Alþýðublaðið - 12.10.1976, Blaðsíða 8

I
I
j
8 OR YMSUM ATTUIWl
Að drepa fréttir
Otvarp og sjónvarp
gegna mikilvægu menn-
ingarlegu hlutverki hér á
landi. Þaö er þess vegna
mjög eðlilegt að þessar
stofnanir verði fyrir
nokkru auðkasti og gagn
rýni frá fólki, sem gerir
miklar kröfur um efnis-
val og fréttaflutning.
Fréttaflutningur út-
varps og sjónvarps af
innlendum atburðum ein-
kennist af hræðslu við að
segja eitthvað, „sem ekki
má”. Þar af leiðandi er
fréttaflutningur þessara
stofnana staðlaður og
ófrjór og gefur afar tak-
markaða mynd af því,
sem raunverulega er að
gerast i kring um okkur.
Að visu má segja, að
nokkurrar viðleitni um
lifandi fréttamennsku
hafi gætt í sjónvarpinu,
og hefur það, hvað sem
annars má segja, haft
heillavænleg áhrif á
fréttamennsku almennt.
Ef litið er á dagblöðin
fer ekki á milli mála að
tvö þeirra, þ.e.a.s.
Morgunblaðið og Timinn,
skera sig nokkuð úr, að
þvi er varðar þunglama-
lega fréttamennsku. A
hinn bóginn er frétta-
flutningur þessara
tveggja dagblaða mjög
ólikur að þvi leyti, að
Morgunblaðið birtir yfir-
leitt nokkuð hlutlausar
fréttir um menn og mál-
efni. Fréttaflutningur
Timans er hinsvegar ein-
hliða i samræmi við hags-
muni Framsóknarflokks-
ins, eða öllu heldur hag-
smuni einstakra forystu-
manna flokksins, s.s. ráð-
herra og þingmanna.
Þetta getur hver maður
séð með þvi að lita yfir
meðferð blaðsins á
einstökum málum, sem
upp hafa komið siðasta
áratug, svo ekki sé lengra
farið.
Spillingardíki
Fra ms óknarflokksins
Eins og alþjóð er
kunnugt á Framsóknar-
flokkurinn nú mjög i vök
að verjast, vegna tengsla
hans við ýmisskonar
spillingu i þjóðfélaginu,
fjármálaóreiðu, mútur og
valdniðslu.
Timinn hefur nokkrum
sinnum verið með hótanir
við ihaldið um að slita
stjórnarsamstarfi ef
Morgunblaöið hætti ekki
að greina frá þvi' spill-
ingardiki, sem fram-
sóknarforystan stendur
nú i. Þá hefur Timinn
einnig sent Visi og Dag-
blaðinu tóninn og hótað
uppljóstrunum um eitt og
annað, sem framsóknar-
forystan hefur þagað um
árum og áratugum
saman.
Bomba 76
1 Timanum 8.10. segir
Alfreð Þorsteinsson á
þessa leið: „Það er að
koma betur og betur í
ljós, að Dagblaðið undir
stjórn Jónasar Kristjáns-
sonar, er fyrst og fremst
málgagti stjórnarand-
stöðuflokkanna.”
Siðar segir blaðið:
„Stöðugum árásum er
haldið uppi á rikisstjórn-
ina, og blaðið forðast eins
og heitan eldinn að minn-
ast á viðkvæm mál, sem
snerta Alþýðubandalagið
og Alþýðuflokkinn.”
Það er ekki að furða
þótt Alfreð sárni, þegar
hann heldur áfram með
þessa raunasögu af stóru
bombunni, sem aldrei
sprakk: „Þannig eru
skattamál Lúðviks og
lánamál Gylfa afgreidd
með einni setningu. Og
Dagblaðinu þykir ekki
fréttnæmt, aö allir helztu
forystumenn Alþýöu-
flokksins skuli vera við-
riðnir vafasamt skatta-
mál.”
Og það nær náttúrlega
ekki nokkurri átt að hann
Jónas skuli haga sér
svona, þvi eins og Alfreð
segir, þá eru ýmsir
áhrifamenn i Sjálfstæðis-
flokknum, sem styrkja
Dagblaðið, búnir að fá
nóg af þessu framferði
ritstjórans. Þá bendir
Alfreð Þorsteinsson einn-
ig á mjög athyglisvert
mál isambandi við Jónas
og það er sú staðreynd, að
þegar Jónas Kristjánsson
var blaðamaður á Tim-
anum tóku menn eftir þvi
að hann var hrifinn af
ýmsu austan járntjalds.
Það má annars teljast
furðulegt hvað Alfreð hef-
ur tekist vel að þaga yfir
þessari stórfrétt.
Morgunblaðið er prútt
1 Dagblaöinu siðastlið-
inn fimmtudag skrifar
Jónas Kristjánsson
leiðara þar sem vikið er
að þvi að sum
dagblöðin hafa birt fréttir
af margskonar spillingu.
Siðan fer ritstjórinn
nokkrum orðum um sér-
stöðu Morgunblaðsins og
Timans vegna þessara
skrifa. Þar segir á þessa
leið: „Morgunblaðið hag-
ar sér eins og gamla
frænka frá Viktoriutim-
anum. Það vill hvorki
heyra, sjá né tala um
óviðurkvæmileg vanda-
mál.”
Siðan er vitnað f
Reykjavikurbréf
Morgunblaðsins og kom-
izt að þeirri niðurstöðu,
„að Morgunblaðið skrifi
seint eða alls ekki um
óhugnaðinn, sem er póli-
tiskur raunveruleiki á
íslandi. Að lokum segir
svo um Morgunblaðið:
„Morgunblaöið segir, að
„ábyrgu fólki” sé tekið að
blöskra æsiskrifin i blöð-
unum. Ekki er minnst á,
að fréttirnar um giæpa-
mál, pólitfsk og hálfpóli-
tisk hneykslismál hafa
undantekningarlaust
reynzt vera réttar i aðal-
atriðum og jafnvel öllum
atriðum. Það má bara
ekki ónáða Morgunblaðiö
með svo ljótum sann-
leika.”
Eitt kíló af glæp fyrir tvö af svindli
Síðan vikur Jónas
Kristjánsson að Jiman-
um og segir:
„Timinn hefur hins
vegar tekið að sér hlut-
verk verjanda spillingar-
innar. Blaöið hefur tekið
forystu i útgáfu reyk-
sprengja, sem Indriði G.
Þorsteinsson lýsti vel í
nýlegri Svarthöföagrein í
Visi. Þar gagnrýnir
hann: „...skrif sem bjóða
daglega upp á býti á
glæpum, skattsvindli og
lánabraski. Þar eru á ferð
hin heilögu blöð stjórn-
málaflokkanna, sem
hengja skitugan þvott
sinn út á hverjum degi, og
þykir sjálfsagt.””
Siðar segir Dagblaðið:
„Það eina, sem Timinn
hefur efnislega til varnar
sinum mönnum eru lang-
sótt dæmi um, að aðrir
stjórnmálamenn kunni að
vera ekki hótinu betri.
Þess á milli flytur Timinn
illa dulbúin tilboð um
gagnkvæma þögn.”
—BJ
Þriðjudagur 12. október 1976
alþyöu-
blaöiö
bli
sas” Þriðjudagur 12. október 1976
VETTtfflWGUR 9
Þægindin
(sem sumir
telja sjálf-
sögð) eru
dýrkeypt
Liklega er það svo á
flestum heimilum, að
reikningarnir eru ekki i
hópi vinsælustu sending-
anna sem berast inn um
bréfalúgurnar. öll þjón
usta velferðarrikisins
kostar sitt og þegar allt
er talið með, þá eru það
álitlegar upphæðir sem
hver fjölskylda verður
af með i rafmagn, hita,
sima, sjónvarp, og þess
háttar, á ári hverju.
Eins og fram kemur
hér á öðrum stað i blað-
inu, hefur orðið gifurleg
hækkun á rafmagns-
verði siðustu árin og þær
hafa komið við pyngju
manna, ekki siður en
allar aðrar slikar. Þetta
verður þvi tilfinnan-
legra sem sifellt fleiri
orkufrek heimilistæki
eru keypt til heimilanna.
Það vill þá ef til vill
gleymast að þægindi eru
Kostar það 16 þúsund krónur
á ári að eiga uppþvottavél?
dýr. Eldavélar, frysti
kistur, kæliskápar, upp-
þvottavélar: allt eru
þetta tæki sem algeng
eru á heimilum og öll
eiga þau það sameigin-
legt að vera orkufrek og
þar af leiðandi dýr i
rekstri. Það eru ekki
allir sem átta sig á þess-
ari staðreynd. Fólk
verður til dæmis oft
fyrir þvi að fá háa raf-
magnsreikninga þegar
það er ný-komið heim úr
sumarleyfi. Menn segja
þá gjarnan sem svo, að
þetta geti ómögulega
staðist, þar sem ibúðin
hafi staðið auð svo og
svo langan tima. En ef
að er gáð kemur oft i
ljós, að allan timann
hefur frystikistan verið i
fullum gangi allan
sumarleyfistimann,
kæliskápurinn ef til vill
lika og stundum fleiri
tæki. Menn geta þvi
þannig fengið staðfesta
orkufrekju tækjanna.
Könnun á meðalnotkun
heimilistækja.
1 Danmörku og Þýskalandi
hafa verið gerðar kannanir hjá
fjölskyldum af meðalstærð (4
manna) á þvi hve mikil notkun sé
til jafnaðar á ýmsum algengum
heimilistækjum. Engar hliöstæð-
ar kannanir hafa verið gerðar á
tslandi, en þó hefur orkuþörf ein-
stakra heimilistækja verið mæld
hér á landi. En um þessar erlendu
kannanir gildir auðvitað hið sama
og um margar aðrar kannanir á
öðrum sviðum, að þær eru ekki
algildar og ekki er hægt aö heim-
færa þær beint upp á islenskar að
stæður. Við birtum hér útdrátt úr
könnun dönsku stofnunarinnar
ELRA, en þær tölur má vafalaust
hafa nokkuð til hliðsjónar til að
áætla orkukostnað heimilistækja
hér á landi.
Tölurnar ofan við dálkana þýða:
1: tæki
2: meðalafl i W
3: meðalnotkunartimi á dag.
4: meðalnotkunartimi á mánuöi
5: meðalnotkun i kilówattstund-
um (kwh)
6: áætlaður kostnaður á ári
(miðað viö per kw. kosti krónur
11.97
1. 2. 3:
Hitaketill 1800 10 min/dag
Brauðrist 850 10 —
Hitapúði 80 1 h/dag
Hitateppi 60 1 —
Eldav. hella 1600 1 —
Uppþvottav. 1850 2 —
Otvarp 40 3 —
vSjónvarp 150 3 —
Vifta 300 3 —
Kæliskápur 300 5 —
Frystikista 400 5 —
Glópera 60 5 —
Hrærivél 425 1 h/viku
Hárþurrka 400 1 —
Eldav.ofn 1750 2 —
Ryksuga 250 2 —
Straujárn 1000 3 —
Saumavél 75 3 —
Þvottavél 3750 6 —
íslenzkar mælingar.
Eins og hér er fyrr getið i grein-
inni, hefur mæling á orkunotkun
einstakra heimilistækja fariö
fram hér, en það ber að undir-
strika hér eins og fyrr, að þessar
mælingar eru ekki algildar.
Aðstæður geta verið mjög breyti-
legar - umhverfi tækjanna á
heimilum ólíkt. . Það getur haft
4. 5. 6.
5 h/mán 9 kwh/mán 1293,- kr
5 — 4 — 575.
30 — 2 — 287,- —
30 — 2 — 287,- —
30 — 48 — 6894,- —
60 — 111 — 15944,- —
90 — 4 — 575,- —
90 — 14 — 2011,- —
90 — 4 -- 575,- —
150 — 45 — 6464,- —
150 — 60 — 8618 - —
150 — 9 — 1293.
4 — 2 — 287,- —
4 — 2 — 287,- —
8 — 14 — 2011,- —
8 — 2 — 287,- —
12 — 12 — 1724,- —
12 — 1 — 144,- —
24 — 90 — 12928,- —
mikil áhrif i þá átt að auka eða
draga úr orkunotkuninni. Sem
dæmi má taka frystikistur, sem
eru mjög orkufrek heimilistæki.
Fram kom i mælingum sem
gerðar voru hér á landi, að frysti-
kisturnar eyddu meira rafmagni
ef þær v oru á hlýjum sta ð og léleg
loftrás aö þeim. Hér veröa birtar
nokkrar niðurstöðutölur úr isl.
könnuninni:
Rafha kæliskápur (gamla
gerðin) 90-120 kwh. á mán.
Westinghouse kæliskápur
(8 cub. fet)
1 kwh. á sólarhring
Zanussi ísskápur
með djúpfrysti
2.12 kwh. á sólarhring
Iskista frá Rafha
1.6 kwh. á sólarhring
Heimatilbúin frystikista
ca. 270 lítra
3.2 kwh. á sólarhring
Atlas frystikista 300-310 lítra
2.0 kwh. á sólarhring
Upo frystikista ca. 300 lítra
2.01 kwh. á sólarhring
Crystal regent kæliskápur
með frysti
3.1 kwh. á sólarhring
Ef við svo reiknum út kostn-
aðinn við að eiga þessa hluti i eitt
ár, miðað við framangreinda
meðal—orkunotkun, þá fáum við
útað Rafha kæliskápurinn kostar
frá kr. 12929.- upp i kr. 17237.- á
ári. Rafha iskistan kostar kr.
8096.- á móti kr. 13636.- hjá þeirri
heimatilbúnu á ári. Westinghouse
skápurinn kostar kr. 4261.-,
Zanussi skápurinn kr. 9034.-,
Atlas frystikistan kr. 8523.-, Upo
frystikistan kr. 8565.-. Allt er
þetta miðað við meðalnotkun i
eitt ár.
Hvar er hægt að spara?
Eftirað hafa lesið allar þessar
töflur yfir, þá verður liklega
mörgum á að spyrja: hvernig get
ég sparað rafmagnið, tilað lækka
kostnaðinn við heimilishaldið?
Svar við þeirri spurningu fæst
ekki hér, enda engar algildar
reglur hægt að gefa þvi við-
komandi. Mörg þessara tækja,
svo sem kæliskápar og frystikist-
ur veröa að vera tengd allan
sólarhringinn, ef á annað borð er
ætlunin að hafa gagn af þeim
tækjum, þannig að fyrir mestu er
að fólk geri sér grein fyrir hve
mikla orku þau þurfa. Hins vetar
gætu menn sparað drjúgan skild-
ing með þvi að „leggja” upp-
þvottavélinni og taka upp gamla
lagið við uppvaskiö. En liklega
hrifast fáir af þeirri tilhugsun.
Hins vegar var okkur tjáð það á
skrifstofu Rafmagnsveitu
Reykjavikur, að það væri all-al-
mennur misskilningur hjá fólki,
að þaö héldi sig spara margan
aurinn i skammdeginu með því að
verasislökkvandi á rafljósum þar
sem þeirra er ekki þörf i augna-
blikinu, en svo er stundum kveikt
á þeim aftur að litilli stundu lið-
mni. Aðalorkuneysla ljósaperu er
nefnilega á þvi augnabliki er á
henni kviknar, og hafa sumir
tekið það upp aö láta loga alla
nóttina á nokkrum ljósum i hús-
inu, til dæmis ljósum i baöher-
bergjum. Þannig spara menn i
raun!
Við vonum svo aö einhverjir
hafi gaman og dálitið gagn af
þessari samantekt — þá er til-
gangnum náö. aRH.
Verð á raf-
magni til
heimilis-
nota
í Reykjavík
hefur fjór-
faldast á
síðustu
þremur
árum
Eins og rafmagnsreikn-
ingarnir bera glögglega með
sér, liefur verð á rafmagni til
heimiiisnota hækkað mikið
siðutu árin. Þegar betui' er að
gáð, sést að vcrð á rafmagni i
taxta B3 (til heimilisnota)
hefur meira en fjórfaldast á
siðuslu þremur og hálfu ári,
eða á bilinu frá I. marz til I.
júli 1976. Er þar átt við hækk-
anir á grunnverði lafmagns,
en að auki hefur söluskattur
hækkað um heil 7% á tima-
bilinu, og frá 1. okt. 1974 hefur
að auki lagst ofan á svo nefnt
verðjöfnunargjald.
Verðskrá (án söluskatts og
vcrðjöfnunargjalds) per
Taxti kwst
1. marz ’73........... kr. 2.63
1. maí ’73 .......... kr. 2.58
l.des. ’73............. kr.2,83
1. marz '74........... kr. 3,82
15. mai ’74 .......... kr. 4,52
l.okt. ’74 .......... kr. 5.88
1. jan. ’75 ........... kr.6.43
1. april ’75 ......... kr. 7 07
15. april’75 ......... kr. 7.37
l.sept.’75 .............. 8.11
l.júli’76.............. kr.9.00
Söluskattshækkun
Sölusk. 13% frá 1. marz 1973
Sölusk. 17% frá 25. marz 1974
Sölusk. 19% frá 1. okt. 1974
Sölusk. 20% frá 1. marz 1975
Verðjöfnunargjald 13%
hefur verið lagt á siðan 1. okt.
1974.
Eins og fram kemur hér á
undan, er grunnverð hverrar
KW-stundar kr. 9.00. Með þvi
að bæta við 20% söluskatti og
13% verðjöfnunargjaldi fáum
við út heildarverðið á hverri
KW-stund — kr. 11.97.
Hjá Rafmagnsveitum
rikisins fékk blaðið þær upp-
lýsingar, að rafmagnsverð á
landsbyggðinni væri reiknað
út frá nokkuð öðrum for-
sendum en verðið á Reykja
vikursvæðinu. Væri raf-
magnsvérð þeim mun hærra
en hjá Reykvikingum. Var
nefnt sem dæmi, að verð d
hverri KW-stund i þeim flokki
sem kæmist næst þvi að vera
sambærilegur við flokk B3 hjá
Rafmagnsveitu Reykjavikur.
væri nú kr. 14.40. Við þessa
tölu bættist svo fastagjaldið
(sérstakt fermetragjald sem
fer eftir stærð húsnæðis og
fleiru), þannig að þegar öll
kurl væru til grafar komin. þá
væri rafmagnsverðið úti um
land miklum mun hærra en
það sem neytendur i Reykja-
vik greiða.
—ARH