Alþýðublaðið - 01.05.1981, Blaðsíða 20

20
Föstudagur 1. maí 1981 Alþýðublaðið
Kaupfélag
Kjalarnesþings
býður upp á gott vöruúrval á
hagstæðu verði.
Aðalsmerki okkar er:
LÁGT VÖRUVERÐ,
VÖNDUÐ VflRfl.
Þeir vita hvað þeir eru að gera sem
versla hjá okkur.
Kaupfélag Kjalarnesþings
Simi 66226 og 66450
DILAR OGIDUDIR

-82
FJOLGUNOG
STÓRHÆKKUN
VINNINGA
100 bílar og 10 íbúðir eru
meðal vinninga, þar af eru 2
valdir bílar: Peugeot 505 í maí
og American Eagle í desem-
ber. 1 íbúðavinningur á
250.000 - og 9 íbúðarvinningar
á 150.000.-. Aðalvinningar árs-
ins eru húseign að eigin vali
fyrir 700.000.- krónur og
sumarbústaður að verðmæti
350.000.- krónur.
Auk þess 300 utanferðir og
hátt á sjöunda þúsund hús-
búnaðarvinningar.
Sala á lausum miðum og
endurnýjun flokksmiða og
ársmiða stendur yfir.
Miði er möguleiki
það sem væri, ef hver bóndi fyrir
sig þyrfti að eyða tima sinum i
biðstofum bankastjóra og fjár-
munum sínum i að ganga frá veð-
skuldabréfum og tryggingum til
þess að geta fengið nauðsynleg
rekstrarlán til búrekstrar sins.
En á hinn bóginn má telja
greinilegt, að með þjóðfélags-
breytingum allra siöustu áratuga
hafi talsvert boriö á vilja kaupfé-
laganna til að losa sig undan þvi
að veita þessa þjónustu og aö
komahenni yfir til bankanna. Af
þeirra hálfu hefur þvi verið litið
svoá, aömeð vaxandi útþenslu og
aukinni starfshæfni bankanna
væri það i samræmi við eðlilega
verkaskiptingu nútimans, aö þeir
yfirtækju bankaþjónustuna af
kaupfélögunum, en þau einbeittu
sér hins vegar að verzlunar- og
afurðasölumálunum. Þannig hafa
allmörg kaupfélög beinlinis óskað
eftir þvi við banka, að þeir opn-
uðu útibú i heimabyggðum sln-
um, og þegar það var fengið, hafa
þau fært innlánsdeildir sinar yfir
tilþeirra. Þvi hefur einnig verið
lýst yfir af hálfu samvinnuhreyf-
ingarinnar, að frá sjónarhóli
hennar yrði það mjög hagstætt, ef
bankarnir veittu bændum það
mikla lánafyrirgreiðslu, að þeir
gætu tekiö upp staðgreiðslu i öll-
um viöskiptum sinum, þar á með-
al við kaupfélögin. Slikt myndi
leysa samvinnufélögin úr þeim
mikla vanda, sem lánafyrir-
greiölan til bænda skapar þeim
orðið árlega. Lika er aö þvi að
gæta, aöá næstliönum árum hafa
staðgreiösluviðskipti á milli
kaupfélaga og félagsmanna
þeirra viða aukizt mikiö og
reyndar oröiö miklu algengari
viðskiptamáti en áður fyrr var,
En þessi þróun hefur þó verið
hægfara, og ennþá reka kaup -
félögin mikla bankaþjónustu fyrir
félagsmennina, hvað sem þó á
eftir að verða um hana I framtfð-
inni.
í þessu sambandi verður lika að
leggjaáherzlu á annaö, og þaö er
frelsið sem rikir i þessum við-
skiptum. Þó að bóndi leggi afurð-
ir sfnar inn hjá kaupfélagi og taki
út vörur á móti þá er ekki þar
meö sagt aö hann sé nauöbeygöur
til að gera slikt. Hér er einungis
um hagkvæmnisatriði að ræða, og
það erengu kaupfélagi stætt á þvi
að neita að greiða innistæöu á viö-
skiptareikningi út I peningum, ef
sliks er óskað. A sama hátt getur
félag ekki neitað að inna af hendi
greiðslu til annars aðila úr við-
skiptareikningi, þar sem inni-
stæða er fyrir hendi. Það er
minnzt á þetta hér, vegna þess að
fyrir fáum árum gerði eitt dag-
blaðanna i Reykjavik talsvert
pólitiskt veður út af þvi, aö kaup-
félag eitt vestanlands hafði greitt
áskriftargjald andstæðingablaðs
hins fyrr nefnda úr reikningi eins
af félagsmönnum. Slik mál eiga
sér þó einfalda skýringu. Félags-
maður getur beðið kaupfelag sitt
að greiöa fyrir sig áskriftargjald
hvaöa blaös sem er af innistæðu
sinni. Færi kaupfélag slikt
áskriftargjald óumbeöið i reikn-
ing félagsmanns, en hann neitar
greiðslunni, verður félagið á
sama hátt að taka það til greina.
Þetta er nákvæmlega hliðstætt
fyrirkomulag við það, þegar
maöur, sem á innistæðu á
ávisanareikningi i banka, fær
innheimtu 1 formi giróseöils, til
dæmis fyrir áskriftargjaldi blaös
Hvernig tékurðu á
tryggmgamálunum?
Áður/yrr þurftu menn að treysta á mátt sinn
og megin, eða reiða sig á guð og lukkuna.
Nú eru ualkostimir fleiri.
Það er þitt að uelja og hafna.
Sértu á þeirri skoðun að öryggismálum
þínum sé best borgið hjá traustu trygginga-
félagi eru Samuinnutryggingar raunhæf
og um leið auðueld lausn.
Skynsamt fólk I I
velur traust í L~Æ í l
trygglngaíélag | §
SAMl l\M 1
TRYGGINGAR GT
Ármúla 3, sími 81411. Umboðsmenn um land allt.
Eysteinn Jónsson
eða timarits, og sendir hann
áfram til bankans með beiðni um
aö annast fyrir sig greiösluna.
Bankinn gerir það og færir upp-
hæðina til skuldar á reikning viö-
komandi manns.
Þá skal hinu ekki heldur
gleymt, að talsvert er um það að
andstæðingarnir beri kaupfélög-
unum og þó sérstaklega Búvöru-
deild Sambandsins, það á brýn að
þau arðræni bændur við kjötsöl-
una. Slikum ásökunum hefur yfir-
leitt verið svarað jafnóðum af
hálfu samvinnumanna og þá hef-
ur jafnan komið i ljós, að rök and-
stæðinganna hafa verið haldlaus
með öllu. Það er þvi ekki ástæða
til að rekja þessi mál I smáatriö-
um hér, en aðeins skal það þó
nefnt, að andstæðingar kaupfé-
laganna hafa hengt hatt sinn á
það atriði, að mörg þeirra hafa nú
orðið mjög litla eða jafnvel enga
samkeppni um slátrun á félags-
svæðum sinum. Sömuleiðis er Bú-
vörudeild Sambandsins lang-
stærsti söluaðili landbúnaðaraf-
urða hér á landi, og það svo að
naumast kveður að öðrum aöila á
þeim markaði, ef undan er skiliö
Sláturfélag Suðurlands. Þessi að-
staða samvinnufélaganna hefur
verið notuð af andstæðingum
þeirra til að reyna að kveikja
grunsemdir um að þau legðu
óeðlilegan kostnað á söluvörur
sinar, þ.e. reyndu að hagnast á
þeim á kostnað bænda. Viö athug-
un hefur þö jafnan komið i ljós, að
þessar ásakanir hafa verið hald-
lausar. Búvörudeild Sambands-
ins heldur öllum kostnaði I lág-
marki og selur afurðirnar i um-
boðssölu gegn lágum umboðs-
launum. Deildin greiðir kaupfé-
lögunum siöan mánaðarlega fyrir
afuröirnar eftir þvi sem þær selj-
ast. Hjá kaupfélögunum hefur
Jónas frá Hriflu
andstæðingum samvinnumanna
heldur ekki tekizt að sýna fram á
óeðlilegan kostnað við slátrunina
og afurðasöluna, en sá háttur er
hafður á, m.a. i sambandi við
dilkakjötssöluna, að greiða bænd-
um jafnaðarverð fyrir afurðirn-
ar. Það þýðir, að leggist t.d.
geymslukostnaður á þann hluta
kjötsins sem ekki er seldur þegar
i sláturtiö á hausti, þá er honum
jafnað út á allt kjötið, en hann
ekki aðeins lagður á það kjöt, sem
geymter, og framleiðendur þess.
Þannig er kostnaðinum deild
jafnt niður á innleggjendur, sem
þýðir, að þeir fá allir sama verð
fyrir sömu vöru og sitja allir við
sama borð hvaö ver% áhrærir.
Kaupfélögin hafa siðan þann hátt
á aö'greiða framleiðendum þegar
i lok sláturtiðar, eða ekki seinna
en 1. nóvember, 75—80% af
grundvallarverði afurðanna. Eft-
irstöðvar verösins eru siðan
greiddar jafnóöum og vörurnar
seljast, en innleggjendum eru
reiknaðir fullir vextir frá næstu
áramótum á eftir á allt það sem
þeim er þá ógreitt.
Lika er að þvi að gæta, aö ein-
mitt samvinnuskipulagið gefur
bændum mikilsverða tryggingu i
þessu efni. Þaö er ekki aðeins, að
einkaaðilar gætusem auðveldleg-
ast hafið slátrun og afurðasölu I
stórum stil i samkeppni við kaup-
félögin og Sambandið, ef þeir
treystu sér til aö gera betur en
þau viö bændur. Samvinnufélög-
in hafa ekki neina einkasölu eða
einkaréttaraðstöðu á sviði af-
urðasölunnar. Við það bætist svo
hitt, að ef svo kynni að fara, að
bændur á félagssvæði einhvers
kaupfélags teldu einhverra hluta
vegna að framkvæmd afurðasöl-
unnar væri þeim óhagkvæm eða
of kostnaðarsöm i höndum stjórn-
ar og kaupfélagsstjóra félagsins,
þá ættu þeir ósköp einfalt ráð til
úrbóta, sem væri að f jölmenna á
næsta aðalfund og skipta þar um
stjórnendur i félaginu. Lýðræðis-
skipulagið í samvinnufélögunum
felur þaðísér, að þar helzt engum
kjörnum eða ráðnum trúnaðar-
manni það uppi til lengdar að
vinna á móti hagsmunum félags-
manna, eöa að vanrækja að gæta
þeirra. Ef bændur væru óánægðir
þá hefðu þeir það i hendi sér að
kjósa nýja menn i stjórn sem þeir
treystu betur og sem siðan myndu
leita að nýjum kaupfélagsstjóra
ef þörf krefði. Og hið sama gildir
varðandi Sambandið. Ef sú staða
skyldi koma upp aö það stæði sig
ekki nægilega vel gagnvart kaup-
félögunum, þá gætu þau sem
hæglegast beitt sömu ráðum til aö
knýja þar fram umbætur. Þetta
eru kostir samvinnulýðræðisins
reynd, er gera það að verkum
að þaö er i framkvæmd nánast
óhugsandi að samvinnufélög geti
nokkru sinni haldið félagsmönn-
um sinum i viðskiptafjötrum.
Skattamálin
Loks skal hér vikið stuttlega að
þeim ásökunum andstæðinga
samvinnufélaganna, að rekstur
þeirra njóti skattfriðinda umfram
aðrar tegundir fyrirtækja. Hér er
um gamlan draug að ræða, sem
rekur aldur sinn allt aftur til
bernskuára samvinnufélaganna,
þegar kaupmannasinnar voru að
reyna að ganga af þeim dauðum
með óhóflegri skattlagningu.
Hann hefur margoft verið kveð-
inn niður en samt gætir þess alltaf
öðru hverju, að reynt sé að vekja
hann aftur til lifsins. Andstæö-
ingarnir halda þvi þannig enn
fram, að samvinnufélögin njóti
sérréttinda, þar sem þeim er
heimilt að draga frá tekjum sin-
Verkalýðsfélagið
Vaka, Siglufirði
óskar öllum verkalýð til hamingju með
1. MAÍ
Stéttarlegar kveðjur.