Alþýðublaðið - 27.01.1977, Page 2

2 STJÚRNMÁL
Fimmtudagur 27. janúar
i97/ascr-
alþýöu-
blaóiö
Útgefaadi: Alþýðuflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent hf. Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Arni Gunnarsson. Fréttastjóri: Bjarni Sigtryggsson.
Aðsetur ritstjórnar er i Sfðumúla 11, simi 81866. Auglýsingadeild, Alþýðuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi 14906.
Askriftarsimi 14900. Prentun: Biaðaprent h.f. Áskriftarverð: 1100 krónur á mánuði og 60 krónur i lausasölu.
,,Mannréttindi ’77”
Sá frelsisblær, sem
berst um gervalla Austur-
Evrópu, hefur náö til
Tekkóslóvakíu á eftir-
minnilegan hátt.
A síðasta áratug gerðu
Tékkar tilraun til að
hrinda einræðis- og
kúgunarstjórn að
sovózkri fyrirmynd, en
koma -á- 4ýðræðislegum
sósíalisma, sem veitti
landsmönnum öll almenn
mannréttindi. Ekki var
efazt um, að mikill meiri-
hluti tékknesku þjóðar-
innar studdi þessa
hreyfingu, sem Dubcek
hafði forustu um, enda
varð hún ekki brotin á
bak aftur nema með inn-
rás Rauða hersins.
Nú hefur 241 Tékki,.
mest mennta- og lista-
menn, undirritað ávarp,
sem kallað er „Mannrétt-
indi 77." Aftur eru hinir
Moskvutrúu leiðtogar í
Prag í hinum mesta
vanda, og haf a gert gagn-
sókn með alls kyns full-
yrðingum um að þetta sé
gagnbyltingarhreyf ing
skipuð hvers konar óbóta-
mönnum.
Ölíklegt er, að tékk-
neska þjóðin láti blekkja
sig. Hún er ekki eins ein-
angruð og áður var, f rek-
ar en aðrar þjóðir Austur-
Evrópu. Það hefur oft
verið unnt að ná beinu
símasambandi milli fólks
í Tékkóslóvakíu og Vín,
og útvarp og sjónvarp f rá
hinum frjálsa hluta álf-
unnar sést um allt landið.
Tæknin er að brjóta niður
einangrun þjóðanna bak
við Berlínarmúr
kommúnismans, þær
verða ekki lengur
kúgaðar án þess að ná-
lega hvert atvik fréttist
til útlanda.
Samningurinn frá Hel-
sinki kemur hinum nýju
andstöðuhreyf ingum aust
an járntjalds nú að
óvæntum notum.
Þessi samningur um
„þíðu" milli stórveld-
anna i austri og vestri
hefur verið mikið gagn-
rýndur á þeim grundvelli,
að Sovétríkin hafi af hon-
um allan ávinning, en
muni svíkjast um að efna
heitsín um aukið frelsi til
handa þegnum sínum,
þar á meðal ferðafrelsi.
Stjórn Brezhnves í
Moskvu hefur lagt mikla
áherzlu á þennan sátt-
mála og gert hann
að hyrningarsteini i
utanríkisstef nu sinni.
Þeir, sem ekki aðhyllast
hann, hafa verið stimpl-
aðir striðsmangarar.
Nú hafa hinar nýju
mannréttindahreyf ingar
í Austur-Evrópu á vissan
hátt tekið sér nokkuð af
því frelsi, sem Helsinki-
sáttmálinn lofar. Þess
vegna eru kommúnista-
stjórnir Austur-Evrópu
komnar í alvarlegan
vanda. Þær geta ekki
lengur falið örlög and-
spyrnumanna, það frétt-
ist alltaf af þeim. Þær
geta ekki brotið and-
stöðuhreyfingarnar á bak
aftur með stalínskum að-
ferðum. Það mundi vekja
reiði um allan heim og
Helsinki sáttmálinn
mundi þarmeð fokinn út í
veður og vind. Þvílíkir at-
burðir gætu leitt til þess,
að stjórn Brezhnevs í
Moskvu félli og til dæmis
stjórn Póllands gæti farið
sömu leið.
Allt þetta veldur því, að
Ota Sik, fyrrum varafor-
sætisráðherra Tékka,
sem nú er í útlegð, er
vongóður um, að andófs-
hreyf ingarnar kunni með
tímanum að geta knúið
fram umbætur í átt til
lýðræðis og frjálslyndis.
Slíkar vonir hafa menn
ekki leyftsérað láta í Ijós
um þróun mála í
kommúnistankjum fyrr
en á síðustu vikum. Þetta
er mikil og góð breyting
f rá því vonleysi sem hvilt
hefur yfir baráttu þeirra
hugrökku einstaklinga,
sem undanfarin ára hafa
lyft kyndli frelsisins í
skammdegi kommún-
ismans.
orion skrifar: ★ ★ ★
0G ALMENNINGUR
ALÞINGI
Alþingi hetur nú hafið störf aö
nýju eftir mánaöar hlé. Annir
voru meö mesta móti rétt fyrir
jólahlé, en einkennandi fyrir
haustþingiö voru rólegheit i
afgreiöslu frumvarpa fram í
desember. Svo þegar þinghlé er
rétt undan dembast yfir þing-
menn frumvörp og þá reynist
timi hvergi nærri nauðsynlegur
til þess aö athuga málin nægi-
lega. Þessi vinnubrögö eru van-
sæmandi fyrir löggjafarsam-
kunduna og veröa ráöherrar aö
gerasér þetta ljóst. Kannski eru
þessi vinnubrögð stundum gérö
af ásettu ráöi, svo aö minna fari
fyrir gagnrýni og umræður
verði sem minnstar. En það
veröur hver rikisstjórn að gera
sér ljóst, aö almenningur i land-
inu hefur ýmugust á þvi, að
Alþingi „fungeri” eins og
afgreiöslustofnun fyrir hana.
Þaö má ekki henda i lýöræöis-
rikinu Islandi.
Þaö er staöreynd, aö almenn-
ingur hefur sett fram vaxandi
og haröa gagnrýni á vinnu-
brögö Alþingis og svo virðist
sem viröing þess hafi sétt ofan,
aö minnsta kosti kemur þaö
fram i einstökum blaðagrein-
um. Þetta er alvarleg þróun og
hér þarf aö veröa á breyting'.
Ef viö viljum telja okkur
heiðarlega lýðræðisþjóö. A hinn
bóginn er rökstudd gagnrýni
sjálfsögö og eðlileg og hlýtur al-
menningur aö vera vakandi yfir
sliku og hefur til þess bæöi
skyldur og rétt. En til þess aö
slik gagnrýni geti átt sér stað,
þarf miklu mun betri frétta-
flutning frá daglegum störfum
Alþingis en nú á sér staö. Tvo
undanfarna vetur voru nokkuö
góðar fréttir frá Alþingi bæöi i
Utvarpi og sjónvarpsþáttum og
var til sóma þeim nöfnunum, er
þennan þátthöföu meö höndum.
Nú er nýr maður meö þennan
fréttaþáttog er skemmst frá að
segja, aö hann er vonlaus eins
ogtilhefurtekist.Hér veröuraö
veröa breyting og þaö þegar i
staö. Þingmenn eiga ekki aö una
þvi aö missagnir og röng túlkun
á störfum þeirra komi fram i
dagblööunum, vegna þess aö
ekki eru veittar nægilegar hlut-
lausarfréttir af daglegum störf-
um Alþingis. Þeir eiga aö
krefjast þess, aö rikisfjölmiöl-
arnir hafi fasta þætti um störf
Alþingis og frá umræðum veröi
sagt meö beinni upptöku á band
og þannig á almenningur að fá
að sjá og heyra i kjörnum full-
trúum þjóöarinnar. Þetta er af-
ar mikilvægt til þess að endur-
heimta nauösynlegt traust og
viröing Alþingis. Þetta er ekki
aðeins réttmæt krafa
þingmanna, heldur nauösynlegt
fyrirallar umræöur um þjóömál
meðal manna.
Það fer ekki milli mála að
þingmenn sinna störfum sinum
misjafnlega mikiö og margir
eru mjög störfum hlaönir auk
venjulegra þingstarfa.Meö þvi
aö veita almenningi inn-
sýn inn i fundarsali Alþingis,
mun almenningur sjá hvernig
menn rækja þingstörfin og
kynnast réttum háttum og rök-
um viökomandi þingmanns. Þar
meö er „geislabaugurinn”, er
málgagns-skrifarar mynda
sýndur i réttu ljósi. Þetta kann
að hafa ýmislegt i för með sér,
en er óhjákvæmilegt, svo aö
nýtt viöhorf og þaö raunsætt
komi fram gagnvart almenningi
og Alþingi.
Alþingi getur ekki unaö þvi,
að sú þróun haldi áfram, aö
viröing þess og völd fari minnk-
andi. Betri fréttaflutningur og
einkum samtimis atburöa-
rásinni mun breyta þessu og þá
til hins betra, séu þingmenn þá
þess megnugir aö risa yndir
skyldum sinum og starfsheiti.
Ekki leikur þaö á tveim tung-
um, að störf alþingismannsins
eru margvisleg og þaö er ofur
eölilegt aö hann þurfi aö snúast
I ýmsu fyrir umbjóðanda sinn.
Hitt er óþolandi aö sá orörómur
sé á kreiki, aö hann stundi ein-
hverjar einkennilegar „redd-
ingar”. Kynning á starfinu er
þvi nauðsyn og óhjákvæmileg.
Auk beinna frétta frá þingfund-
um og umræðum mála, kann aö
vera bráönauösynlegt aö skipu-
legar feröir veröi teknar upp frá
framhaldsskólunum i þingsali
og starfshættir Alþingis kynntir
og tilhögun. Þaö er vansæmandi
i hinni miklu skólamenntun aö
ungmennin vita mörg hver
sáralitið um löggjafar-
samkundu þjóðarinnar. A þessu
veröur aö koma skjót breyting.
orion.
EIN-
dAlkurinnI
Meiri skilnings og við-
sýni gætir i sam-
skiptum við áfengis-
sjúklinga
Aö undanförnu hafa heil- ..
brigöisyfirvöld og samtök ein-
staklinga gert mikiö átak i mál-
efnum drykkjusjúkra. Afstaöa
almennings til drykkjusjúklinga
hefur tekiö miklum breytingum á
siöustu árum, og má segja, að
hún hafi komiö i kjölfar þeirrar
eðlilegu hugarfarsbreytingar,
sem oröið hefur gagnvart tauga-
og geösjúklingum, sem lengi voru
huldubörn þessa lands.
Áfengissjúklingar voru talir
óalandi og óferjandi: hvimleiö
óværa. Ekki var litið á sjúkdóm
þeirra eins og hvern annan sjúk-
dóm, heldur voru áfengissjúk-
lingar gerðir á vissan hátt brott-
rækir úr samfélaginu, og vonir
þeirra um bata voru næsta litlar.
Svipaö var upp á teningnum meö
geö-og taugasjúklinga. Tildæmis
hefur þaö veriö skoöun fjöldans til
skamms tima, aö þeir menn og
konur, sem vistaðir voru á
Kleppsspitala ættu þaöan ekki
afturkvæmt.
NU má segja, aö öldin sé önnur,
þótt enn sé margt ógert til að
auka skilning og umburðarlyndi
gagnvart þessum sjúkdómum
öllum. Bábiljur og úreltar kenn-
ingar um áfengis-, geð- og tauga-
sjúklinga eru á undanhaldi. Meiri
viðsýni og skilnigs gætir. Ný lyf
og nýjar lækningaaöferöir hafa
gefið góöa raun og um leiö gefiö
þúsundum sjúklinga von um nýtt
og betra lif.
Fleiri og fleiri hljóta lækningu
meina sinna, og það eitt sannar
aö Islendingar eru á réttri leið á
þessu sviöi. En þaö fer heldur
ekki framhjá neinum, aö áfengis-
sjúklingum hefur farið fjölgandi
og riánast i réttu hlutfalli tauga-
og geösjúklingum.
Harðnandi barátta um lifsins
„gæöi” hefur orðið mörgum um
megn. Fjöldi manna hefur oröið
aö gefast upp fyrir þeim kröfum,
sem stööugt vaxandi velmegun
hefur gert til þeirra. Ytri
aðstæður valda þvi, aö fjöldinn
stjórnar vart lengur veraldlegum
umbúnaöi sinum. Hver dregur
dám af öörum og kapphlaupið viö
nábúann veröur rauöi þráöurinn i
lifi alltof margra.
En aöstæöur til að heyja kapp_-
hlaupið eru misjafnar. Þeir, sem
lakaristöðu hafa, geta oröiö undir
og slfkum ósigri fylgja margvis-
leg vandkvæöi, sem leitt geta til
þeirra sjúkdóma, sem áöur hefur
verið getiö. — Þess vegna snýst
spurningin ekki um það eingöngu
hve marga hægt er aö lækna eftir
aö þeir hafa tekið sjúkdóminn,
heldur aö reyna aö koma i veg
fyrir hann.
Það er ljóst, að mjög veiga-
miklar breytingar þyrfti aö gera
á þjóöfélagslegri uppbyggingu
hér á landi, ef verða mætti til þess
að stööva útbreiðslu þessara
sjúkdóma. I fyrsta lagi þarf aö
hef ja baráttu fyrir meiri andlegri
hreysti þjóöarinnar. Þaö veröur
ekki gert á meöan öll áherzla er
lögö á aukna tækniþróun og meiri
velmegun, en þjóöin hefur efni á.
Hér þarf aö rikja meiri launa-
jöfnuður, og hugarfarsbreyting
þarf aö veröa i afstööu íslendinga
til andlegra og veraldlegra verö-
mæta. —AG
HORNID
Skrifið eða hringið
í síma 81866