Alþýðublaðið - 17.06.1976, Blaðsíða 8

8 QR VIWISUM ATTUM
Fimmtudagur 17. júní 1976
SÖMU LflUN FYRIR SÖMU STl
í fyrrihluta þessarar greinar
var fjallað um launamismun
hjá nokkrum stéttum eftir þvi
hvar þær starfa. 1 ljós kom m.a.
að það getur munað allt að þvi
15 launaflokkum á mánaðar-
launum iðnaðarmanna eftir þvi
á hverjum hinna þriggja vinnu-
markaða þeir hafa kosið að
starfa, hjá þvi 'opinbera, hjá
tSAL eöa á svokölluöum frjáls-
um vinnumarkaði. Það var
einnig athyglisvert að rikið
sjálft leyfir sér launamismunun
fyrir sömu störf.
Skrifstofufólk
t þvi sem hér fer á eftir verður
fjailað um skrifstofufólk i bönk-
um, i rikisverksmiðjum og hjá
tSAL samanboriö við skrifstofu-
fólk sem tekur sin laun eftir
samningi Starfsmannafélags
rikisstofnana við viðsemjendur
sina.
Einhver kynni að spyrja hvi
skrifstofufólk á frjálsum vinnu-
markaði er ekki tekið með i
þessum samanburði, en þvi er
til að svara að ekki hafa veriö
gerðar neinar kannanir á kjör-
um þeirra eftir þvi sem næst
verður komist. Þaö er einnig
vitaö og viðurkennt að slikar
rannsóknir yrðu erfiðar i fram-
kvæmd vegna þess aö rökstudd-
ur grunur er fyrir þvi að nokkuð
sé um yfirborganir skrifstofu-
fólks á þeim markaöi.
Þaö má hinsvegar ljóst vera
að meöan ekki liggja fyrir
áreiðanlegar upplýsingar um
kjör skrifstofufólks i þessari
grein atvinnulifsins þá veröur
þess varla aö vænta að hægt
verði að leggja fram óvé-
fengjanlega réttmætar kröfur i
samningaviðræðum um kaup og
kjör. Að einhverra mati kann þó
að vera betra að vita sem
minnst um raunverulega stööu
þessara mála.
t þvi sem hér fer á eftir veröa
tekin dæmi úr þeim samningum
A
,°15
Símaverðir
Iqo-
• <r
*8 5-
a
'Í80-
p5-
70-
S
F
k
R*
t
K
i
5
v
D
R
U
K
R
R
i
/
5
R
L.
* RUCÍSUCRKfcW.. BUU- íwwjCr
Ritó-silos Sk) TAWft LWUÓ
SKv/. SrtmuÍKíGcuflA \J. R.
sem rikið sjálft hefur gert við
skrifstofufólk. Þannig verður
gerður samanburöur milli
annarsvegar samnings þess
sem BSRB geröi viö fjármála-
ráðherra þ. 1. april sl. og hins
vegar samnings rikisverk-
smiðjanna og ýmissa verk-
alýðsfélaga sem undirritaður
var i júni árið 1975. „Reglugerö
um launakjör starfsmanna
bankanna” frá i júli 1974 og
launatöflu nr. 60 frá samvinnu-
nefnd bankanna (þ.e. heildar-
laun frá 1. marz 1976). Auk
þessa er visað til samnings sem
EKKI SITJfl ALLIR
VIÐ SAMA BORÐ
Af þeim myndritum sem hér
eru birt og einnig þeim sem birt
voru meö fyrrihluta greinar-
innar er það Ijóst að langt er frá
þvi að hér séu greidd sömu laun
fyrir sambærilega vinnu.
Það mætti skilja að einhver
munur væri á milli þess sem
kallað er frjáls vinnumarkaður
og rikisins. Hitt er einkenni-
legra að launamismununin er
einnig mikil milli fyrirtækja
sem eru I eigu rikisins og
stofnana á þess vegum. Þessi
mismunun er litt skiljanleg eða
ekki. Þettaer þvf illskiljanlegra
þegar þess er gætt að I báðum
tilfellum er það fjármálaráöu-
neytið sem er viösemjandi laun-
J>eganna. Það ætti ekki að
þurfa að minna á nauösyn þess
að hið opinbera gangi á undan
með að greiða sömu laun fyrir
sambærilega vinnu.
Meðan svoer ekki veröur þess
ekki vænzt að slikt gerist á al-
mennum vinnumarkaði.
„með samanburði við
kjör annarra"?
Það er nokkuð kyndugt að I
kjarasamningi þeim sem fjár-
málaráðherra gerir fyrir hönd
rikissjóös við launþega segir að
miöað skuli við þau kjör sem
tíðkast á almennum vinnu-
markaöi. Myndrit þau sem birt
hafa verið meö greininni sýna
svo ekki verður um villzt að
þetta atriöi hefur gersamlega
verið hunzað og látið sem þaö
væri ekki til. Með þessum
orðum er ég þó ekki að lýsa yfir
stuðningi viö að kjara-
samningana skuli miða við
svona atriði. Það sem ætti að
liggja til grundvallar þegar
ákvarðanir um laun eru teknar
er sú einfalda spurning hvort
tekjurnar nægi til framfærslu
launþeganum. Það er það
eina atriði sem hafa ber f huga.
Við skulum lita á afleiöingar
þessarar láglaunastefnu og þá
fyrst hver áhrif hún hefur á
launþegann.
Launin eru það lág að sé þess
kostur þá vinnur viðkomandi
starfsmaður alla þá yfirvinnu
sem unnt er aö fá. Það leiðir
auövitaö til þess að hann veröur
óvirkur i kjarabaráttunni ein-
faldlega vegna þreytu. Þar af
leiðir siöan að kjararýrnunin
verður enn meiri þar sem laun-
legarnir megna ekki að halda
uppi virkri og almennri kjara-
baráttu. Afleiðing þess er að
launþeginn verður að vinna enn
meiri yfirvinnu ef hann á að
geta haldið lifinu i sér og sinum.
Þetta er vitahringur sem erfitt
er að losna úr.
Hér veröur ekki gerð tilraun
til þess að lýsa félagslegum af-
leiðingum fyrirkomulagsins.
Láglaunastefnan er ekki siöur
varhugaverð fyrir ríkiö vegna
þess að greiði það mun lægri
laun en unnt er aö fá fyrir hliö-
stæö störf á frjálsum vinnu-
markaði þá er það eðlilegt að
fólk taki frekar vinnu sem þar
er að fá en að ráðast til hins
opinbera eða stofnana á þess
vegum.
Nýlegt dæmi þessa er að
læknir einn sem er sérhæfður i
lungnasjúkdómum kom hingaö
heim til starfa. Hann gegndi
samtals rúmlega einni
aöstoöarlæknisstöðu á 3
deildum. Aðeins ein þeirra
starfaði á hans sérsviði.
Þessum lækni var boðin pró-
fessorsstaða við stórt og frægt
sjúkrahús eriendis og hefur þar
heila deild fyrir sina sjúklinga.
Þetta dæmi er tekið i þeim til-
gangi að sýna fram á hættuna á
þvi að láglaunastefnan, þegar
til lengri tima er litið, veröur
þess valdandi að hæfur vinnu-
kraftur hlýtur aö leita kjöt-
katlanna. Hér var rætt um lækni
en þeir hafa að því er almanna-
rómur segir góð laun, hvað þá
með hina sem hafa enn verri
iaun.
Þess ber að geta aö nokkrir
starfshópar gætu ekki leitað
annarra atvinnurekenda en hins
opinbera. Hér er átt við þær
stéttir sem eru að meira eða
minna leyti i störfum sem krefj-
ast sérhæfingar og sú sérhæfing
kemur aöeins að notum I
störfum hjá þvi opinbera. Til
dæmis um þetta má nefna
sjúkraliða, hjúkrunarfræðing,
fóstru, og öll þau störf sem eru
unnin hjá rikinu einvöröungu.
Þetta fólk lendir inni i blind-
götu og verður oft að sætta sig
við verri kjör ef það vill vinna
aö þeim störfum sem þaö hefur
sérhæft sig til.
Hver þurfa launin að
vera?
Það er ekki tilgangurinn með
þvi sem skrifað hefur veriö I
þessari grein að fárast yfir þvi
hve þeir sem SFR-menn hafa
verið bornir saman við hafa há
laun. Samanburðarhóparnir
komast nær þvi að hafa það sem
kallast getur mannsæmandi
laun þó ekki séu allir á þeim
báti. Hitt má vera Ijóst hve laun
félaga I SFR eru lág.
Til þess að sýna fram á hve
lág launin eru skulum viö lita á
hver útgjöld visitöluf jöl-
skyldunnar eru f dag. Árs-
útgjöld hennar eru samkvæmt
grundvelli vfsitölu framfærslu-
kostnaðar á verðlaginu I byrjun
þessa mánaðar kr. 1.530.000.00
Þessi upphæð svarar til 127.500
króna á mánuði.
Ekki er þó óhætt að gleypa
þessa tölu alveg hráa, þvl hún
segir I raun og veru ekki hverja
fjárhæö visitölufjölskyldan þarf
til þess að lifa einn mánuð á
þessu ári. Talan er þannig
fengin að tekið var meðal tal út-
gjalda 100 fjölskyldna fyrir 10
árum og sú summa er reiknuð
til verölagsins eins eins og það
er I dag. i hópi þessara 100
fjölskyldna eru ýmsar sem hafa
mun meiriútgjöld en meðaltalið
segir til um og auðvitað aörar
sem eyöa minnu. Tölurnar
segja þvi aðeins til um hver
meðalútgjöldin eins og þau
voru, þegar könnunin var gerð,
með þeirri breytingu að kostn-
aðurinn er reiknaður á
verðlaginu eins og það var f
byrjun júnimánaðar.
Þessi grundvöllur er að
nokkru leyti úr sér genginn og
má reikna með þvi að vægi
sumra þátta hans verði að auka
vegna þess hve þeir hafa
hækkað. Sem dæmi um þetta
mættinefna hve húsaleiga hefur
hækkað á þessum tima, ekki þá
sem er að finna i skattafram-
tölum og slikum plöggum.
öörum þáttum þyrfti ef laust að
breyta ýmist til lækkunar eða
hækkunar vegna þess hve
neyzluhættir hafa breyzt frá þvi
að upplýsinganna sem grund-
völlurinn er byggður á, var
aflaö fyrir 10 árum siðan.
Þrátt fyrir galla sina er
grundvöllurinn notaður til við-
miöunar og notaður viða t.d. er
hann títt nefndur í kjarasamn-
ingum.
Lokaorö.
Við samningu þessarar
greinar hefur verið stuðst við
greinargerö sem SFR lét vinna,
til þess að sýna fram á
launamun fyrir sömu störf og til
þess að geta rökstutt kröfur
sinar án þess að tind séu til
dæmi til itrustu viðmiðunar i
kjarasamningum.
Alþýðublaðið kann beztu
þakkir fyrir aðgang að þessari
greinargerð.
Allar þær skoðanir og sjónar-
mið sem fram koma i greininni
eru á ábyrgð þess sem hana
skrifar og er við hann að sakast
ef ekki er farið með rétt mál.
Að siöustu mátti itreka nauð-
syn þess að starf og þeir fjár-
munir sem Kjararannsókna-
nefnd hefur til ráðstöfunar verði
aukið til muna. Þau plögg sem
sú nefnd gefur út er raunveru-
lega þaö eina sem hægt er að
byggja á þegar geröur er
samanburður á launum og
kjörum. Starf nefndarinnar er
gott svo langt sem það nær en
það þyrfti að vera mun öftugara
til þess að auðvelda aðilum
vinnumarkaðarins viö samn-
ingagerð. Eirikur Baldursson.