Alþýðublaðið - 06.01.1978, Blaðsíða 3

3
gJlllXw1 Föstudagur 6. janúar 1978
Lagaákvæði úrelt og
faglega menntun skortir
— rætt við Svein Jónsson, forstöðumann bankaeftirlits Seðlabankans
„Það er ef til vill ekki úr vegi
að byrja á þvi að eyða misskiln-
ingi, sem nokkuð hefur gætt um
starf og hlutverk bankaeftirlits-
ins. Þetta er deild i Seðlabanka
tslands, enda honum falin þau
verkefni sem eftirlitið hefur
með höndum, og tók til starfa
1961,strax og bankinn var stofn-
aður. Það hefur hins vegar vilj-
að brenna við, þegar fólk hefur
heyrteða lesið þetta orð, banka-
eftirlit, að það ætlar deildinni
stærra og meira hlutverk en hún
hefur. Það jt;engir hana ósjálf-
rátt við allt sem fylgir rekstri og
efnahag banka. Til dæmis bar á
þvi þegar tékkamálið svonefnda
kom upp, að fólk héit að banka-
eftiriitið hefði nákvæmt eftirlit
með öllum tékkaviðskiptum í
landinu. Okkur er að vísu gert
að fylgjast með öllu sem þörf er
að fylgjast með, en það er mis-
skilningur að svið okkar nái á
þennan hátt inn i bankana og
einstaka þætti starfs þeirra,
sagði Sveinn Jónsson, for-
stöðumaður bankaeftirlist-
deildar Seðlabankans, i viðtali
við Alþýðublaðið i gær.
Blaðinu lék nokkur hugur á að
fræðast um þessa deiid og hlut-
verk hennar og fer spjallið við
Svein hér á eftir:
Þriþætt endurskoðun.
Til að skýra hlutverk Banka-
eftirlitsins getum við fjallað
ofurlitið um endurskoðun i inn-
lánsstofnunum. Þeir sem að
sliku starfa hjá bönkumskiptast
i þrjá hópa, sem hér segir:
1 fyrsta lagi svokallaðir
kjörnir endurskoðendur, sem
fyrst og fremst eru kjörnir af
eigendum stofnanna, til að
fylgjast með rekstri fyrir þeirra
hönd á sem breiðustum grund-
velli. Þar má nefna endur-
skoðendur rikisviðskipta-
bankanna, sem kjörnir eru af
Alþingi og hlutahafaendur-
skoðendur, sem kjörnir eru á
aðalfundi. Hjá sparisjóðum eru
þessir endurskoðendur kjörnir
af bæjarstjórnum eða sýslu-
nefndum.
í öðru lagi eru það hinir svo-
kölluðu innri endurskoðendur
hverrar stofnunar fyrir sig. Það
eru fastráðnir starfsmenn, sem
heyra undir yfirstjórn stofn-
unarinnar, til dæmis myndu
slikir endurskoðendur i bönkum
heyra undir bankaráð. Þessum
innri endurskoðendum er ætlað
að framkvæmda nákvæma dag-
lega endurskoðun, þar á meðal
aðathuga fylgiskjöl i þeim mæli
sem þörf er talin á.
í þriðja lagi er svo opinbert
bankaeftirlit. Þvi er fyrst og
fremstætlaðað fylgjastmeð þvi
að innlánastofnanir fari eftir
þeim sérstöku lögum og opin-
beru reglum sem um starfsemi
þeirra gilda hverju sinni. I því
sambandi má nefna aö undir
það fellur til dæmis að fylgjast
með þvi að lánveitingar til
einstakra viðskiptaaðila séu
innan þess ramma sem tiltekinn
er i löggjöf.
Einnig fylgist bankaeftirlit
með því að stjórnir innláns-
stofnana starfi eins og kveðið er
á um, að einstakar stofnanir
fylgi fyrirmælum um vexti og
aðra gjaldtöku og ýmislegt
fleira. Eitt af þvi er að fylgjast
með þvi hvernig endur-
skoðendur starfa hjá einstökum
stofnunum.
Með hliðsjón af þvi sem ég hef
sagt verður að leggja á það rika
áherzlu, að opinberu banka-
eftirliti er hvorki hér né i öðrum
löndum ætlað það hlutverk að
vinna almenn endurskoðunar-
störf. Þvi er ekki ætlað að koma
að nokkru eða öllu i stað kjör-
inna eða innri endurskoðenda.
Þvi er ætlað að fylgjast með þvi
að yfirstjórn þessara stofnana
hafi starfsemina i þeim farvegi
sem markaður er með setningu
sérstakra laga og opinberra
reglna og hafa afskipti af endur-
skoðun eftir þvi sem þarf til að
fylla það hlutverk, en ekki þar
framyfir.
Endurskoðunarreglur
úreltar
Þvi er ekki að leyna að það er
skoðun min að lagaákvæði um
endurskoðun hjá innlánsstofn-
unum hér á landi séu ekki i
samræmi við nútimakröfur á
þessu sviði. Þar á ég fyrst og
fremst við það, að ég tel
óhjákvæmilegt að kveða á um
það að minnst einn þeirra sem
að endurskoðun starfa hjá
hverri innlánsstofnun skuli hafa
aflað sér sérmenntunar á þessu
sviði.
Einnig má nefna það, að mjög
kemur til álita að gera það að
skyldu að innri endurskoðunar-
deildir starfi hjá öllum innláns-
stofnunum yfir ákveðnum
stærðarmörkum.
Meginatriðið er hins vegar
það, að um leið og endur-
skoðendur með faglega þekk-
ingu eru komnir til starfa hjá
öllum innlánsstofnunum, á að
vera tryggt að endurskoðunar-
framkvæmdin verði með þeim
hætti sem talin er góð endur-
skoðunarvenja á hverjum tima.
En eins og staða þessarra mála
er i dag hlýtur framkvæmd
endurskoðunar að vera mjög
misjöfn hjá einstökum stofnun-
um.
Litið starfslið.
Að lokum má taka fram, að i
bankaeftirlitinu starfa nú fjórir
eftirlitsmenn að þeim verkefn-
um sem áður greinir. Stofnanir
þær sem eftirlit á að hafa með
eru fjörutiu og þrir sparisjóðir
og sjö viðskiptabankar, sem
hafa alls rúmlega niutiu
afgreiöslustaði. Auk þess eru i
hópi innlánsstofnana þrjátiu og
þrjár innlánsdeildir samvinnu-
félaga og söfnunarsjóður
Islands.
Vissulega mætti segja að
starfslið þyrfti að v.era nokkru
fleira til að komast með góðu
móti yfir núverandi verkefni. I
þessu sambandi mætti einnig
nefna að mjög lauslega mætti
meta þá þörf á starfi kjörinna
og innri endurskoðenda þannig
að við þau þyrfti að starfa mjög
stór hópur. Til dæmis væri hægt
að segja hundrað manns, eða
þar nálægt, en þó er sú tala ekki
einhlit, þvi leita má mis-
munandi leiða við endurskoðun,
sem gerir fjölda starfsmanna
breytilegan. 1 þessu sambandi
værifróðlegt aðleita upplýsinga
um hve margir starfi við endur-
skoðun innlánastofnana, nú.
Það er hins vegar erfitt, bæði
vegna þess að hjá öllum kjörn-
um endurskoðendum er aðeins
um hlutastarf að ræða og eins
vegna þess að i mörgum tilvik-
um er endurskoðun unnin af
starfsmönnum, sem einnig
sinna öðrum verkefnum á veg-
um bankanna. Þó má með þeim
fyrirvara er af framangreindu
leiðir áætla að endurskoðunai
störf vinni i dag ekki færri en
fimmtiu ársmenn.”
LÍV fer fram á endurskodun
kjarasamnings:
Misræmi milli
taxta og launa
Blaðið hefur fregnað,
að í gær hafi Landssam-
band islenzkra verzl-
unarmanna sent öllum
viðsemjendum sinum
bréf, þar sem farið er
fram á viðræður við þá
um endurskoðun á
kjarasamningi félags-
ins. Bréf þetta er sent
fyrir hönd allra aðildar-
félaga Landssambands
islenzkra verzlunar-
manna nema Verzlunar-
mannafélags Reykja-
yikur, sem þegar hefur
farið fram á slikar við-
ræður við viðsemjendur
sina.
Beiðni LIV mun vera byggð á
ályktun 11. þings sambandsins,
sem haldið var i nóvember sl. Þar
segir, að kjarabarátta undanfar-
inna ára hafi raskað verulega
hlutföllunum milli taxta verzl-
unarmanna og raunverulegs
kaups. Jafnframt hafi vinnuveit-
endur komið sér upp launa-
greiðslukerfum á snið við hina al-
mennu samninga, sem þeir hafi
undirritað við samtök verzlunar-
manna.
I samþykktinni segir, að sönn-
un þessarar þróunar hafi komið i
ljós, þegar Hagstofa Islands gerði
könnun á launagreiðslum til
verzíunar- og skrifstofufólks hjá
stærstu fyrirtækjum innan sam-
taka vinnuveitenda. A grundvelli
þessarar könnunar var siðan
gerður samningur við opinbera
starfsmenn.
Með tilliti til þessa lýsti þing
verzlunarmanna yfir þeim vilja
sinum að launataxtar verzlunar-
og skrifstofufólks yrði þegar i
stað teknir til endurskoðunar og
þeir færðir til samræmis við
raunverulega framkvæmd þess-
ara mála.
I framhaldi af þessu mun svo
Landssamband islenzkra verzl-
unarmanna hafa sent viðsemj-
endum sinum bréf i gær, þar sem
óskað er eftir slikum viðræðum,
með endurskoðun taxta i huga.
Eins og fyrr segir beið Verzlunar-
mannafélag Reykjavikur ekki
eftir aðgerðum Landssambands-
ins i þessu máli, og er þvi eitt á
báti. —hm
HÍ greiðir
18 milljón-
iríhúsaleigu
á ári
Háskóli tsiands hefur á leigu
húsnæði viðs vegar um
Reykjavik, sem notað er til
kennslu og rannsókna fyrir
hinar ýmsu deildir skólans.
Samkvæmt upplýsingum Stef-
áns Sörensens, háskólaritara,
i gær, mun Háskólinn greiða
fast að 18 milljónum króna i
leigugjald fyrir afnot af þessu
húsnæði.
Stærsta leigurýmið er 1500
fermetrar að Grensásvegi 12
og 1160 fermetrar að Ármúla
30. Einnig hefur skólinn á
leigu hluta hússins nr. 1 við
Sóleýjargötu, Smyrilsveg 22,
Sigtúni 1, Lindargötu 7 og Suð-
urlandsbraut 18.
—ARH
Hvert horfði
sjáandi auga
yfirvaldsins?
Fram hefur komið í fjöl-
miðlum að eignir Hauks
Heiðars eru fyrir ofan það
meðallag, sem hægt hefði
verið að gera ráð fyrir hjá
vel settum embættismanni
i bankakerfinu og það þótt
það meðallag væri sett aII
hátt. Húseign Hauks við
Laufásveg mun metin til 30
miljóna hjá fasteignamati
og að auki mun hann eiga
veglegan sumarbústað á
Þingvöllum.
Loks á Haukur hlut í fyr-
irtækinu Dropa hf, en ekki
er vitað hve stór sá hlutur
er. Myndin hér að ofan er
af húsi Hauks Heiðars við
Laufásveg.
Slikar staðreyndir vekja upp
mörg umhugsunarefni, ekki slst
hvað skattakerfi á tslandi viðvik-
ur. „Allir vita það, en enginn sér
það,” segir á einum stað. Og allir
vita að Haukur Heiðar er hvergi
neitt einsdæmi. Almenningur er
skilvislega eltur uppi af alsjáandi
auga þessa starblinda skattakerf-
is, sé ekki nákvæm grein gerð
fyrir „hundrað þúsund króna viö-
haldskostnaði,” eða „þrjátiu þús-
hið al-
skatta-
und króna tekjum,” einhvers-
staöar að.
Myndin af húseign Hauks er
ekki birt til að berja á föllnum
manni, heldur til að minna á þá
sem enn standa keikir og lifa eins
og kalifar á engum (?) tekjum.
Annars mættu menn á þessu sið-
ferðisstigi lifa svo hátt sem þá
lystir, ef almenningur, sem nú á
nóg með sig, þyrfti ekki að borga
með þeim, sem hann þvi ver
þarf. Við þvi er kominn timi til að
menn segi „nei takk,” og aö
skattayfirvöld liti upp úr hinum
snyrtu og lagfæröu pappirum og
sjá hallir, sem risa hver við aðra
fyrir peninga, sem geta ekki verið
til.
AM