Al-
þýðubandalagiö muni aldrei komast yfir
20% atkvæða.
Ljóst er, að margvislegir erfiðleikar
steðja nú að Alþýðubandalaginu. Tveir
foringjar hafa borið flokkinn á herðum
sér undanfarin ár, en annar þeirra,
Magnús Kjartansson, hefur átt við lang-
varandi vanheilsu að striða og verið frá
þingstörfum i allan vetur, en hinn, Lúðvik
Jósefsson, hefur setið á þingi i 33 ár, er
tekinn að þreytast og hugsar til hvildar
frá erli stjórnmálanna.
Að þessum tveim mönnum undantekn-
um rikir mikil fátækt i foringjaliði Al-
þýðubandalagsins, og eru þar engir, sem
komast með tærnar, þar sem Magnús og
Lúðvik hafa hælana. Vaxandi klofningur
er i forustuliði flokksins vegna átaka milli
verkalýðsfulltrúa og hinnar nýju stéttar
menntamanna, sem vaða uppi á Alþingi,
^Benedikt Gröndal skrifar
Sameining
vinstrimanna
Pf>|E|§!g

jJ hjAllf dt. £ja
|H 1 > * *' )-im. V, mBSB k|T|Si

en eru áhugalausir og þekkingarsnauðir
um lifsbaráttu alþýðu og málefni verka-
lýðs. Þessi átök eiga eftir að draga dilk á
eftir sér og reynast Alþýðubandalaginu
örlagarik.
Alkunna er, að eiginlegir kommúnistar
eru aðeins brot af þvi fólki, sem fylgir Al-
þýðubandalaginu, enda þótt þeir stjórni
samtökunum og séu allsráðandi við Þjóð-
viljann. Hvað sem þeir reyna til að þvo
þessa staðreynd af sér, tekst það ekki.
Það verður alltaf eitthvað til að koma upp
um þá.
Eftir að Samtök frjálslyridra og vinstri
manna urðu til og unnu kosningasigur
sinn (eða réttar sagt kosningasigur
Hannibals) 1971, hófst hið svokallaöa
„Sameiningarmál,” það er viðræöur
þeirra og Alþýðuflokksins um sameiningu
þessara tveggja flokka. Mikið hafði veriö
hugsað og mikið unnið að þvi máli i tæp
þrjú ár, þegar kosningarnar 1974 skullu á.
Þá klofnuðu Samtökin og málið var þar-
með úr sögunni. Björn Jónsson og nokkrir
fleiri gengu i Alþýðuflokkinn og Hannibal
sagði i siðasta sjónvarpsviðtali sinu, að
ekkert væri að gera nema kjósa Alþýðu-
flokkinn:.
A milli þeirra, sem eru raunverulega
kommúnistar, og hinna, sem eru jafnað-
armenn, er svo djúpstæður skoðanamun-
ur, að telja verður útilokað að þeir geti
veriö i sama stjórnmálaflokki. Þess
vegna er rétt að stefna að sameiningu
jafnaðarmanna, allra i einn flokk og
byggja hann upp.
Þrátt fyrir óhagstæð úrslit i tvennum
siðustu kosningum, er Alþýðuflokkurinn
sterkur kjarni með sterka félagshyggju-
stefnu, þar sem vaxandi fjöldi ungs fólks
er að bætast i forustulið.Sameining vinstri
hreyfingar á íslandi, allra sem aðhyllast
frelsi, jafnrétti og bræðralag, getur aö-
eins gerzt með þvi að þetta fólk fylki sér
um Alþýðuflokkinn og byggi hann upp.
önnur raunhæf leið er ekki til.
Þetta skilja forustumenn annarra
flokka á vinstri væng stjórnmálanna, og
þvi tala þeir svo oft um, að að þurfi að
þurrka Alþýðuflokkinn út og þeir eigi að
taka viö hlutverki hans. Með þessu viður-
kenna þeir bæði styrk Alþýðuflokksins og
hlutverk hans. En þeir munu hvorki koma
Alþýðuflokknum á kné né geta þeir gegnt
hlutverki hans. Þvi hlutverki gegnir eng-
inn fyrir islenzku þjóðina nema öflugur
Alþýðuflokkur.
I HREINSKILNI SAGT
Málóður sendiherra
Sitt af hverju drífur nú á dag-
ana á þessum síðustu tímum, og
ekki allt sem geðfelldast. En lík-
lega hefur okkur íslendingum
komið fátt meira á óvart en
fregnin af ummælum sendiherr-
ans okkar í London —
ambassadorsins ætti maður víst
að segja!
Af eðlilegum ástæðum erum viö Islend-
ingar ekki þrautþjálfaðir i utanrikismál-
um. En ef ég veit rétt, mun það allsstaðar
viðtekin venja, að sendiráðsmenn, að ekki
sé nú talað um þá, sem skipa efstu sætin i
sendiráðunum, eigi að gæta fyllstu var-
færni i öllum yfirlýsingum við aörar þjóö-
ir. Þetta á ekki sizt við, þegar fjallað er
um viökvæm deilumál, sem mikið getur á
oltið hvernig ráðast. Ekki verður betur
séö en Niels P. Sigurðsson, ambassador i
Londofyhafi þverbrotið þessa hefð, með ó-
gætilegu rausi sinu viö fréttamenn um
fiskveiðideilu Islendinga og Breta. Vitan-
lega skiptir það engu máli hvaða persónu-
legar skoðanir slikur maður hefur á þessu
máli. Það er alveg tilgangslaust aö reyna
að skriða á bak við það. Auðvitað lita allir
á þetta frumhlaup allt öörum augum en
að hann sé að túlka eigin viðhorf. Þetta er
opinber sendimaður rikisins, og vitanlega
liggur beint við, að hér sé hann að túlka
stefnu stjórnar sinnar og ekkert annað.
Vitaskuld dettur engum i hug, að banna
Nielsi P. Sigurðssyni að hafa sínar skoö-
anir. En þess verður að krefjast, að það
mesta sem hann má leyfa sér í túlkun
þeirra væri, að tauta þær þá ofan i tösk-
una sina i einrúmi. Menn hljóta nú að biða
spenntir eftir þvi, hver verða viðbrögð
rikisstjórnarinnar við þessu einstaka
frumhlaups málæði. Frá sjónarmiði al-
mennings getur naumast nema tvennt
komiðtilgreina. Annaðhvort lætur stjórn-
in sér vel lika og gerir ekkert i málinu, og
þá veröur litið svo á aö ambassadorinn
hafi glappað út úr sér vitneskju, sem hann
hafði frá fyrirætlunum stjórnvalda. Hitt
er, að hann verði tafarlaust kallaöur heim
og látinn standa fyrir máli sinu og þá
hreinlega losaður til frambúðar við tösku-
burð sendiherra. Þetta er ekkert hégóma-
mál, og nú reynir verulega á svolitið
hraöari hugsanagang, heldur en rikis-
valdiö hefur tamið sér á þessum siðustu
og verstu tlmum.
Hvernig halda menn annars, að aðstað-
an fyrir veslings Geir verði við tedrykkj-
una og könnuna i London, þegar opinber
sendimaður rikisins er búinn að þraut-
skipuleggja og það langt fram i timann,
hvernig Islendingar skuli haga sér i við-
skiptum við Bretann? 1 viðbót við þaö, að
þurfa að standa frammi fyrir þeirri glap-
mælsku á sinum tima, að Bretum var boð-
ið að fiska hér 65 þúsund tonn af þorski á
ári, þarf hann nú að snúast við þeim yfir-
lýsingum sendiherra, að hér geti auöveld-
lega verið um að ræða tveggja ára samn-
ing á þeim grundvelli, og lofaö meiru þeg-
ar stundir liða fram! Hér skiptir engu
máli þótt þvi hafi verið lýst yfir af stjórn-
arinnar hálfu, að tilboð tslendinga um 65
þúsund tonnin standi ekki lengur. Flapur
€**r ;■
Eftir Odd A. Sigurjónsson
sendiherrans og vangaveltur hafa ræki-
lega komið i veg fyrir, að slikt verði tekið
alvarlega á erlendri grund. Þessi skaði er
þegar orðinn iskaldur veruleiki. Svolitið
gæti það raunar bætt úr skák, ef rikis-
stjórnin bretti nú upp ermarnar i skyndi
og kallaði þennan málóða mann heim taf-
arlaust, og léti það ekki vera neitt laun-
ungarmál fyrir umheiminn, hvernig á þvi
stæði. Með þvi eina móti gæti hún tekið af
skariö um, að talað hefði veriö i fullum ó-
vilja hennar, annars... Vitanlega liggur
bakvið kröfu um þessa ráðabreytni allt
annað eh það, að heimta höfuð sendiherr-
ans á silfurdiski. En framkoma af þessu
tagi verðskuldar sannarlega ekki trúnað.
Það er heldur ekki óþekkt fyrirbæri að
fornu og nýju, að menn mæli sér til óhelg-
is. Ef það hefur ekki verið gert i þessu til-
felli, er vissulega fariö að teygjast óþægi-
lega á siðferðisvitund Islendinga. En setj-
um nú svo, þó bágt sé að hugsa það til
enda, að hér væru túlkuð viðhorf ráða-
manna, er samt þetta fleipur sendiherr-
ans með öllu ótimabært. Og hvaða til-
gangi það ætti að þjóna, nema til aö
fleipra, er vist flestum óvitlausum mönn-
um með öllu óskiljanlegt.
„Hraðmælt tunga, nema haldendur eií iu jr”
0 ft sér ógc itt of geli
Laugardagur 24. janúar 1976.
Alþýðublaðið'