Alþýðublaðið - 30.09.1976, Blaðsíða 6

6 VETTVANGUR
1. þáttur
Umræðunum um
skattamisréttið er hvergi
nærri lokið — enda má
segja að með birtingu
skattskrár i sumar hafi
mælirinn verið fullur. Á
sama tíma og upplýsist að
nokkuð stór hópur há-
tekjumanna kemst með
öllu hjá því áð greiða lög-
boðna skatta til samneyzlu
þjóðarinnar vegna aðstöðu
til tekjuöf lunar, sem
þjóðfélagið hefur fært
þeim í hendur — þá hefur
almenningur fengið örlitla
innsýn í heim skipulagðrar
f jármálaspillingar, þar
sem þekkt nöfn úr heimi
viðskiptalíf s koma við
sögu.
I leiðara Þjóðviljans hinn 15.
sept. s.l. er gerð grein fyrir
nokkrum þeim tillögum, sem Al-
þýðubandalagið hefur lagt á-
herzlu á að fylgt verði til að leið-
rétta ójafna auðsöfnun i islenzku
þjóðfélagi. Þessar fimm tillögur
telur Þjóðviljinn brýnast að fylgt
verði:
■ „1. Afnumin verði þau
fyrningarákvæði i skattalög-
um sem gera kleift að afskrifa
varaniega eign — 20-30 ára —
á örskömmum tima, 5 árum
eöa svo eins og nú er. Þetta
þýðir að setja verður aiveg
nýjar fyrningarreglur þar
sem tekið verði eölilegt mið af
hugsaniegum nýtingartfma
eignanna. Fella ber niður
flýtifyrningu og veröstuöuls-
fyrningu.
Með þessum hætti kæmu
stórauknar upphæðir til sam-
neyslunnar, sem þannig
mætti létta af almenningi.
■ 2. Felia verður niður tekju-
skatt af almennum launatekj-
um, en hækka tekjuskatt af
fyrirtækjum og hátekjumönn-
um þar á móti. Tii þess að svo
megi verða ber að breyta frá-
dráttarreglum til skatts með
margvislegum hætti. t þeim
efnum vill þjóöviljinn leggja
sérstaka áherslu á að settar
verði skorður við vaxtafrá-
drætti, þannig að hann verði
að hámarki til dæmis miöaöur
við vaxtakostnaö af skuldum
vegna hóflegrar ibúðar. Með
þessum hætti yrði komið i veg
fyrir það að einstaklingar
gætu dregið frá tekjum sinum
fyrir skatt vexti af skuldum
vegna margra eigna Ibúðar-
húsa eða fyrirtækja.
■ 3. Settar verði skýrar reglur
sem komi i veg fyrir að at-
vinnurekendur geti ruglað
saman fjárhag fyrirtækjanna
og sjálfra sin.
■ 4. Settar verði strangar
reglur um innheimtu sölu-
skatts, þannig að ekki takist
að stela undan hundruðum
miljóna eða miljarði eins og
sérfræðingar telja að nú sé
unnt.
■ 5. Eignaskattur á stóreigna-
mönnum veröi hækkaður
verulega og ekki tekiö tillit til
skuldanna við álagningu
eignaskattsins nema með tak-
mörkuöum sérstökum hætti. 1
rauninni ætti I þessu verð-
bólgu- og skuldaþjóðfélagi að
gera eignina að sifellt stærri
skattstofni, en i staðinn að
hlifa tekjunum við álagningu
beinna og óbeinna skatta. Það
sem ræður úrslitun um af-
komu manna i þessu þjóð-
félagi er það hversu þeim
tekst að búa sér til skuldir sem
afskrifast í verðbólgunni með-
an eignirnar hlaða utan á sig.
Þess vegna væri þaö veröugt
viðfangsefni verkalýðs-
hreyfingar og verkalýðsflokks
að reyna aö knýja fram þá
stefnu i skattamálum að eign-
irnar verði stærri grundvöllur
skattanna en nú er.”
Fimmtudagur 30. september 1976 bia^1'
Er ekki orðin þörf
gagngerra brevtinga
á skattheimtn Tiér?
„Viltu nótu"? er tíöum spurt þegar keypt er þjónusta af
minni fyrirtækjum eða einstaklingum í mörgum iðn-
greinum og þjónustustarfsemi. Fallist viðskiptavinur-
inn á að þiggja söluskattinn í mútur eru viðskiptin hvergi
bókfærð, og ekki þarf að standa sameiginlegum sjóðum
þjóðarinnar skil á lögboðnum gjöldum.
Þótt ekki sé alls kostar greint
rétt frá i fyrrgreindri forystu-
grein Þjóöviljans um viöbrögö
þingmanna viö tillögum Alþýöu-
bandalagsins — þá er kannske
rétt aö staldra viö og ihuga aö hve
miklu leyti nú er samstööugrund-
völlur meöal allra þingmanna
stjórnarandstööunnar.
Telja menn
sig hagnast
á misréttinu?
I fyrsta lagi er rétt aö gera sér
grein fyrir þvi aö almennur
stuöningur kjósenda viö skatta-
breytingatillögur Alþýöuflokks-
ins og Alþýöubandalagsins.'sem
Samtök frjálslyndra og vinstri
manna hafa lýst stuöningi viö, er
miklu meiri og viötækari en nem-
ur fylgi stjórnarandstööuflokk-
anna viö siöustu kosningar. Þaö
er meöal annars vegna þess aö
skattamál hafa sjaldnast oröiö
hitamál i kosningabaráttu og
aldrei veriö beinlinis kosiö um
s 1 i k m á 1 .
Auk þess hafa umræöur um
skattamál alltaf fariö fram á
þeim árstimum þegar stór hluti
þjóöarinnar er i sumarfrii og Al-
fiingi situr ekki — eöa þá aö svo
ángt er liöiö á starfsár Alþingis,
aö ekki gefst tlmi til aö sinna svo
umfangsmiklum málum til
neinnar hlitar.
Oánægju meö misréttiö i
skattamálum gætir langt inn i
raðir sjálfstæöis- og framsóknar-
manna, þótt sú óánægja þyki ekki
viöeigandi meöal áhrifamanna
þessara flokka eöa i þeirra hús-
um. En sá grunur læöist óneitan-
lega aö manni að margur i þeim
stjórnmálaflokkum, utan þeirra
flokka og jafnvel innan annara ,
haldi sig hagnast á þvi aö viö-
halda þessu misrétti. Þetta er sá
hópur manna, sem hefur notiö
einhvers góðs af þeirri eigna-
breytingu, sem veröbólgan hefur
valdið, einkum húsbyggjendur.
Agóöi þeirra er þó, ef grannt er
skoöaö, ekki svo mikill aö það
réttlæti skattamisréttiö til lang-
frama.
Stjórnarandstaðan þarf þvi
hvorki af þessum ástæöum né
nokkrum öörum aö óttast aö
starfa aö frekari samræmingu
þeirra stefnumiöa, sem þeir hafa
i skattamálum.
í leiðara Alþýðublaösins 21.
september i fyrra, þar sem fjali-
aö var m.a. um gloppur i sænsku
skattalöggjöfinni, sagöi m.a.:
„Þetta sama fyrirbæri er al-
kunnugt hér á landi, þótt aldrei
hafi verið jafn myndarlega á þvi
tekið af islenzkum fjölmiðlum og
nú átti sér stað I Sviþjóö. Nú eru-
Sviar kunnir fyrir vandaða lög-
gjöf á öllum sviðum. Samt gerist
hróplegt óréttlæti varbandi tekju-
skattsheimtu hjá þeim. Við
hverju má þá ekki búast hjá
þeim, sem minni reynslu hafa?
i þessu sambandi er rétt að
minna á, að fyrir tveim árum
fluttu þingmenn Alþúðuflokksins
tillögu um gagngera breytingu i
skattheimtu á islandi. Kjarni til-
lagnanna var sá, að horfið yröi
frá þvi, að meginþorri einstak-
linga greiddi tekjuskatt til rikis-
ins af tekjum sinum, heldur
greiddi gjöld sín til hins opinbera
i formi óbeins skatts, söluskatts,
sem siðar yrði breytt í virðis-
aukaskatt, hliðstæðan þeim, sem
nú er innheimtur i flestum ná-
grannalandanna. Gert var ráð
fyrir þvi, að þeir sem hefðu mjög
háar tekjur skyldu áfram greiða
stighækkandi tekjuskatt, og
sömuleiðis skyldi greiða slikan
skatt af atvinnurekstri. Jafn-
framt var gerð tillaga um sér-
staka tekjuöflun, sem verja
skyldi til þess að hækka tekjur
þeirra, sem lægstar tekjur hafa
og ætla mætti, að greiöa mundu
meira vegna hækkunar söluskatts
en þeir hefðu greitt i tekjuskatt. i
greinargerð tillögunnar og um-
ræbum var sýnt fram á, að þetta
væri fjárhagslega framkvæman-
legt með þvi að framlengja þá-
gildandi lagaákvæði um sölu-
skattsinnheimtu í Viölagasjóð og
bæta við þá hækkun 2-3 stigum,
auk nokkurra annarra ráðstaf-
ana.”
Ranglát
álagning
beinna skatta
..Höfuðgallinn á beinum skött-
um er sá, að byrðin er orðin ó-
bærilega þung og álagning þeirra
að mörgu leyti ranglát. Almennir
launþegar eru farnir aö greiða frá
þriðjungi til helmings af tekjum
sinum I beina skatta. Þessi óhóf-
lega skattheimta er orðin fjötur á
framtakssemi og vinnuvilja og
hemill á heiibrigban vöxt þjóðar-
tekna. Það er hins vegar kostur
við óbeina skatta, að þá ræður
neytandinn meiru um það sjálfur,
hversu mikið hann greiðir, meö
þvi að ákveða hversu mikið hann
kaupir umfram nauðþurftir.
Tekjurnar nýtast betur. Hiö
gamla markmib stighækkandi
tekjuskatta að jafna tekjur næst
nú miklu betur en eftir öðrum
leiöum.”
Þennan leiöara skrifaði Gylfi Þ.
Gislason. Hugmyndir hans hafa
hlotiö góöar móttökur víöa, en
þeireru þó margir, sem telja aö á
þeim séu tveir stórir annmarkar:
1 fyrsta lagi sé afnám tekjuskatts
til litilla bóta nema til komi einnig
viöamiklar breytingar á reglum
um skattafrádrátt, — og i ööru
lagi innheimtist söluskattur ekki
of vel og margar leiðir séu fyrir
innheimutmenn söluskatts að
stinga honum undan. Jafnframt
sé það reynsla Norðmanna og
Dana, aö virðisaukaskattur inn-
heimtist ekki betur en söluskatt-
ur, jafnvel verr.
Um þetta atriöi — og hlutfall
söluskatts af skattheimtu rikis-
sjóös var fjallaö ítarlega i sjón-
varpsfréttum þann 14. þessa
mánaðar.Þarkomst Guöjón Ein-
arsson, fréttamaöur, svo aö oröi:
1 umræðum aö undanförnu um
skattamisrétti og skattsvik hefur
nær eingöngu veriö fjallaö um
beina skatta, einkum tdcjuskatt,
en litiö verið minnst á innheimtu
óbeinna skatta, svo sem sölu-
skattsins. Sölusk. er hins vegar
langstærsti einstaki iiöurinn
I tekjuöflun rikisins, og fær rikið
meira en þriðjung heildartekna
sinna meö álagningu söluskatts.
Fréttastofa sjónvarpsins reyndi
að afla sér upplýsinga um þaö i
dag, bæði hjá Þjóöhagstofnun og
fjármálaráðuneytinu aö hve
miklu leyti söluskatturinn skilaöi
sér til rikissjóðs, með öörum orö-
um: hve mikið af skattinum inn-
heimtistog hve miklu væri skotið
undan.
Þau svör fengust, aö um það
væri ekkert hægt aö segja, engar
nýlegar kannanir heföu verið
gerðará þvi og engar áætlanir til
um slikt.
Umfang sölu-
skattsins
Samkvæmt fjárlögum eru tekj-
ur rikissjóðs á þessu ári áætlaöar
60,3 milljaröar króna, sem skipt-
ast þannig: Söluskattur 21,4
milljarðar króna, eða 35% af
heildartekjum rikissjóös, aöflutn-
ingsgjöld og tollar 10,5 milljarðar
eða 17% heildarteknanna.
Tekjuskattur og eignarskattur
7,9 milljarðar eöa 13% af heildar-
upphæðinni, tekjur af áfengis- og
tóbaksverzlun rikisins 6 milljarð-
ar króna, eða 10% tekna rikis-
sjóös á árinu, launaskattur 3
milljaröar, vörugjald 2,3
milljaröar, innflutningsgjald á
benzini 1,7 milljarðar og svo eru
ýmsir aðrir liðir, sem eru innan
viö milljarður króna hver. Sam-
tals eru þetta 60,3 milljaröar
króna. Eins og fram kom hér áö-
an eru tekjur rikisins af söluskatti
áætlaðar 21,4 milljarðar króna i
fjárlagafrumvarpinu. Viö endur-
skoðun þessarar áætlunar I vor
hækkaöi sölusk. upp i 23,8
milljaröa.
Samkvæmt upplýsingum Ólafs
Daviðssonar hagfræðings hjá
Þjóöhagsstofnun, innheimtast
þessar tekjur bærilega, enda er
hér um aö ræða tekjur, sem
reynsla undanfarinna ára hefur
sýnt, að 20% söluskattur gefi af
sér miðað við verölagsþróun.
En spurningin er hins vegar:
Hve miklu hærri væri þessi upp-
hæð, ef allir borguðu söluskattinn
lögum samkvæmt, og hann skil-
aöi sér allur á leiöarenda ofan i
rikiskassann?
Enginn viröist treysta sér til aö
svara þeirri spurningu, enda eng-
ar nýlegar kannanir til þess aö
styðjast viö. Efnahagsstofnunin
geröi fyrir allmörgum árum
konnun á þessu og samkvæmt
henni var talið, aö nálægt 4% af
heildarupphæöinni skilaði sér
ekki. Söluskattur af vörum og
þjónustu hefur hækkaö verulega
siðan þessi könnun var gerð og
má e.t.v. ætla, að meiri tilhneig-
ingar gæti til þess nú en áður aö
halda honum eftir, enda ekki um
neinar smáræðis upphæðir aö
ræöa.
Setjum svo, aö hérlendis nemi
undandráttur á söluskatti 5%, þá
ermeö öðrum oröum stolið undan
hvorki meira né minna en 1200
milljónum króna. Sé undandrátt-
urinn 10%, er samsvarandi upp-
hæð 2.6C0 milljónir króna.
En hvaöa söluskattssvik eru al-
gengust i okkar þjóöfélagi?
Söluskattsvikin gerast meö
ýmsum hætti, en þaö sem algeng-
ast mun vera er undandráttur á
söluskatti I alls konar þjónustu-
starfsemi smærri fyrirtækja.
Hver kannast ekki við þaö, að
viöskiptavininum sé boöið að
losna viö að greiða söluskattinn
gegn þvi að fá enga kvittun fyrir
viðskiptin. — „Viltu nótu” er