Alþýðublaðið - 14.01.1978, Blaðsíða 6

Laugardagur 14. janúar 1978:
PHNOM PENH
Takec* .
I
Kampot ✓
^RRÖT^ •SAIGON
Poulo;
Wayí
:Wm>
Soiith China Sea
Gúlf of Siám
svJ VIETNAM
Rieng
Hvers vegna
stríð
í Indókína?
Hinir alræmdu „fréttaskýrendur" heimsviöburð-
anna spá nú mjög í atburðina í Indókina# nónar tiltekið
skærur Vietnams og Kampucheu (Kambódiu). Ekki
virðast átök þessi hafa komið mjög á óvart. A síðustu
mánuðum hefur margoft mátt sjá og heyra að sam-
band þessara grannríkja er allt annað en vinsamlegt.
Giap hershöfðingi var á eftirlitsferð meðfram landa-
mærunum i júlí s.l.# stjórnin í phnom Penh. hefur oft
lýst yfir að Kampucheu sé mikilvægt að eiga trygg
landamæri — ekki aðeins á milli Thailands og Kampu-
cheu. En þrátt fyrir þetta hafa víst fáir búist við að
svo f Ijótt skærist i odda á þessum slóðum, og fáir trúa
því að hér verði um stórfellt stríð að ræða# á milli
landa sem þarfnast friðar — og nærri því að segja
samstöðu — til að vinna að uppbyggingu.
En hvað er þarna á seyði. Eru
það landamæraerjur eða hreint
strið? Á þessari stundu er litið
hægt að segja af nákvæmni, en
margt bendir til þess að herlið frá
Vietnam hafi gert innrás i
Kampucheu og mætt fremur litilli
mótspyrnu — a.m.k. fyrst i stað.
Hvers vegna innrás: Einhverjir
túlka atburðinn sem svo, aö
Kampuchea og Vietnam séu peð á
taflborði Kina og Sovétrikjanna,
en menn þykjast hafa séð af fyrri
atburðum að Kinverjar styddu
byltinguna i Kampucheu, en
Sovétrikin og Vietnam væru i eins
konar bræðralagi. Afstaða þess-
Erlendis
frá
ara rikja til deilnanna er þó
greinilega ólik. I yfirlýsingum
Sovétstjórnarinnar er taumur
Vietnams dreginn leynt eða ljóst
og Kampuchea sökuð um yfir-
gang á landamærum rikjanna.
Kina hefur hins vegar ekki tekið
afstöðu með eða á móti öðru rikj-
anna, heldur birt yfirlýsíngar að-
ila jöfnum höndum og hvatt þau
til að leysa úr móthverfum sinum
með friðsamlegum hætti. Fulltrú-
ar beggja rikjanna hafa verið i
heimsókn i Kina fyrir nokkrum
vikum og Kinverjar hafa haft þá
afstöðu gagnvart þeim að þau
byggi upp þjóðfélögin óháð risa-
veldunum tveimur, og þá er sér-
staklega varað við vaxandi áhrif-
um Svétrikjanna. Kinverjar
leggja áherzlu á samstöðu rikja
„þriðja heimsins” svokallaða,
gegn yfirgangi Bandarikjanna og
Sovétrikjanna og i samræmi við
þá grundvallarafstöðu verður
skiljanleg afstaða Kina til átaka
Kampucheu og Vietnams.
Getgátur eru á lofti um að Viet-
nömum sé illa við hinar róttæku
þjóðfélagsbreytingar sem fram
hafa farið i Kampucheu, eftir að
Lon Nol-stjórnin féll. 1 ljósi þess
ætli Hanoi-stjórnin sér jafnvel að
reyna valdarán i Kampucheu.
Þessi möguleiki verður þó á þessu
stigi að teljast hæpinn.
t yfirlýsingum stjórnar
Kampucheu, sem birtar hafa ver-
ið i Peking, sakar Kampuchea
Vietnam um að fylgja sömu
stefnu gagnvart Kampucheu og
Þýzkaland nazismans gagnvart
litlu Tékkóslóvakiu á sinum tima.
A hinn bóginn sakar Vietnam
Kampucheu-menn um að vera
ábyrgir fyrir dauða 2.000 fallinna
og særðra Vietnama á landamær-
um rikjanna. Einnig saka þeir
Kampucheu-menn um barbarisk-
ar baráttuaðferðir gagnvart Viet-
nam: Eiga þeir að hafa höggvið
niður börn, drepið vanfærar kon-
ur og framið fjöldamorð á viet-
nömsku landi. Þessar ásakanir
eru samt dálitið undarlegar, ekki
sizt i ljósi þess, að Vietnamar
hafa margfalt öflugri her við
landamærin, svo sem hefur sýnt
sig siðustu daga, og þvi skyldi
maður ætla að þeim hafi reynzt
auðvelt að verjast árásum
Kampucheu-manna yfir landa-
mærin. Ekkert bendir hins vegar
til þess að Kampuchea hafi reynt
slikar árásir.
Reynt hefur verið aö spá i her-
afla þann er Vietnam hefur nú
innan landamæra Kampucheu og
er gizkað á að fjöldi hermanna sé
nálægt 60.000. Hins vegar er talið
að hermenn Kampucheu við
landamærin hafi verið um 25000.
Þrátt fyrir hernaðaryfirburði
Vietnams' og hersetu
Kampucheu, hefur stjórnin i
Phnom Penh engu svarað boði
stjórnar Vietnams um friðarvið-
ræður. Phnom Phen-stjórnin hef-
ur sagt að frumskilyrði viðræðn-
anna sé það, að sjálfræði
Kampucheu sé viðurkennt og að
hver einasti vietnamskur her-
maður hverfi frá landinu nú þeg-
ar.
Ambassador Vietnams i Pek-
ing, Nguyen Trong Vinh, hefur
látið hafa eftir sér óánægju með
frásagnir kinverskra fjölmiðla af
átökunum. í veizlu i kinversku
höfuðborginni upplýsti hann að
kinversk blöð hafi ekki sagt allan
sannleikann um málið, þrátt fyrir
að stjórn Vietnams hafi látið ut-
anrikisráðuneytinu i Peking i té
allar upplýsingar.
(Byggtá Arbeiderbladet,
Hsinhua-news o.fl.)
— ARH.
Tanzanfa leitar aðstoðar Danmerkur
Gedveikt fólk sett í fang-
elsi og bundið við staura
Hér sjást tveir af þremnr geWæknum Tanzaniu. teknarnir Hanti
og Hannah, ásamt danska lækninum Johannesi Nielsen i heim-
sókn á sveitabæ i Tanzaniu, þar sem geðsjúkir njóta aðstoöar og
hjúkrunar.
Sagan um hamingju-
sama og heilbrigða nátt-
úrumanninn á betur heima
í Tarzan-bókum en í raun-
veruleikanum. Staðreynd-
in er sú, að til dæmis land
eins og Tanzanía i Afríku á
við margs kyns vandamál
að glíma, sem þekkt eru í
##velferðarríkjunum"
margrómuðu, svo sem
ýmsar tegundir geðveiki. I
Tanzaníu eru hlutfallslega
jafn margir geðsjúkir og i
Danmörku# en við þessa
veiki er mun erfiðara að
eiga í Tanzaníu. Því hefur
það gerst nýverið# að Tanz-
anía hefur beðið dönsk yf-
irvöld um aðstoð við að
fást við geðveiki.
Tanzaniu byggja 15 milljónir
manna, en i Danmörku búa 5
milljónir. Talið er að i Tanzaniu
eigi 100.000 manns viö geöræn
vandamál að striða, en i Dan-
mörku er þessi tala 40.000. Nærri
allur skarinn i Danmörku nýtur
einhverjar aðstoðar, beint eða ó-
beint, þar af eru 10.000 pianns á
stofnunum. í Tanzaniu rijóta að-
eins 5% meðferðar. Þá eru nú
starfandi 500 geðlæknar i Ðan-
mörku, en aðeins 3 f Tanzaniu,
50000 geðhjúkrunarkonur eru i
•Danmörku, en 30 i Tanzaniu og
svo mætti lengi telja.
Reynt er að lækna stóran hluta
geðsjúkra Tanzaniumanna með
skottulækningum, en margir geð-
sjúklingar eru sagöir i fangelsum
þar vegna frávika frá „venjuleg-
um” normum þjóðfélagsins, þrátt
fyrir aö öðrum þræöi sé viður-
kennt aö þeir séu veikir. 1 lögum
landsins er jafnvel að finna á-
kvæði er heimila að stinga geð-
sjúkum inn til að vernda alla
hina.
Sumir geðsjúklingar Tanzaniu
eru álitnir flón og afglapar og eru
bundnir við staura mitt i þorpun-
um, svo að þeir skapi eins litinn ó-
skunda og mögulegt er. Aðrir
rangla út i skóginn og deyja.
Danskur læknir til Tanzan-
iu
Þegar heilbrigðismálaráðu-
neytið i Tanzaniu bað Dani um
aðstoð, sendi Danida, sú deild
danska utanrikisráðuneytisins
sem sér um þróunaraðstoð, dr.
med. Johannes Nielsen, frá rikis-
sjúkrahúsinu i Risskov, áleiðis tii
Tanzaniu til að kanna þar allar
aOstæður.
— Það er sláandi litill munur á
þeim geðsjúkdómum sem við er
aö eiga i Tanzaniu og hér heima,
sagöi Johannes læknir, við heim-
komuna. Þarna hafa menn sál-
sýki, geöklofnun og „manio’de-
pressioner” (Þegar menn eru
æstir og hugsjúkir á vixl) i jafn
rikum mæli og i Danmörku. En
hins vegar gerum við ekki vonir
um að lækna nema brot af heild-
inni i Tanzaniu, að minnsta kosti
ekki i náinni framtið. Þegar menn
hafa sálsýki á háu stigi, þá breyt-
ist allur pesónuleikinn. Menn
verða að öðrum manni. Þegar til-
fellin eru vægari, þá eru það ein-
staka þættir sem verða „afbrigði-
iegir” frá hinu venjulega. En i
langflestum tilfellum er sá hinn
sjúki þess ekki meðvitaður að
hann sé i raun g veru ekki heill
heilsu. Þessu er öfugt farið með
fólk sem þjáist af taugaveiklun,
streitu og fleiru þess háttar.
Tvö sjúkrahús
Niðurstaðan af athugun dr. Jó-
hannesar i Tanzaniu er birt i sér-
stakri skýrslu er hann gerði i
samvinnu við einn af þremur geð-
læknum Tanzaniu, dr. Johnson
Hauli.
1 landinu eru fimm litlar deildir
á sjúkrastofnunum ætlaðar geð-
sjúkum og tvö stærri geðsjúkra-
hús annað á Zansibar, hitt i Do-
doma sem þjóna skal Dar es Sal-
aam, höfuðborginni. 1 iþessu
sjúkrahúsi eru um 1000 rúm, en
hingað til hafa sjúklingarnir verið
allt að 1500 i einu! Sjúkrahúsið
hefur ekki yfir að ráöa neinum
geölækni, en tveimur læknum
með almenna menntun, fimm
geðhjúkrunarkonum, 25 hjukrun-
arkonum án sérmenntunar og 325
sjúkraliöum og öðru starfsfólki.
Meöhöndlun í smaum ein-
ingum
— Hugmyndin er, að með-
höndlunin fari fram i mjög smá-
um einingum, segir Johannes
Nielsen. Nú eru 4—5 staðir út um
sveitir i Tanzaniu, þar sem reynt
Frh. á 10. siöu