Alþýðublaðið - 07.01.1977, Qupperneq 14

Föstudagur 7. janúar 1977 S2.“
14 LISTSR/MEMMING
Gjöf til Þjóðleikhússins
Þjóðleikhúsinu barst
nýlega höfðingleg gjöf
frá Andrési Þormar
leikritaskáldi og fyrr-
um gjaldkera. Er það
bók þar sem hann hefur
safnað öllum gögnum
og umsögnum i blöðum
um vigslu Þjóðleik-
hússins, undirbúning
og starf þess á fyrstu
mánuðunum.
Bókin er fagurlega innbundin
og verður til sýnis á Kristalssal
á sýningum i leikhúsinu næstu
vikurnar.
Andrés Þormar er gamall
leikhúsunnandi og kunnur bóka-
safnari og mun til dæmis eiga
eitt merkasta safn islenzkra.
leikrita, sem til er. Hann sést
hér á myndinni við gjöf sina, en
með honum á myndinni eru
nokkrir af leikurum og starfs-
mönnum, sem hafa starfað við
leikhúsið allt frá opnun þess.
Þeir eru, talið frá vinstri: Valur
Gislason, Róbert Arnfinnsson,
Herdis Þorvaldsdóttir, ög-
mundur Kristófersson, gefand-
inn Andrés Þormar, Bjarni Ste-
fánsson, Þorlákur Þórðarson og
Kristinn Danielsson.
Hin myndin er af Páli Isólfs-
syni,sem gefin var Þjóöleikhús-
inu annan i jólum.
íslenzk kvikmynd
i byrjun desem-
bermánaöar var lokið við
töku kvikmyndarinnar
„ólafur liljurós"/ og er
þar gengið út frá
samnefndri þjóðsögu/
sem flestir kannast við.
Einnig er færeyska út-
gáfan höfð tii hliðsjónar,
en hún er frábrugðin
þeirri íslenzku m.a. að
því leyti/ að unnusta
ólafs er þar ein af höfuð-
persónum.
Kvikmyndahandritið viður-
kennir hinsvegar ekki, að sagan
um Ólaf hinn unga sé eins ein-
föld og af er látið: Ólafur kemur
heim helsærður, deyr stuttu
siðar og álfameyjum svo um
kennt. Oft hefði þessi skýring
þótt ófullnægjandi og allgrun-
samleg.
Það er þvi lagt til i handritinu,
aö athuga það nánar hvernig
huldufólkssögur verða til, hvaða
hlutverki þær gegndu á þeim
tima, þegar þær voru hvað
magnaðastar og hverjum þær
þjónuðu yfirleitt. í frétt frá
aöstandendum myndarinnar
segir að fyrir yfirstétt og presta
Páll isólfsson.
hafi þær verið enn eitt vopnið til
þess að tryggja vald sitt og kúga
hina fátæku. Fyrir þeim hafi
huldufólk átt sök á öllu hinu illa,
verið grimmt og heiðið, drepið
bæði fé og menn? Hinsvegar,
fyrir fátækum almúga hafi
huldufólkið verið bæði örlátt og
fagurt, einskonar imynd þess
frelsis sem hann dreymdi um.
Þótt huldufólk hafi oft áður
gefið islenzkum listamönnum
hugmyndina að verkum þeirra,
hafa þær aldrei verið beint
útfærðar sem þjóðfélagsádeila,
og mun kvikmyndin liklega
vera hentugasta tjáningar-
formið. Hér varð sagan um Ólaf
liljurós fyrir valinu vegna þess
hve vinsæl og myndræn hún er,
og ekki sist vegna þess að hún
hefur alla þá spennu og drama-
tik til að bera, til þess að skapa
sterkt handrit.
Sagan hefst nokkru eftir að
Ólafur liljurós hefur verið
myrtur. Fátækur bóndasonur
lendir i álika ævintýri og hann,
nema hvað i hans tilfelli er álfa-
mærin klædd holdi og blóði,
dóttir velefnaðs bónda og ekki
að sama skapi heiðarlegs. Hafði
hún verið heitin Ólafi hinum
unga....
Þeir sem um framkvæmd
myndarinnar og leik sáu, eru
flestir viðurkenndir listamenn,
þótt þeir komi úr ólikum áttum,
og verður athyglisvert aö sjá
útkomuna á samstarfi svo
sundurleits hóps.
Kvikmyndahandritið er eftir
Rósku, sem einnig er leikstjóri i
samráði við italskan leikstjóra,
Manrico Pavolettoni. Töku
myndarinnar annast svo
Þrándur Thoroddsen og hljóð-A
upptöku Jón Hermannsson.
Sviðsmynd gerði Jón Gunnar
Árnason og Megas sá um
tónlistina og útsetningu á
lögum. Textar eru samstarf
Rósku, Þrándar og Dags
Sigurðarsonar. Tökuritari var
Birna Þórðardóttir.
Leikarar eru: Dagur,
Þrándur Thoroddsen, Sigrún
Stella Karlsdóttir, Megas, Jón
Gunnar, Ásgeir Einarsson,
Guðlaug Guðjónsdóttir, Sigriður
Jónsdóttir, Róska og Birna.
Nær allir leikarar syngja kór-
söng, en Megas, Dagur og
Sigrún Stella syngja lika
einsöng, gamlar islenzkar
stemmur.
Aðstæður til myndatöku, lán á
baðstofu og fornum munum,
veitti Þórður Tómasson safn-
vörður við byggðasafnið i
Skógum undir Eyjafjöllum.
Búningar eru frá Þjóðleik-
húsinu, og gripir álfameyja eru
fengnir að láni hjá Þjóðminja-
safninu.
Kvikmyndin er framleidd á
kostnað leikstjóranna, Rósku og
Manrico Pavolettoni.
Má geta þess, að'þetta er ekki i
fyrsta sinn, sem Manrico leik-
stýrir kvikmynd á íslandi um
islenzkt efni. Á árunum 1972-
1974 gerði hann hér flokk
heimildamynda fyrir fræðslu-
deild italska sjónvarpsins, þá
með aðstoð Rósku sem tók
einnig myndirnar. Voru þær sjö
talsins, hver um sig 25 minútur,
og var efni þeirra 1) saga og
sjálfstæðisbarátta, 2) eldgos og
jarðhiti, 3) sjómenn og
þorskastrið, 4) sauðfjárrækt og
afdalir, 5) stóriðja og bændur i
Mývatnssveit, 6) uppeldis og
skólamál, 7) islenzk menning og
erfðavenjur.
Voru myndirnar siðan sýndar
i italska sjónvarpinu i árslok
1974, en efnið er i eigu Rósku.
tslenzkir aðilar sem studdu
fjárhagslega töku mynda-
flokksins voru Ferðaskrifstofa
rikisins og Flugleiðir, en sögu-
legt efni létu i té, Islenzka sjón-
varpið, Osvald Knudsen og
Fylkingin.
um Ólaf Liljurós
Þrándur og Megas æfa.
Manrico Pavolettoni, leikstjóri, Jón Hermannsson hljóðupptöku-
maður, Þrándur Thoroddsen, myndatökumaður.
Gjöf til Þjóð-
leikhússins
A annandag jóla.skömmu fyrir
frumsýningu á Gullna hliðinu eft-
ir Davið Stefánsson var Þjóðleik-
húsinu gefin mynd af dr. Páli
isólfssyni, sem samið hefur tón-
listina við verkið. Er myndin gjöf
frá fjölskyldu dr. Páls og máluð
af þýzkum málara Hans Alex-
anderMulIer iLeipzig 1917 eða 18.
Við afhendingu myndarinnar
hafði Jón Pálsson, sonur tón-
skáldsins orð fyrir gefendum, en
formaður Þjóðleikhúsráðs, Vil-
hjálmur Þ. Gislason þakkaði fyrir
hönd leikhússins.
Tækni/Vísindi
í þessari viku: Leit að risaplöntum'4.
Veggur plöntufruma er úr stffu
ógegndreypu beðmi sem vernd-
ar innri hluta frumunnar.
var.
Plöntufræöingar, sem byggja á
rannsóknarstarfi sem unnið var
við háskólann I Notthingham á
Englandi, geta nú með hjálp
ensima komizt að umfryminu.
PR.QT-OPLfv.STS..
Umfrymi

Þetta gerir það að verkum að
plantan er sterkari og þolir
meira. En hingað til hefur þetta
komið í veg fyrir aö hægt væri
aöblanda saman óskyldum teg-
undum.
Ef unnt reynist að brjóta niðui
frumuvegginn, er hægt a(
blanda saman ólikum jurta
tegundum og ef tii vill verðui
útkomanný planta með eigin
leika beggja þeirra sem blandat