Alþýðublaðið - 22.09.1979, Page 3

AKUREYRI
alþýöu-
Eitt korn til
íslendings...
t blaöinu lslendingi er slúður-
þáttur, eitt af þeim fyrirbærum
sem mjög eru I tisku i blaða-
mennsku nú til dags. — t þess-
um þáttum fer gjarnan saman
spaug, — útúrsnúningar — eða
hreinar lygar um menn og at-
buröi.
t siðustu viku er I blaöinu
spunninn upp þvættingur um
mig, Frey Ófeigsson og Sigurö
Óla Brynjólfsson i sambandi við
kosningu i bæjarráð og á forseta
bæjarstjórnar, sem fram fór i
byrjun júni I vor. — Rúmir 3
mánuðir eru liðnir frá atburðin-
um svo eitthvað hefur sögugerð-
in bögglast fyrir höfundi, en
honum til hugarhægðar og þeim
til fróöleiks, sem lesiö hafa
skrifin skal ég upplýsa strax að
ég stóö sjálfur að þvi að Freyr
gæfi kost á sér f forsetastarfið á-
samt bæjarráði. Mitt daglega
starf hefur tekið þeim breyting-
um á siðasta ári aö ég er meira
og minna utanbæjar allt sumar-
ið, þegar störf forseta bæjar-
Framhald á bls..S
Sundurlynd þjóð í vanda
Fáum mun blandast hugur um þaö, að íslensk þjóð sé nú í verulegum vanda
stödd. Hrikalegasti vandinn er sú óðvaverðbólga, sem þjakar þjóðina í síauknum
mæli, en þar að auki kemur erfitt árferði til landsins um norður- og norðaustur-
hlutann, og ýmis teikn eru á lofti um samdrátt í atvinnulífi og aukinn markaðs-
vanda eða harðnandi samkeppni á fiskútflutningsmarkaði. Samt er ótalinn mesti
vandinn: sundurlyndi ráðamanna og almennings um það, hvernig á efnahags-
vanda okkar skuli tekið. Þetta sunduriyndi er gróðrarstía verðbólgunnar.
af starfsliöi slnu og útsjónarsemi
við not þess, sem er, þá stuðla
þeir ekki að hjöðnun veröbólgu,
heldur teljast til sóttkveikjanna.
Ef drjúgmargir atvinnurekend-
ur halda áfram i vitlitlu verð-
bólguárferði okkar aö lifa um efni
fram á hallarekstri, þá eru þeir
— eftir Braga Sigurjónsson
Sjálfsagt er öllum ljóst, að ekki
verður á verðbólgu unniö nema
einhverjum og raunar mörgum
blæði i bili. Ekki stendur heldur á
þvi, aö maður segi við mann: Það
verður að taka fast i tauma og
stöðva þennan ófögnuð. En þegar
til kastanna kemur, skortir ekki
undandráttinn: atvinnurekendur
þykjast vanhaldnir, hvað verð á
framleiðslu og þjónustu viðvikur
og launastéttir þykjast bera
skarðan hlut frá borði. Og eigi
einhversstaðar að spyrna viö
fæti, þá skortir ekki málpípur
þeirrar gagnrýni, að hér sé á-
nfðsla á ferð. Sumir þykjast hafa
orðið aftur úr i lifsgæðakapp-
hlaupinu, og þá skortir sjaldnast
þrýstiþóp þeim til halds og
trausts. Þannig ganga klögumál-
in á vixl og ekkert gerist til úr-
bóta, þvi að framkvæmdavaldið
virðist máttvana i höndum harð-
vitugra þrýstihópa innan samfé-
lagsins. Og svo kemur óstjórnin
meir og meir i koll hinum um-
komuminnstu, þótt þrýstihóparn-
ir séu einnig farnir að eta börnin
sin, sem alltaf verður, þegar ó-
fyrirleitnin tekur ráðin af for-
sálinni.
Það er viðtekinn skilningur, að
meðferö rikisfjármála, peninga-
málaog vaxta, sem og fjárfest-
ingarmála hafi úrslitaþýöingu
um efnahagsþróunina hverju
sinni, en ef öflugar stéttir og sam-
tök innan þjóðfélagsins láta ekki
vald sitt og áhrif vinna með að-
haldsaðgeröum stjórnvalda I
þessum efnum, þegar ætlunin er
að draga úr verðbólgu, þá renna
aðhaldsaðgeröirnar viðstöðulitið
út i sandinn. Ef afleiðingar eru
ekki hemlaðar ásamt orsökunum,
reynast aögeröir gegn orsökunum
gagnslausar nema um stundar-
sakir. Þetta veröa menn að gera
sér ljóst. Viö skulum lita á nokkur
dæmi:
Ef alþingismenn og rikisstjórn
ganga ekki á undan öðrum um
hófsemi i eigin launum og friöind-
um, þá reynast þeir veikir flytj-
endur aðhaldssemi gagnvart örð-
um.
Ef læknar og aðrar heilbrigðis-
stéttir stilla ekki kröfum slnum
um starfsmannafjölda og laun i
hóf við þjóðargetu, þá enda málin
i sifelldu volæöi, hvað aðbúnað i
heilbrigðismálum varöar.
Ef fræðslumálum þjóöarinnar
er ekki skorinn stakkur eftir
gjaldgetu þjóðarinnar, þannig að
hún hafi sannfæringu fyrir þvi, að
þar sé haldið nokkurn veginn á
málum eftir skynsamlegum
markmiöum, efnum og ástæðum,
þá helst spennan og tortryggnin
áfram, að þetta sé hálfgerð til-
rauanastarfsemi breytingaglaðra
og ábyrgðarlitilla fræðsluyfir-
valda, sem halda þyrfti fast I
tauminn á.
Ef forsjármenn margs konar
þjónustustofnana rikisins átta sig
ekki á þvi, aö þeir veröa i erfiöu
árferði aö sýna itrúsutu aðhalds-
Bragi Sigurjónsson.
semi um starfsmannahald og skæöir meðreiðarsveinar verö-
aöra kröfugerð fyrir stofnanir bólgunnar, en vinna auk þess
sinar sem og krefjast vinnusemi skaöræöisverk gegn stétt sinni,
sem að meirihluta er, sem betur
fer, skipuð mörgum góðum og
gegnum og þjóðhollum einstakl-
ingum.
Ef launþegar eða forsjármenn
þeirra átta sig ekki á þvi, að nú-
gildandi visitölubætur á laun
breikka i sifellu launamun manna
og eru eins konar sistreymi inn á
veröbólgueldinn, þá er vonlaust
mál aö óbreyttu kerfi að ná hjöön-
unartaki á verðbólgumeinvætt-
inni.
Og ef forsjármenn bændasam-
takanna skilja ekki eða fást ekki
til að taka mið af þvi, að verö bú-
vöru er likt sistreymi inn á verð-
bólgueldinn og fyrirkomulag visi-
tölu á laun, þá er lika tómt mál að
tala um hjöðnun verðbólgu,
a.m.k. aö höfðu samráöi við aðila
vinnumarkaðarins.
Loks má ekki gleyma fjárfest-
ingum þar veröur geta að stýra
þörf, ef vel á að fara.
Það sem hér er aö framan sagt,
er að sjálfsögðu ekki tæmandi
dæmi um orsakir og afleiöingar
verðbólguvanda okkar. Aðeins
veriö að undirstrika þá stað-
reynd, að sá vandi er óviöráðan-
legur nema tekið sé á orsökum og
afleiðingum á skipulegan og
markvissan hátt, þar sem öllum
veröur nokkuð að blæða og allir
veröa aö gera sér ljósa sina á-
byrgð og sinn þátt i átökunum,
svo að gagni megi veröa
Okkur tjóar ekki að benda á
vandann og heimta, að á honum
sé tekiö, en skorast svo undan þvi
að leggja nokkuð á okkur, að úr-
lausn náist. Þaö er þessi kveinkun
allt of margra okkar, sem veldur
hiki og ráðvillu stjórnvalda i þvi
hvernig á málum skuli gripið og
hvernig haida. Það er lika eins og
sá hugsunarháttur sé týndur og
tröllum gefinn meðal valda-
raanna, að skárra sé af tvennu
illu aö hrökklast frá völdum fyrir
að hafa reynt sitt besta, en ekki
tekist, heldur en hafa ekkert
reynt.
Það er kunnara en frá þurfi að segja að
eitt helsta einkenni þjóðfélagsþróunar á (s-
landi á þessari öld er hinn mikli flótti úr
sveitum landsins og gífurleg þéttbýlis-
myndun á suðvesturhorni landsins. Ekki
skal hér farið út í það að rekja orsakir þess-
arar þróunar enda skiptar skoðanir um
það mál. ( tíð fyrri vinstri stjórnar
Ölafs Jóhannessonar var farið að vinna
markvisst að þvi að stöðva fólksf lóttann til
Faxaf lóasvæðisins. Um aðferðir þær sem
beitt var í þessu skyni má lengi deila, og
sumar þeirra orka mjög tvímælis, eins og
t.d. sú ákvörðun að kaupa í snatri skuttog-
ara heim á hvern f jörð og byggja þar til-
heyrandi hraðfrystihús, allt þetta til að
auðveida sóknina í þegar ofveiddan þorsk-
stofn. Um hinn var því miður miklu minna
hirt, að stuðla að skynsamlegri og mark-
vissri iðnþróun í hinum dreifðu byggðum
landins. En af hverju að vera að baksa við
aðhalda lífinu í byggðunum utan Faxaflóa-
svæðisins? Því er til að svara að svara að
nauðsynlegt hlýtur að teljast að byggð sé
haldið við allt í kringum landið. Ekki getum
viðskipað háttvirtri loðnunni aðganga inn í
Faxaf lóa, eða öllum fallvötnum landsins að
renna þangað. En að sjálfsögðu er það ó-
raunhæfit að reyna að halda lifinu í hverj-
um einasta útkjálka, eða styðja við bakið á
-------FORYSTUGREIN:-----
Byggðastefna
á villigötum
búskap á hverju og einu einasta heiðarbýli
sem nú er í byggð.
Byggðastefnan verður aldrei reist á
rómantískum tilfinningagrunni einum
saman. Þar hijóta arðsemissiónarmið fvrst
og fremst að ráða, víða í hinum dreifðu
byggðum lansins eru fólgnar miklar
náttúruauðlindir sem koma munu til góða
orkuþyrstum heimi. Efling iðnaðar og
orkunýting verður að vera undirstaða
byggðaþróunar í framtíðinni.
Landbúnaðurinn, þetta vandræðabarn ísl
lenskra atvinnuvega hefur verið mjög í
sviðsljósinu að undanförnu. Bændur hafa
eins og allir vita orðið fyrir gífurlegum
skakkaföllum vegna harðinda í vor og
sumar. Ríkisstjórnin brást við vanda þess-
um á mjög hefðbundinn hátt, með því að
bæta bændum upp tekjumissinn af völdum
AAóður Náttúru í snarhækkuðu búvöruverði.
Það þarf auðvitað ekki að minnast á af leið-
ingarar þessara gífurlegu verðhækkana
fyrir pyngju hins almenna launamanns í
landinu. En afleiðingar þessarar verð-
ákvörðunar, sem var mótmælt af ráðherr-
um Alþýðuf lokks, og samþykkt með sem-
ingi af ráðherrum Alþýðubandalags, kunna
einnig að verða miklu víðtækari. Þannig
telja forráðamenn ullar- og skinnaiðnað-
arins að þessum atvinnugreinum sé mikil
hætta búin vegna stórhækkaðs hráefnis-
verðs. Þetta mál snertir ekki hvað síst íbúa
Akureyrar, en eins og kunnugt er eru þessar
iðngreinar snar þáttur í atvinnulífi bæjar-
ins. Það kemur úr hörðustu átt þegar þeir
menn sem hæst tala um byggðastefnu
standa að slíkum ákvörðunum. Ög ekki er
það víst að verðhækkanirnar komi þeim til
góða sem ætlunin er að hjálpa. Ekki ef af-
leiðingin verður stórfelldur samdráttur í
sölu landbúnaðarafurða að ógleymdri
stöðvun fyrirtækja þeirra er að úrvinnslu
hráefna landbúnaðarins starfa.
— RA.