Alþýðublaðið - 12.10.1976, Blaðsíða 11

bSaXfö* Þriðjudagur 12. október 1976
11
Ræða Kristjáns Thorlacius vió setningu þings BSRB:
Reynir á verkfallsvopnið
Kristján Thorlacius formaður
Bandalags starfsmanna rikis og
bæja hóf ræðu sina á að minnast
sex félagsmanna sem iátizt höfðu
siðan siðasta þing bandalagsins
var haldið. Þessir fclagar voru:
Aðaisteinn Norberg ritsimastjóri,
Guðiaugur Þórarinsson starfsm.
Rafmagnsveitu Hafnarf jaröar,
Halldór Ólafsson bókavöröur,
Kristján Haildórsson kennari,
Svavar Helgason framkvæmda-
stjóri Sambands islenzkra barna-
kennara og Þórhildur Jónasdóttir
kennari.
Siðan sagði Kristján:
Þetta þing mun taka til umræðu
og afgreiðslu stór og þýðingar-
mikil málefni. Höfuöviðfangsefni
þingsins verður mótun stefnu
vegna væntanlegra kjara-
samninga á næsta ári.
B.S.R.B. hefur nú i fyrsta skipti
verkfallsrétt til þess aö fylgja
eftir kröfum sinum, ef á þarf að
halda.
1 samningaviðræðum á siðasta
vetri var það ljóst, að hlutur opin-
berra starfsmanna yröi ekki
bættur nægilega með þvi réttleysi
i samningamálum, sem opinberir
starfsmenn hafa hingað til búið
við.
Þess vegna var i siðustu aðal-
kjarasamningum stefnt að þvi aö
ná eins langt með launahækkanir
og unnt var til aö vega á móti
verðhækkunum og að ná fram
verkfallsrétti til þess að samtökin
þyrftu ekki i framtiöinni að heyja
jafn vonlitla kjarabaráttu og
löngum áður.
Samið var um sömu launa-
hækkanir og Alþýðusambands-
félögin náðu fram. Og jafnframt
var samið um verkfallsrétt, sem
gildir um aðalkjarasamninga
B.S.R.B. og einstakra félaga
bæjarstarfsmanna.
Siðustu kjarasamningar þýöa i
megindráttum stöðvun á þeirri
kjaraskerðingarþróun, sem oröin
var frá fyrrihluta árs 1974.
Stærsta verkefni launþegasam-
takanna, sem framundan blasir
við, er aö vinna upp þá stórkost-
legu kjaraskerðingu, sem launa-
fólk hefur orðið fyrir á siðustu ár-
um.
Þar að auki er óhjákvæmilegt
að samræma launakjör annars
vegar starfsmanna hjá riki og
sveitarfélögum og hinsvegar hjá
öðrum atvinnurekendum i land-
inu.
Margs konar önnur jafnréttis-
mál verður aö leysa, og þar er
fyrst að telja raunverulegt jafn-
rétti kvenna og karla i kjaramál-
um.
En ef viö svo hins vegar berum
launakjör hér á landi saman við
kjör manna i nágrannalöndum
okkar, kemur fram, að við erum
hálfdrættingar i launum miðað
við launafólk á Norðurlöndum.
Lægstu mánaöarlaun opinberra
starfsmanna i Danmörku voru i
april 1976 126 þús. isl. kr., en hjá
okkur 63 þúsund.
Það er engin furða þó óánægja
sé mikil hjá opinberum starfs-
mönnum og ööru launafólki eftir
þá stórfelldu tekjutilfærslu frá
launafólki, sem átt hefur sér stað
undanfarin ár.
Það tjón, sem opinberir starfs
menn hafa orðið að þola, sést vel
á samanburði á hækkun visi-
tölunnar annars vegar frá þvi að
hætt var að greiða visitöluuppbót
eftir 1. mars 1974 til 1. ágúst 1976
oghins vegarþeim launahækkun-
um, sem opinberir starfsmenn
Tiafa fengið á sama tima.
Vísitala framfærslukostnaöar
hefur á þessu timabili hækkað um
150%.
Ef kaupgjaldsvisitala hefði
verið reiknuð út á þessu timabili,
hefði hún liklega hækkað um
130%.
Aftur á móti hefur kaup opin-
berra starfsmanna hækkað á
sama tima um 40-70%.
Þetta sýnir glöggt, hversu
gifurleg kjaraskerðing hefur átt
sér staö hjá opinberum starfs-
mönnum.
Þó segir þetta ekki alla söguna,
þar sem ýmsir þættir efnahags-
málanna koma ekki með i visitölu
framfærslukostnaðar.
Þannig er t.d. um beina skatta
og vaxtahækkun aö þeim hluta til,
sem hún kemur ekki i verölags-
hækkanir á vöru og þjónustu.
Lánsmöguleikar almennings
hafa stórlega þrengst og vextir
t.d. af veðskuldabréfum hafa frá
ársbyrjun 1974 hækkað úr 11 1/2
til 13% upp i 16-22 1/2%,
Skattar koma með fullum og
vaxandi þunga á launafólk og
allra þyngst á opinbera starfs-
menn.
Stefnan i skáttamálum er óþol-
andi. Atvinnurekendur sleppa að
mestu við tekjuskatt. Þeim er
lögheimilaður frádráttur vegna
fyrninga, vaxta útgjalda, vara-
sjóös o.fl. liða. Siðan er sölu
hagnaður vegna verðbólgu-
hagnaðar við sölu atvinnutækja
skattfrjáls. Vegna þessa er auö-
velt fyrir atvinnurekendur að
stofna nýtt fyrirtæki, selja þvi at-
vinnutækin og byrja að fyrna upp
á nýjan leik.
Rétt er það, að þjóðfélagiö varð
fyrir fjárhagslegum áföllum af
völdum þeirrar viðskiptakreppu,
sem herjaði í viðskiptalöndum
okkar.
Fullt tillit var til þess tekið af
hálfu samtaka opinberra starfs-
manna i samningum fyrir og eftir
áramót 1973/1974. Slikt hið sama
var gert i heildarkjarasamning-
um Alþýðusambands Islands.
Þrátt fyrir þetta voru kjara-
samningar rofnir á árinu 1974 og
visitöluuppbót afnumin með lög-
um.
Slikar aðfarir stjórnvalda
skapa ekki traust.
Það er augljóst, að i nútima-
þjóöfélagi eru það ekki launin ein,
sem ráöa afkomu launafólks. Með
svokölluöum hagstjórnartækjum
þ.e. skattapólitik, tollalöggjöf,
vaxta- og útlánapólitik og meö-
ferð verðlagsmála er unnt að
breyta kjörum fólks með nokkr-
um pennastrikum jafnvel að ný-
gerðum kjarasamningum, eins og
gerðist á árinu 1974 með afnámi
visitöluuppbóta og öðrum að-
gerðum siðar.
Það er þess vegna deginum
ljósara að kjaramál launafólks og
aðrir þættir efnahagsmála
þjóðarinnar verða ekki sundur
slitnir.
Að hinu leytinu stöndum við
frammi fyrir þeirri staðreynd, aö
launþegasamtökin, fullt'rúar 70-
80% landsmanna, fara með
kjarasamninga, en Alþingi, rikis-
stjórn og rikisbankastjórnir fara
með það vald i efnahagsmálum,
sem styrkt getur eða eyðilagt þá
stefnu i kjaramálum, sem samið
er um við atvinnurekendur og
rikisvald.
Hagsmunir meginhluta launa-
fólks fara saman. Þetta sama
launafólk er þorri islensku
þjóðarinnar.
Þvi ber launþegasamtökunum
réttur og skylda til þess að beita
áhrifum sinum ekki aðeins í
kjaramál i þrengstu merkingu,
heldur á öllum sviðum efnahags-
málanna.
Forgangsverkefni nú, sem
höfuðsamtök launafólks eiga að
vinna að sameiginlega, er aö ná
fram auknum kaupmætti launa i
landinu.
En gerum okkur grein fyrir þvi,
að ef áhrifamáttur samtaka
launafólks dugir ekki gagnvart
Alþingi, rikisstjórn og bankavaldi
til þess að fá þessa aðila til að
breyta skattalögum launafólki i
vil og til annarra aðgerða í efna-
hagsmálum, sem rökréttar eru,
með hliósjón af stórbatnandi við-
skiptakjörum við útlönd, er engin
önnur leið til en hin hefðbundna
kjarabarátta með kjarasamning-
um. Og þá þarf i þetta sinn stór-
aukna samstöðu fólks f sam-
tökunum til undirbúnings
samningum og ekki aðeins þaö,
heldur til þess aö varna þvi, að
þeir séu rofnir meö löggjöf.
Eins og ég sagði i upphafi, mun
þetta þing móta stefnu i kjara-
málum til undirbúnings næstu
samningum.
Fyrir þessu þingi liggja þegar i
upphafi drög frá stjórn B.S.R.B.
að tillögum i mörgum málum.
Þar nefni ég fyrst drög aö tillögu
um kjaramál, tillögur um
samningsrétt, tillögur um vinnu-
vernd, efnahagsmál skattamál,
fræðsustarf samtakanna, jafn-
réttismál. Þá hafa aöildarfélög-
unum verið sendar tillögur um
lagabreytingar frá milliþinga-
nefnd,semsiðasta bandalagsþing
kaus.
Fjármál samtakanna verða að
sjálfsögðu rædd á þessu þingi og
framkvæmdir og rekstur orlofs-
heimila.
Þetta þing er haldið nokkrum
mánuðum eftir aö samtökin hafa
fengið lögfest samkomulag um
verkfallsrétt.
A það mun væntanlega reyna á
næsta ári, hvernig samtökunum
tekst að beita þessum rétti. 1 þvi
sambandi vil ég láta i ljós þá
skoðun, að þar veltur mikið á for-
ustu samtakanna. En ég fullyröi
að þar mun árangur ekki siöur
velta á þvi, hve vel verður fylgst
með samningastarfinu af hálfu
alls þorra félagsmanna og kröf-
um fylgt eftir ef á þarf að halda.
Nokkuö hefur borið á þeim
skoðunum i fjölmiðlum undan-
farið, að samtök okkar væru að
gliðna i sundur.
Öánægja með launakjörin
koma mér sist á óvart og ekki
heldur þótt einstaklingar og jafn-
vel einstakir smáhópar hugsi svo
þröngt að þeir sjái ekki skóginn
fyrir trjánum.
En þegar slikar raddir eru birt-
ar i fjölmiölum á áberandi hátt,
verðurekki hjá þvi komist að um
þær veröi rætt á þessu þingi — þar
veröi fjallað um sjálfa tilveru
samtakanna. Þessar raddir geta
veikt aðstöðu samtakanna, ef þær
eru ekki ræddar og svarað skýrt
af þinginu. Ég skal segja mina
skoðun strax. Ég tel að allt frá
stofnun BSRB hafi verið mikil
þörf fyrir félög opinberra starfs-
manna aö hafa með sér heildar-
samtök. Og aö aldrei — aldrei —
hafi þörfin fyir heildarsamtökin
verið brýnni en einmitt nú.
Þau þrjú ár, sem liöin eru siðan
siðasta bandalagsþing var haldiö,
hafa verið mikil starfsár fyrir
samtökin.
Kjarasamningar voru gerðir
1973 og aftur 1976. Samnings-
réttarlögin um verkfallsréttinum
voru sett á þessu ári.
Stórt átak hefur verið gert meö
uppbyggingu nýs áfanga orlofs-
heimila B.S.R.B. að Munaðar-
nesi. Fræðslustarf hefur veriö
stóreflt og tekist hefur verið á við
mörg önnur verkefni.
Starf samtakanna hefur verið
öflugra en nokkru sinni fyrr.
Og verkefnin framundan eru
sannarlega stór og þýðingarmik-
il.
Ég vil láta i ljós þá von, að þetta
þing veröi afkastamikið og stór-
huga.
30. þing Bandalags
starfsmanna rikis og bæja er sett.
Björn Jónsson íorseti ASÍ við setningu BSRB-þings:
Samstarf nauðsynlegt
Formaður BSRB, heiðruöu
þingfulltrúar. Ég þakka formanni
og stjórn BSRB fyrir að bjóöa
okkur Alþýðublokkssambands-
mönnum til þessa 30. þings
sambandsins, sem haldið er á
merkilegum timamótum í sögu
þess og ég þakka einnig mjög vel
að mér skuli hér vera gefið tæki-
færi til að flytja hér stutt ávarp,
sem fulltrúa Alþýðusambands
íslands.
Ég vil jafnframt tilkynna
væntanlegri stjórn BSRB að
henni er boðið að senda fulltrúa á
33. þing Alþýðusambands
Islands, sém hefst 29. nóvember
nk.
A þvi er enginn vafi aö Islenzkir
launamenn lita meö nokkurri
eftirvæntingu til þessara tveggja
þinga stærstu samtaka sinna,
sem háð eru meö stuttu millibili.
Kemur þar margt til en þó fyrst
og fremst sú þróun sem oröið
hefur I efnahags- og launamálum
siðustu árin og hefur einkennzt af
erfiðri varnarbaráttu fyrir við-
haldi almennra lifskjara, sem þó
hefur engan veginn megnað aö
halda i við þá óöaverðbólgu sem
geisað hefur. Okkur hefur að
sinni tekizt að ná fram ýmsum
hagsmuna- og réttindamálum á
þessu timabili og nefni ég þar
sem einstök dæmi lifeyrissjóðs-
málið i siöustu samningum ASt
og á sviði BSRB þann takmark-
aða verkfallsrétt sem lögfestur
hefur veriö eftir langa baráttu
sambandsins. Þetta og fleira eru
spor I rétta átt, þótt hvorugu
þessu mál sé i heila höfn komið.
Hitt skiptir þó meiru og setur
svipsinn áviöhorfnanna i dag, að
þrátt fyrir varnarbaráttu sam-
takanna hefur launakjörum
hrakað stórlega og eru nú án tvi-
mæla orðin stórfellt lakari en á
öðrum Noröurlöndum og flestum
ef ekki öllum löndum Vestur-
Evrópu. Veröbólgan geisar
áfram með óhugnanlegum hraða,
þrátt fyrir mjög batnandi
verzlunarkjör og hófsamlegar
samningsaðgeröir um kaup og
kjör, en hvers konar spá-
kaupmenn og braskaralýður
maka krók sinn á kostnað launa-
stéttanna. Og á mörgum öörum
sviðum þjóðlifsins, sem tengd eru
efnahagsþróuninni, eru váleg
teikn á lofti, þótt ég ræði ekki
frekar þar um. En allt ber hér
að sama brunni. Allt ástand
islenzkra þjóðmála nú og þá
alveg sérstaklega efnahags- og
kjaramála veldur þvi að allir
islenzkir launamenn verða aö
gera rikar kröfur til samtaka
sinna og þá fyrst og fremst
heildarsamtakanna, að þau gegni
með fullnægjandi hætti miklum
skyldum sinum og ábyrgö, stöðvi
öfugþróun lifskjaranna og knýji
fram gerbreytta efnahagsstefnu i
samræmi við hagsmuni vinnu-
stéttanna. Timabili varnar-
baráttunnar hlýtur nú að vera
lokið og sókn hafin til að vinna
upp það undanhald sem viö
höfum verið neyddir til aö undan-
förnu. 1 þessum efnum er allur
þorri launamanna á sama báti,
hvort sem þeir vinna hjá einka-
rekstrinum eða i þágu hins
opinbera. Þess vegna er aukið
samstarf og samvinna og
samræming meginstefnunnar hjá
Alþýöusambandi Islands og
Bandalagi starfsmanna rikis og
bæja nú brýnna mál en áöur hefur
veriö. Slikt samstarf er oröiö
dagskrármál sem þing beggja
þessara heildarsamtaka veröa aö
taka til rækilegrar meöferðar og
gera ályktanir um á þingum
sinum.
En við skulum vera hreinskilnir
og játa aðsamstarf þessara aðila
hefur veriö vanrækt á undan-
förnum árum. Um ástæöurnar
fyrir þvi fjölyröi ég ekki enda
skipta þær ekki höfuðmáli og er
engum til gagns aö horfa reiður
um öxl. Hitt skiptir máli að hin
fjölmennu heildarsamtök vinnu-
stéttanna snúi nú bökum saraan i
saméiginlegri baráttu sinni, i
þeirri nýju sókn alþýðustéttanna
sem við allir verðum að trúa og
treysta að nú fari i hönd. Ég vil
ekki misnota ræðutima minn með
þvi að gerast langorður um
þau samstarfssviö sem hér gæti
verið um að ræða né heldur
með hvaða hætti i einstökum
atriðum væri hyggilegast
að þróa og efla þetta sam-
starf. Slikt verður aö ræða nánar
þegar ljóst er oröið að góöur vilji
er hjá báðum aðilum, sem ég vil
vona að sannist á þessu þingi
og á þingi ASÍ. Ég vil þó nefna i
þessu sambandi að ég fagna
fyrirætlunum sem uppi eru hjá
BSRB, aö gerast þátttakendur I
Alþýðusambandi Noröurlanda og
Alþýðusambandi Evrópu. A þeim
vettvangi hljóta ASl og BSRB að
vinna mikið saman og auk þess á
sameiginleg þátttaka beggja i
þessum samtökum að gera hana
auöveldari og gagnlegri báðum
heildarsamtökunum.
A sviði hagsmunamála er sam-
starf nauösyn báðum sam-
böndunum. Svo og samræming og
samhæfing i fjölmörgum
réttindamálum og
hagsmunamálum sem báðum eru
sameiginleg. Vel er hugsanlegt
aö fastri samstarfsnefnd ASt og
BSRB yrði komið á laggirnar,
sem ynni að sameiginlegum mál-
efnum, frá degi til dags. Sé
vitlega á haldið munum við
örueelega finna sameiginlegar og
færar leiöir til þess að skapa það
samstarf sem báðum yröi til
álitsauka og til farsældar fyrir
alla félagsmenn okkar. En ég hlýt
þó að vara við þvi að til þess að ná
markmiði mjög náinnar
samvinnu og helzt sameigin-
legrar stefnumörkunar þarf aö
kveða niöur ýmis konar mis-
skilning og ástæðulausa tor-
tryggni sem enn bryddir á i
hugum einstakra félaga okkar.
En það tekst örugglega ef tveir
vilja. Ég lýk máii minu,
heiöruðu þingfulltrúar, með þvi
að flytja þessu þingi BSRB
alúðarkveðjur Alþýðusambands
tslands og óskir um að það og
störf þess öll reynist farsæl og
giftusamleg ekki aðeins fyrir
félaga i sambandinu og hagsmuni
þeirra — heldur einnig fyrir alla
islenzku verkalýðs-
hreyfinguna. Heill fylgi störfum
30. þings Bandalags starfsmanna
rikis og bæja.