Alþýðublaðið - 02.12.1976, Qupperneq 2

2 STJORNMÁL
Fimmtudagur 2. desember 1976 asœ-
alþýðu-
'titgefandi: Alþýðiiflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent hf. Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Arni Gunnarsson. Fréttastjóri: Bjarni Sigtryggsson.
Aösetur ritstjórnar er i Síðumúla 11, simi 81866. Auglýsingadeild, Alþýöuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi 14906.
Askriftarsimi 14900. Prentnn: Blaðaprent h.f. Askriftarverö: 1100 krónur á mánpði og 60 krónur i lausasölu.
BRETINN ER FARINN
EFTIR 570 ÁR
i Nýja annál segir svo
um árið 1412: ,,Kom skip
af Englandi austur fyrir
Dyrhóhraey.Var róið til
þeirra og voru fiskimenn
út af Englandi."
Þetta er elzta íslenzk
heimild um fiskveiðar
Brefa hér við land. Hins
vegar segir í skjölum
brezka þingsins frá 1415,
að mið enskra fiski-
manna væruþurr-ausin og
hafi þeir leifað á ýmsa
aðra staði á hafinu, unz
þeir fundu mið við ísland,
þar sem mikil gnægð
sams konar fiskjar
veiddist. Segir og, að þar
hafi þeir stundað veiðar
,,undanfarin sex eða sjö
ár" og má af því ætla að
þær haf i byrjað ekki síðar
en 1408 eða 1409.
Síðan eru liðin tæplega
570 ár og gerðust á þeim
langa tíma margvísleg
tíðindi. Siglingar Breta,
sem síðar urðu alráðir á
heimsins höfum, höfðu
veruleg áhrif á f iskveiðar
og utanríkisverzlun
islendinga. Innan um
fiskimenn komu hingað
kaupmenn og sjóræn-
ingjar og leiddi af bæði
friðsamleg skipti og
ófrið, þegar ráns-
menn létu greipar sópa
um íslenzkar byggðir.
Áður en Danakonungar
afvopnuðu (slendinga,
vörðu þeir hendur sínar,
en síðar varð flotaveldi
Breta til þess að sjórán
lögðust að mestu niður
hér um slóðir.
Það er vandskýrt,
hvers vegna hið vaxandi
Bretaveldi, sem lagði
undir sig nýlendur um-
hverf is jörðina, svo að sól
settist aldrei á þær, þótti
það ekki ómaksins vert
að leggja ísland undir
sig, allt frá dögum
Hinriks VIII til
Napóleonsstyrjaldanna.
Um það leyti sem brezk
herskip komu hingað til
að hrekja Jörund hunda-
dagakonung frá völdum,
skrifaði yfirmaður þeirra
skýrslu til flotaforingja
síns i Leith, þar sem hann
lýsti þeirri skoðun, að
hans hátign Bretakon-
ungur mundi hafa meiri
útgjölden tekjuraf því að
eignast þetta arma land,
en auk þess gæti minnsta
f leyta þeirra tekið landið,
hvenær sem væri.
Það fór þó á annan veg.
íslendingar hófu frelsis-
baráttu og unnu hana
smám saman með þunga
orða og röksemda, en
ekki vopnum. Þegar
frelsið fékkst, fylgdi sá
böggull, að einvaldsstjórn
Danmerkur hafði gert 50
ára samning við Breta
um 3ja milna fiskveiði-
landhelgi við fsland, og
skyldi hún ná inn á f lóa og
firði.
Hið frjálsa ísland stóð
við þennan samning, en
hóf þegar eftir lyktir
hans baráttu fyrir út-
vikkun f iskveiðiland-
helginnar. Það var gert
þrep fyrir. þrepeftir því,
sem framast var talið
unnt eftir hinum óljósa
þjóðarétti. Heimsveldis-
stefnan var að hrynja,
nýjar hugmyndir að ryðja
sér til rúms. Hið nýja
ísland, sem varð alf rjálst
lýðveldi ári á undan Ind-
landi, hlaut að verða í
fararbroddi fyrir baráttu
f yrir breyttum haf rétti —
,og hefur verið það.
Þegar 200 mílna tand-
helgin er orðin að veru-
leika, má með sanni
segja, að eiginlegri
frelsisbaráttu íslendinga
sé lokið, hvort það miðast
við útfærsludaginn eða
þann dag, er síðasti þýzki
togarinn fer af miðunum
eftir rúmlega ár. Það má
þó aldrei gleymast, að
erfiðara getur reynzt að
varðveita frelsið en að
afla þess.
Samkvæmt undan-
þágusamningi þeim, er
ríkisstjórnin gerði við
Breta í sumar, átti öllum
veiðum brezkra togara
innan 200 milnanna að
Ijúka á miðnætti síðast-
liðnu. I trausti þess að
ríkisstjórnin veiti Bretum
eða Ef nahagsbandalag-
inu ekki enn nýjar veiði-
heimildir, má því segja
að lokið sé um 570 ára
sögu brezkra fiskveiða
hér við land.
Einnig ætti að vera lok-
ið 25 ára nær samfelldri
þorskadeilu, með
löndunarbönnum og
þorskastríðum, er sjálfur
brezki flotinn réðst inn í
íslenzka landhelgi til að
vernda sjóræninga nú-
tímans. Frá stjórnartíð
Clements Attlee sýndu
Bretar viðsýni með þvi að
veita fyrri nýlendum sín-
um frelsi fljórt og greið-
lega. Það er óskiljanlegt,
að þjóð sem sleppti tökum
á 500 milljón Indverjum á
nokkrum vikum, skyldi
halda af slíkri þrjózku í
fiskimiðin við ísland,
sem eru aðeins dropi í
haíi efnahagsmála
þeirra.
Þrátt fyrir allt hafa
lengi verið náin og vin-
samleg samskipti milli
Islendinga og Breta, og
viðskipti verða mikil
áfram vegna nábýlis. En
þorskastríðin skilja eftir
mörg sár. Þau sýndu þá
hlið á Bretanum, sem
fékk hann til að trúa í
eina tíð, að þjóð hans væri
af Guði gerð til þess að
stjórna heiminum. Hvílík
gæfa, að við urðum aldrei
brezk nýlenda, sem oft
gat orðið. Þá hefði Austen
Laing getað orðið lands-
stjóri hennar hátígnar í
Reykjavík.
BGr
L0KUNAR-
TÍMI
VERZLANA
I
DESEMBER
1 desembermánuði er kaupmönnum heimilt að haga opnunartima verslana
sinna sem hér segir:
Mánudaga til fimmtudaga
Föstudaga
Laugardaginn 4. des.
Laugardaginn 11. des.
Laugardaginn 18. des.
Þorláksmessu 23. des.
Aðfangadag 24. des.
Gamlársdag31. des.
má hafa opið til kl. 18.00
má hafa opið til kl. 22.00
má hafa opið til kl. 18.00
má hafa opið til kl. 18.00
má hafa opið til kl. 22.00
má hafa opið til kl. 23.00
má hafa opið til kl. Í2.00
má hafa opið til kl. 12.00
Á jóladaginn skulu allir sölustaðir vera lokaðir allan daginn. Lokunar-
timinn er þannig ákveðinn i Kjarasamningum og i reglugerð um afgreiðslu-
tima verslana i Reykjavik.
EIN-
DALKURINN
Er börnunum fórnað
fyrir aðkeypt lífsgæði
Jónas Jónsson í Brekku-
koti ritar grein i Tímann í
gær þar sem hann fjallar
m.a. um áhrif morðtóla
sem leikfanga á ómótaða
barnssálina.
Jónas dregur mál sitt
saman í fimm aðalatriði,
sem hann raðar niður til i-
hugunar og glöggvunar.
Atriðin fimm eru þessi:
1. Eitt hiö fyrsta, sem alls ekki
ætti að leyfa innflutning á, eru
leikföng af þvi tagi, sem hér
voru umtöluð. Fyrir utan það,
aðalatriöi., að þau leiða huga
barnsins afvega, þ.e. frá mann-
úð og kærleika til ofbeldis- og
drápshugleiðinga, mun erlend-
ur gjaldeyrir til annars nauð-
synlegri þjóö á gjaldþrots-
barmi.
2. Herða eftirlit með kvikmynd-
um, sem börnum eru ætlaöar,
svo og viö sýningar á rayndum,
sem bannaðar eru börnum, og
draga úr sýningum á hvers-
kyns ofbeldi og glæpum I sjón-
varpi. Peningasjónarmiða gæt-
ir alltof viða.
3. Vinna gegn námsleiðanum i
skólum. stytta námstimann,
a.m.k. að hausti og vori, leyfa
þá, bæöi þeim yngri og eldri,
þátttöku i lifrænu starfi i sam-
ræmi við atvinnuvegi þjóðar-
innar, til kynningar, ánægju og
svo tekjuauka fyrir þá, sem nú
viröast sveltandi á sinni erfiöu
menntabraut. Miða þarf
kennsluna strax og alltaf meira
en er algengast, við þaö, að
nemandinn á að mæta lifinu og
lifa þvi starfandi af drengskap
og heiðarleik i friði við aðra.
4. Reyna aö gera heimiliö barn-
inu meira athvarf en nú er viöa.
Samanborið viö þann gæfu-
gjafa og þá þjóöarnauösyn, að
sinnt sé af alúð uppeldi barn-
anna, má þaökallast, sókn eftir
vindi fyrir móðurina, að leita
sér vinnu utan heimilis, til þess
t.d. að geta eignazt nýtt sófa-
sett, eða fé fyrir árlegri ferð til
sólarlanda, til kaupa á áfengi
og tóbaki o.fl. „Mannsæmandi
lifi’’ er unnt að lifa án þessa, en
ekki þar, sem börnin verða að
flýja heimiliö og lenda á „úti-
gangi”.
5. Setja ströng viðurlög varðandi
innflutning skotvopna, varð-
veizlu þeirra og sölu, reglur um
byssuleyfi og alla meöferð
þessara drápstækja. — Hér eru
lagðir fram nokkrir punktar til
athugunar. — Ef viðbrögðin
gagnvart ofbeldi og öðrum
glæpafaraldri á þessum siðustu
og varasömustu timum eiga
fyrst og fremst aö verða þau,
að veita lögreglumönnum okk-
ar áhættuþóknun i starfi, má
gera ráð fyrir, að ekki dugi
minna en þjálfaöur her til aö
halda uppi lögum og reglu, meö
okkur sjálfum i eigin landi, inn-
an fárra áratuga!