Alþýðublaðið - 06.01.1978, Blaðsíða 6

Föstudagur 6. janúar 1978
Föstudagur 6. janúar 1978
Helztu framkvæmdir, sem
happdrættið hefur greitt
ABalbygging háskólans.
Iþróttahús háskólans.
ArnagarBur (hluti Háskóla ts-
lands).
Lögberg.
Haunvisindastofnun Háskóla ís-
lands (nema gjöf stjórnar Banda-
rikjanna).
VerkfræBi- og raunvisinda-
deildarhús, 1. áfangi.
VerkfræBi- og raunvisinda-
deildarhús, 2. áfangi.
Húsnæði Náttúrufræðistofnunar
við Hlemmtorg.
Hús Reiknistofnunar (bráBa-
birgBahús).
Framlag i StúdentaheimiliB.
Framlag til HjónagarBa.
Innréttingar i leiguhúsnæBi
læknadeildar viB Armúla.
Innréttingar i leiguhúsnæBi verk-
fræBi- og raunvisindadeildar og
læknadeildar viB Grensásveg (lif-
fræBi o.fl.).
Innréttingar i leiguhúsnæði
hjúkrunarnámsbrautar viB
Suöurlandsbraut.
Innréttingar I leiguhúsnæði
námsbrautar I sjúkraþjálfun við
Lindargötu.
Innréttingar i leiguhúsnæöi i
Tjarnarbæ.
Innréttingar i leiguhúsnæöi sál-
fræði viö Smirilsveg.
Innréttingar i leiguhúsnæöi
læknadeildar viB Sigtún.
Hús viö Aragötu fyrir ensku-
kennslu (kaupverB og breyting-
ar).
Hús viö Aragötu, sem nú er notaö
af tannlæknadeild (kaupverB og
breytingar).
Húshluti viB Tjarnargötu (les-
stofa læknanema).
Innréttingar Loftskeytastöövar-
húss á Melunum.
Byr junarframkvæmdir við
mannvirkjagerö á lóð Landspit-
ala og Háskóla íslands vestan
Hringbrautar.
Breytingar á JarBfræöihúsi Há-
skóla lslands (áBur Atvinnudeild
Háskóla tslands). Húsið var i
upphafi byggt fyrir happdrættisfé
og var fynsta framkvæmdin, sem
lagt var i fyrir atbeina happ-
drættisins, en siðar var féð endur-
greitt úr rikissjóði. Miklar endur-
bætur voru gerðar á þvi fyrir
nokkrum árum fyrir happdrættis-
fé.
Frágangur háskólalóðar I upphafi
og sfðari breytingar.
Viðhald háskólalóðar frá upphafi.
Viðhald bygginga Háskóla Is-
lands um langt árabil.
Tækjakaup fyrir rannsóknastarf-
semi, kennslu og skrifstofuhald.
Húsgögn og annar búnaður fyrir
starfsemi háskólans og stofnana
hans svo og viöhald á þvi.
Skipulagning lóBar og áætlana-
gerö v/nýbygginga.
SiBast, en ekki sizt, renna 20% af
hagnaði af hinum eiginlega happ-
drættisrekstri til framkvæmda
rannsóknastofnana atvinnuveg-
anna.
A fjárlögum fyrir árið 1978 ei
gert ráð fyrir þvf, aö 337 milljóii
króna hagnaður verði af happ
drættisrekstrinum, 57 milljónii
renni i rikissjóð til framkvæmda
rannsóknastofnana atvinnuveg-
anna, en 280 milljónir króna til
framkvæmda Háskóla tslands
„Háskóli íslands hefur
goldid nafns síns”1
— segir Gudlaugur Þorvaldsson, háskólarektor

Skipulag háskólasvædisins
Forgangsröðun,
byggingaáætlun
og f jármögnun
Snemma á þessu ári samþykkti
háskólaráB skipulagshugmynd
fyrir háskólalóöina, sem hinn
heimsfrægi arkitekt Alvar Aalto
lauk viB áöur en hann lézt áriB
1976. Hugmund sú hefur veriö
kynnt i fjölmiölum. Teiknistofa
Aaitos gerBi einnig likan af skipu-
lagshugmyndinni, sem nú hefur
veriö i skoðun hjá Reykjavikur-
borg i nærfellt eitt ár. EBlilegt er,
aö þaB taki alllangan tima fyrir
skipulagsyfirvöld aö taka afstöBu
til svo viöamikillar tillögu um
skipulag eins af þýBingarmestu
svæðum borgarinnar. Vonandi
fæst þó bráölega niöurstaða i
málinú, þvi að brýnt er að hefja
undirbúning tveggja næstu bygg-
inga á háskólalóðinni sem fyrst.
1 viöamikilli ályktun háskóla-
ráös frá 3. nóvember s.l. er gert
ráö fyrir þvi, aö tvær næstu bygg-
ingar á háskólalóöinni risi hvor
sinu megin Suöurgötu. önnur
byggingin á aö vera almennt
kennsluhúsnæöi fyrst og fremst
fyrir hugvisindagreinar austan
Suðurgötu, en hin kennslu- og
rannsðknarhúsnæöi fyrir verk-
fræöi og önnur raunvisindi vestan
Suöurgötu.
Alyktun háskólaráðs, sem felur
i sér forgangsröðun bygginga á
háskólalóðinni og tillögu að bygg-
ingaáætlun fram til 1986 ásamt
áætlunum um fjármögnun hefur
verið send fjármálayfirvöldum til
skoðunar og mun veröa kynnt
betur siöar.
1 áætlun háskólaráðs, sem
byggBist m.a. á ýtarlegri könnun
nefndar á húsnæöisþörfum Há-
skólans, er ekki gert ráö fyrir við-
bótarframlagi rikissjóðs við
happdrættisféð árin 1978-1980
vegna framkvæmda á háskóla-
lóBinni, en um nokkurra ára skeiö
hefur þaö veriö 50 millj. kr. eöa
rúmlega þaö. Frá og meö 1981 er
hins vegar gert ráö fyrir viöbót-
Framhald á bls. 10
Framkvæmdaþörf er mikil,
þótt ekki fjölgi stúdentum
t inngangi áðurnefndrar
ályktunar háskólaráðs um for-
gangsröðun bygginga á háskóla-
lóð (Nær ekki til heilbrigðis-
greina, þ.e. læknadeildar, tann-
læknadeildar, hjúkrunarfræði og
sjúkraþjálfunar) og tillögu að
byggingaráætlun fyrir árin
1978—1986 segir m.a.
„Skýrsla um húsnæðisþarfir
Háskóla tslands 1977—1981, sem
unnin var af sérstakri nefnd á
vegum háskólaráðs og birt I júni
1977, ber glögglega með sér
brýnar þarfir fyrir stóraukið hús-
næði fyrir starfsemi stofnunar-
innar á næstu árum.
Þessarþarfir eru m.a. vegna 1)
fjölgunar nemenda, kennara og
annars starfsliðs i geinum, sem
þegarerukenndar,2) nauðsynjar
á aukinni: og bættri rannsóknar-
aðstöðu þessara greina, en hana
skortirviða algjörlega, 3) áforma
um nýjar kennslu- og rann-
sóknargreinar, 4) áforma um
breytta og bætta starfshætti við
kennslu og rannsóknir, 5) nauð-
synjar á eflingu stjórnsýslu, og
ýmiss konar þjónustu skólans við
nemendur, kennara og aðila utan
skólans, 6) óvissu um framhalds-
not leiguhúsnæðis, einkum i lif-
fræðigreinum, en sumt af þessu
húsnæði er óhentugt og ekki á
æskilegum tengslum við aðra
hluta skólans, og 7) venga skorts
á geymslurými og verkstæðisað-
stöðu.
Húsnæðisvandinn er ekki þess
eðlis, að hann verði bezt leystur
með einu stórátaki. Hæfilega
stórir, en hagkvæmir byggingar-
áfangar eftir fyrirframgerðri
áætlun, henta betur, þvi að hvort
tveggja er, að húsnæðisþarfirnar
vaxa nokkurn veginn jafnt og þétt
og fjármagn það, sem til fram-
kvæmdanna hefur runnið, þ.e.
aðallega tekjur af Happdrætti
Háskóla Islands, eru svo til jafn
straumur frá ári til árs miðað við
raungildi. Viðbótarfjárþörf yrði
bezt fullnægt með fjárveitingu úr
rikissjóði, sem dreifðust sem
jafnast niður á alllangt árabil.
Hæfilega stórir byggingará-
fangar, þannig að hagkvæmir
geti talizt, eru að dómi nefndar
þeirrar, er samdi skýrsluna um
byggingaþarfir Háskólans á há-
skólalóðinni, varla undir 1800
ferm. og hæfilegur byggingatimi
vartyfir 2 ár. Miðað við niðurstöð-
ur nefndarinnar er æskilegt að
hefja á hverju ári byggingu eins
sliks áfanga á háskólalóðinni.
Þannig mundi frá og með árslok-
um 1980 nýr 1800 ferm. áfangi
verða tekinn i not sem næst ár-
lega.
Gera má ráð fyrir, að allt að
fjögur ár geti liðið frá upphafi
undirbúnings að byggingu hvers
áfanga, þangað til hann kemst i
not, 1 ár vegna undirbúnings f jár-
lagatillagna, 1 ár vegna hönnunar
og 2 ár I byggingu.”
Hér verður sérstaklega lögð
áherzla á tvo af þeim sjö þáttum,
sem getið er að framan. Báðir
þessir þættir kalla á auknar
framkvæmdir Háskóla Islands,
jafnvel þótt stúdentum fjölgi
ekki:
1. Leiguhúsnæði Háskóla
Islands er nú orðið svo dreift um
bæinn, að það torveldar sam-
ræmda kennsluskrárgerð, grefur
undan heilsteyptri sjórn skólans
og spillir markvissri þróun i upp-
byggingu rannsóknaraðstöðu.
Það mun taka langan tima að
koma upp húsnæði á háskóla-
svæðinu i stað leiguhúsnæðisins.
Meðal leiguhúsnæöisins er nú
húsnæði að Grensásvegi fyrir lif-
fræðikennslu og rannsóknir o.fl.,
húsnæði i Ármúla fyrir fyrstu ár
læknakennslu og heilbrigðis-
greina, húsnæði við Suðurlands-
braut fyrir hjúkrunarkennslu,
húsnæði við Lindargötu fyrir
sjúkraþjálfun, húsnæði að Sól-
eyjargötu og Smyrilsveg fyrir
félagsvisindadeild og siðast en
ekki sizt Tjarnarbæ, þar sem
fyrirlestrar eru haldnir fyrir
stóra hópa í efnafræði, stærð-
fræði, heimspekilegum for-
spjallsvisindum o.fl. greinum.
Óvissan um framhaldsnot alls
þessa leiguhúsnæðis torveldar
eðlilega uppleggingu skólastarfs-
ins.
2. Á siðustu árum hafa i vinnu-
skyldureglum kennara verið
gerðar nýjar og auknar kröfur til
rannsóknastarfa kennara. 1
mörgum greinum er aðstaða til
slikra rannsóknastarfa ekki fyrir
hendi. Verulegt fjármagn þarf til
þess að koma þessu i horf.
Háskóli tslands er i hættu
staddur cf hann reynir ekki aö
vera samkeppnisbær við háskóla
nágrannalandanna, ekkiaðeins á
kennslusviðinu heldur einnig á
sviðiýmissa rannsókna. Þetta er
ekki aðeins brýnt mál fyrir há-
skólann, heldur lika fyrir þjóðina
alla.
Nú eru við nám i Háskóla
islands 2800-2850 manns, nokkurn
veginn jafnmargir og um þetta
leyti i fyrra og litið eitt fleiri en
um þetta leyti i hitteðfyrra.
Ýmsir spyrja þvi i dag, hvort
stúdentabylgjan sé gengin yfir.
Sumum finnst, að nú geti Háskóli
Islands þvi haldið að sér hendinni
á framkvæmdasviðinu.
Þvi hefur verið iýst á öðru
blaði, sem dreift hefur verið til
ykkar i dag, að margvislegar
framkvæmdir eru aðkallandi hjá
Háskóla islands, þótt engin
stúdentafjölgun yrði næstu árin.
Einkum er það þörfin fyrir
húsnæði á háskólasvæðinu tií að
leysa af hólmi leiguhúsnæði, sem
dreift er um allan bæ og torveldar
heillegt og skipulegt háskólastarf
og uppbyggingu rannsóknarað-
stöðu i fjölmörgum greinum, sem
er nauðsynleg, ef við eigum ekki
að dragast verulega aftur úr
nágrannaþjóðunum. Auk þess
búa ýmsar deildir háskólans við
þröngan og óhentugan húsakost.
Loks má geta þess, að aukning
aðsóknar er mest i deildir, sem
eru aðstöðufrekar vegna mikillar
verklegrar kennslu svo sem i
verkfræði- og raunvisindadeild.
Þvi er ekki að leyna, að margir
forráðamenn Háskóla Islands eru
ánægðir með það, að aðsókn aö
háskólanámi virðist ekki hafa
aukiztað neinuráði siðan 1975, þó
að aðgangstakmörkunum hafi
ekki verið beitt svo að umtalsvert
sé.
Nemendur við Háskóla tslands
eru nú um 300 færri en gert var
ráð fyrir i spá um stúdentafjölda
við Háskóla islandsfyrir örfáum
árum. Spáin náði fram til næstu
aldamóta, þegar reiknað var
með, að um 4200 stúdentar yrðu
við nám i skólanum. Gert er ráð
fyrir örum vexti fram til 1982,
þegar stúdentafjöldinn er áætlað-
ur um 3700 miðað við 1900 árið
1971, en siðan er ekki gert ráð fyr-
ir neinni aukningu, eða jafnvel
fækkun, næstu 10-15 árin, m.a.
vegna hinnar miklu lækkunar
fæðingartölu hér á landi eftir
1960.
Auðvitað er aldrei reiknað með
þvi að spár standist fyllilega, ekki
sist þegar þær ná til langs
tima, enda alkunna að það er allt-
af erfitt að spá, „einkum um
framtiðina”, eins og haft hefur
verið i gamni.
Talsverð röskun hefur orðið i
stúdentafjöldanum milli deilda.
Heimspekideildin er ennþá fjöl-
mennust með um 700 nemendur,
þó að um nokkra fækkun sé að
ræða, en verkfræði- og raun-
visindadeild fylgir fast á eftir
með milli 600 og 650 nemendur.
Þá koma viðskiptadeild og lækna-
deild (ásamt lyfjafræði lyfsala)
með hátt i 400 nemendur hvor.
Hin nýja félagsvisindadeild, sem
varð til við samruna nokkurra
greina i heimspekideild við
námsbraut i þjóðfélagsfræðum,
ermeðnokkuð yfir 250nemendur,
en lagadeild með litið yfir 200
nemendur, en það er allverulegur
samdráttur. Aðrar deildir og
námsbrautir eru með innan við
100 nemendur.
Spyrja má, livort innritunartöl-
ur siðustu ára séu fullkomlega
marktækar og ef svo er, hvað
valdi þvi, að aukning aðsóknar að
lláskóla íslands virðist hafa
stöðvazt fyrr en spár gerðu ráð
fyrir. Ýmislegt hefur verið nefnt
sumt rökstutt, nokkrar likur
Framhald á bls. 10
Hinn 5. janúar fyrir 21
ári hélt Happdrætti Há-
skóla islands fyrsta fund
sinn með blaðamönnum.
Hann var haldinn í gyllta
salnum á Hótel Borg, og
þar flutti eldhuginn dr.
Alexander Jóhannesson,
ræðu, en meðal blaða-
manna voru þeir Sigurður
Bjarnason, nú sendiherra
í Lundúnum, Þórarinn
Þórarinsson, alþingis-
maður, og Magnús
Kjartansson, alþingis-
maður. Dr. Alexander
greindi þá frá hugsjón
sinni um sérstaka há-
skólaborg, og taldi engin
tormerki á þvi að efla
þessa mikilvægu stofnun.
Þetta kom meðal annars
fram i ræðu, sem Ar-
mann Snævarr, forseti
Hæstaréttar og fyrrúm
Háskólarektor, flutti í ár-
legu hófi, sem Happ-
drætti Háskólans heldur
fyrir fulltrúa fjölmiðla.
Margt hefur tekið
breytingum á þessu 21
ári. Þegar Háskólinn tók
til starfa í aðal-bygging-
unni á Melunum 26. októ-
ber 1940, töldu menn, að
það hús myndi nægja til
að rýma stofnunina allt
til næstu aldamóta. — I
fyrradag var frétta-
mönnum sýnt hvernig
húsnæði Háskólans er
dreift umalla Reykjavik-
urborg. Utan Háskóla-
svæðisins eru ýmsar
deildir i leiguhúsnæði,
misjafnlega góðu.
Guðlaugur Þorvalds-
son, háskólarektor,
skýrði frá því, að skipu-
lag Háskólasvæðisins
yrði tekið fyrir í skipu-
lagsnefnd Reykjavíkur-
borgar i næsta mánuði, og
taldi hann brýna nauösyn
bera til að byrja á nýju
húsi fyrir skólann um
næstu áramót, ef skólinn
ætti ekki að bregðast
hlutverki sínu. Hann
ræddi nokkuð um hluf-
verk Háskólans i þjóð-
félaginu. Hann taldi, að
skólinn hefði goldiö nafns
sins. I þvi gæti falist
Y«rOn»tl seldra nil,0a í Nr. 2.
1968 112.5 mlllj. icr.
1969 142,6 *
1970 212,2 * *
1971 236.3 •
1972 379.3 "
197 3 405.8 ■
1974 638,1 ■
1975 876,7 *
1976 1212,4 ■ '* ■
1977 1515.0 " Aatlun nú.
1978 1770.0 ’ PJírlagaáatlun.j
HslldarhagnttOur af rekstrl

1968 21,9 mlllj. kr.
1969 25.9 "
1970 40,8 ■
1971 46,6 "
1972 66,0 ■
1973 78.4 ■
1974 111,8 * ■
1975 174,6 ■
1976 213.9 "
1977 290,0 " Aaetlun nú.
1978 337.0 ■ PJárlagaÍBtlun. í
hroki og „tilraun til lag-
skiptingar í þjóðfélag-
inu", eins og rektor orð-
aði það. Það væri hins
vegar svo, að orðið „uni-
versitas" fæli í sér víð-
feðmi, — að opna faðm
sinn og að láta sér ekkert
mannlegt óviðkomandi.
Hann sagði, að Háskól-
inn ætti ekki að vera
stjórnsýslustofnun, held-
ur lifandi stofnun í nán-
um tengslum við allt
mannlíf. Menn ræddu um
það hvort skólinn væri í
nægjanlega mikilli snert-
ingu við atvinnulífið. Um
þetta atriði mætti deila,
en hann yrði að gera
hvorttveggja í senn, að
hugsa um atvinnulífið og
hefja sig yfir hversdags-
leikann. — Hann taldi, að
framhaldsskólar ættu að
tengjast atvinnulíf inu
betur en nú er. „Það eru
fleiri leiðir tii hamingj-
unnar en i gegnum Há-
skólann" sagði rektor.
„ En þjóð, sem ekki á góð-
an háskóla dregst aftur-
úr", sagði hann.
Eins og kunnugt er,
hefur mestum hluta
hagnaðar af Happdrætti
Háskólans verið varið til
framkvæmda skólans. —
Nú á nýju happdrættisári
hækkar verð miða um
40% eða úr 500 í 700 krón-
ur. Heildarverðmæti
vinninga verður tæplega
3.2 milljarðar króna í stað
2.3 milljarða. Bætt er við
5 milljón króna vinning-
um. Vinningarað f járhæð
2 milljónir króna, 1 millj-
ón króna og 500 þúsund
krónur, eru tvöfalt fleiri
en áður. Lægstu vinning-
ar verða nú 15 þúsund
krónur i stað 10 þúsund.
Hæstu vinningar eru i
desember, 9 fimm millj-
ón króna vinningar. —
Vinningshlutfallið er
70%, sem þeir happ-
drættismenn segja hið
hæsta i heiminum.
I hófinu í fyrrakvöld
voru fréttamönnum af-
hentar margvislegar og
fróðlegar upplýsingar um
Háskólann, og eru þær
birtar hér.
Er stúdentabylgjara
nú gengin yfir?
Nú er vid nám í HÍ yfir 2800 manns