Vísir - 14.03.1969, Side 13

7 í SIR . Föstudagur 14. marz 1969.
13
Dr. Jakop Jónsson
ÁRNI G. EGGERTSSON
In memoriam
Nýlega fréttist hingað til lands-
ins, að Árni G. Eggertsson hæsta-
rettarlögmaðiir (Q. C.) í Winnipeg
væri látinn eftir stutta legu. And
lát hans bar að 7. þ.m.
Ámi Guðni, eins og hann hét
fullu nafni, var fæddur í Winnipeg
10. jan. 1896. Foreidrar hans voru
Ámi Eggertsson og fyrri kona hans
Oddný Jónína Jakobsdóttir. Árni
eldri var umsvifamikill fasteigna
sali í Winnipeg, tók mikinn þátt í
kirkjulífi og þjóðræknisstarfi. Átti
hann um skeið sæti í borgarstjórn
Winnipegborgar og var mér tjáð.
jað hann hefði meðal annars átt
frumkvæði aö vatnsveitu til borg
arinnar, sem þá var mikið mann-
virki. íslendingum heima var Ámi
kunnur vegna afskipta sinna af
stofnun Eimskipaféiags íslands.
Árni var af borgfirzkum ættum, en
Oddný kona hans og móðir Áma
yngra var af Tjörnesi.
Ámi yngri ólst upp í Winnipeg
og gekk menntaveginn. Hann lagði
stund á lögfræði og útskrifaöist frá
Manitoba-háskóla árið 1921. Hafði
hann þá verið aðstoðarmaður
Hjálmars A. Bergmanns, sem var
kunnur málafærslumaður á sinni
tíð. Að loknu prófi fékk Árni leyfi
til málflutnings í Manitoba, og ári
síðar í Saskatchewan. Flutti hann
þá til Wynyard og var þar búsettur
frá 1922 til 1939, er hann gekk inn
í lögfræðingafélag í Winnipeg, og
settist þar að á ný.
12. okt. 1920 gekk Ámi að eiga
Maju Laxdal, dóttur Gríms Lax-
dals og konu hans Sveinbjargar
Torfadóttur Laxdal. Þau árin. sem
ég var prestur f Wynyard, höfðum
við hjónin náin kynni af þeim Árna
og Maju og börnum þeirra. Tókst
góð vinátta bæði með börnum og
fullorðnum. Maja Eggertsson var
glæsileg kona, fríð sýnum skemmti
leg i viðkynningu og hvers manns
hugljúfi. Mest var þó vert um góð-
vild hennar og mannlega samúð.
Heimili þeirra Árna og Maju var
fagurt og byggt upp af smekkvísi.
Yfir því var sá fordildarlausi höfð
ingsbragur, sem gleður ekki aðeins
augað, heldur slær á flesta strengi
listrænnar tilfinningar samtímis.
Börn þeirra voru þrjú, Árni Marvin
varð flugkennari og síðar útfarar-
stjóri í Winnipeg. Sveinn Halldór
Octavius varð læknir f Winnipeg,
Ólöf Thelma. stundaði nám við há-
skólann í Manitoba í hússtjórnar-
fræðum og var um tíma tízkuráðu
nautur hjá einu stærsta verzlunar-
félagi Canada, Eaton Co. — Öll
hafa systkínin gifzt og myndað
sín eigin heimili.
Þau Ámi og Maja studdu bæði
kirkjulegt starf og þjóð’ræknisstarf
meðal íslendinga. Þau tilheyrðu
hinu lútherska kirkjufélagi. Ég var
prestur á vegum hins sameinaða
kirkjufélags. Oft hefi ég oröið þess
var, að vestur-islenzk málvenja hef
ur misskilizt hér heima og meðal
annars orðiö til þess, að skoðanir
vestur-íslenzkra rithöfunda og
skálda hafa verið rangtúlkaðar.
Lútherska kirkjufélagið kaus á sín-
um tíma þá stefnu að binda sig
við það, sem hér á landi var nefnt
gamal-guðfræði. Þá gengu frjáls-
lyndir guðfræðingar í samband við
únítara, og mynduöu sameinaöa
kirkjufélagið og fengu aö jafnaði
presta frá Háskóla íslands. Á þeim
árum, er ég kom vestur, var spenn
an þegar farin að minnka að mun.
og svo fóru leikar, að samvinna
tókst me5 mönnum úr báðum flokk
um. 1 Vatnabyggðunum var slík
samvinna félagslega skipulögð með
peim hætti, að báðir söfnuðirnir í
Wynyard komu sér saman um að
njóta þjónustu sama kennimanns.
Hefi ég stundum séð furðusvip á
sumum vinum mínum, er ég hef
'sagt þeim, að ég hafi verið ráðinn
prestur hjá báöum kirkjufélögunum
samtímis. En því get ég um þetta
hér, að þarna komu þau við sögu,
Árni Eggertsson og Maja. Árni var
alinh upp í hinu lútherska kirkjufé-
lagi. En þau hjónin voru bæði þann
ig gerö, að þau áttu auðvelt með
að hefja sig yfir flokkadrætti liðna
tímans. og ganga til samvinnu við
aðra um kjarna málefnisins. Ég þyk
ist alveg vita, að hefði Árni Egg
ertsson tekið aðra stefnu, hefði
mátt búast við því, að framvinda
málsins yrði önnur.
Það var mikils virði, að hagsýn-
ir fjármálamenn og viðskiptamenn
Iegðu félagsstarfinu Iið, hvort sem
um var að ræöa kirkjuna eða þjóð
ræknisfélögin. Árni var traustur
stuðningsmaður rvors tveggja. í
verkahring sfnum naut Árni álits.
Eins og háttað er málfærslustarfi
í engilsaxneskum löndum, er mikið
undir því komið, að málafærslu-
menn hafi ekki aðeins þekkingu
sína á takteinum. heldur kunni að
neyta hennar í kappræðum þar sem
beita þarf bæði mælsku og rök-
vísi. Árni naut trausts dómaranna
í fylkinu.
Mér er ekki kunnugt um einstök
atriöi í þátttöku Árna í kanadisku
viðskiptalífi, en hann var varafor-
seti í The North Canadian Trust
Co. og forseti Columbia Press Ltd.
Hins vegar er ölium íslendingum
•kunnur áhugi hans á Eimskipafé-
lagi íslands. Faðir hans var um
langt skeið milliliður milli Eimskipa
félagsins og Vestur íslendinga. Árni
'yngri kom oft til íslands til að
sitja fundi Eimskipafélagsins og
j.vestan hafs .var hann umboðsmað-
ur þess í Norður-Ameríku. _
Ef ég ætti að lýsa Áma:G. Egg-
ertssyni, minnist ég hans aldrei
nema á einn veg. Hann var glaðleg
ur í fasi, blátt áfram og yfirlætis-
laus. Meðallagi hár á vöxt, breið-
leitur og breiður um herðar, og
fjörlegur í hreyfingum. Svipbreyt-
ingar gátu orðið snöggar, svo að
fljótt skipti um. bæði til gamans
og alvöru.
Oft er talað um það sem blóð-
töku, er fólk tekur þá ákvörðun að
flytja til útlanda. — Á vesturfarar-
tímunum á seinni hluta 19. aldar
urðu þeir jafnvel fyrir þungum á-
sökunum, er fóru af landi burt. Vel*
má þaö rétt vera, að íslánd tapi
einhverju við brottflutning sinna
barna. Sjálfur er ég þó svo kald-
rifjaður, að ég álít enga ástæðu
fyrir neinn íslending til að búa hér
af einskæru tilliti til þjóðarinnar,
því að í raun og veru stendur þjóö
inni sem slíkri hjartanlega á sama,
þótt börn hennar komi aldrei heim.
Allt veldur á því, hvernig málið
'horfir við manninum sjálfum og
fjölskyldu hans. Hitt er annað mál.
að þeir, sem dvelja langdvölum
utan lands, hafa stundum fundið
til nokkurs trega með sjálfum sér,
og komust hreint og beint ekki
hjá því að elska sitt ,,gamla land.“
Þeir varðveittu arf þjóðemisins og
með því að reynast dugandi menn
sínu nýja landi, urðu þeir til að
efla velvild og virðingu fyrir ís-
’lenzkum menningarerfðum. Einn
af merkustu forystumönnum ís-
lenzks þjóðræknisstarfs í Vestur-
heimi, dr. Rögnvaldur Pétursson.
tsagði einu sinni við mig: „Við
gerum þetta ekki aðeins af innri
þörf okkar sjálfra, heldur af því að
okkur stendur ekki á sama, hvern-
ig það fólk er, sem frá íslenzkum
þjóöstofni flyzt inn í þjóðlíf þessa
nýja Iands.“
Mér verður oft hugsað til þess-
ara orða, þegar ég rifja upp mín
gömlu kynni af Vestur-íslending-
um. Þegar allt kemur til alls. er það
mest virði, sem gerir mennina að
mönnum, fremur en sérstakri þjóð.
Þegar ég rifja upp þau ár, sem
ég og fjölskylda mín áttum í ná-
grenni við þau Árna og Maju og
þeirra heimili, finn ég til þakklætis
til þeirra fyrir þann stuðning, sem
þau bæði tvö veittu þeim hugsjóna
málum, sem við áttum sameiginleg
an þátt í að starfa að. — En þó
var það mest virði, að hjá þeim
var hægt að finna þær eigindir.
sem gildi hafa, af hvaða þjóð sem
maðurinn er. Af þeim reyndum við
aldrei annað en gott eitt, og því
ætti enginn að gleyma, sem finnur
sér eða sínum opnar dyr, þegar
mest er þörf fyrir liðsinni mann-
anna. Einstök atvik, sem ekki
þættu frásagnarverö í annálum,
vega þar ekki minna en það, sem
sjálfsagt þykir að skrásetja. Senn
kemur að því. að bæði hin fyrsta
og önnur kynslóð vesturfaranna
gleymist, og þeim fækkar óðum,
sem hafa skilyrði til að skilja,
hvers virði þaö var, sem þetta
fólk hafði mestan hug á. En ef við
sétjum okkur fyrir sjónir, að ekki
,eru hundrað ár síðan alda Ameríku
ferðanna gekk yfir alla Evrópu, þá
liggur í hlutarins eðli, að menning
i.og athafnalíf nýs lands gat ekki
þróazt eðlilega nema með miklu á-
taki, og í rauninni er það undra-
vert, að menn, sem fengust við
hin mörgu verkefni nýs þjóðfélags,
skyldu einnig vera þess umkomnir
að taka þátt í uppbyggingu ,,gamla
landsins", t.d. með því að styöja
að stofnun Eimskipafélags íslands.
Það fyrirtæki varð ekki til vegna
kaldrifjaðrar viðskiptamennsku.
heldur lá þar að baki heit tilfinn-
og heilög trú heillar þjóðar. Það
var sú hrifning, sem kynti undir
það, að Vestur-íslendingar lögðu
fram sinn drjúga skerf. Það varð
hlutverk Árna Eggertssonar að taka
þar við góðum arfi, og eiga þátt
varðveizlu hans. Þess vegna ber
okkur að virða minningu hans og
þakka um leið, að hann var einn
af fulltrúum íslenzks þjóðernis,
sem átti þátt í athafna- og við-
skiptalífi hins nýja þjóðfélags.
Frá mér og mínu heimili vildi ég
að lokum votta þakkir til þeirra
Árna og Maju, og biðja þeim báð-
um guðs friðar í því Iandi, sem all
ir dauðlegir menn eiga aö lokum að
erfa, — um leið vottum við öll-
aðstandendum samhug og biðjum
þeim blessunar í bráð og lerigd.
Vænti ég þess, að margir verði til
að taka undir þá kveðju — bæði
þeir, sem áttu þeim gott upp að
inna fyrir vestan og hér á landi.
Jakob Jónssorv.
ym
Nýtízku veitingahús — AUSTURVER — Háaleitisbraut 68
— Sendum — Sími 82455
J&feub&íGoúi i
Óleyst verkefni
Það ér landburður af loðnu
þessa dagana, og sumir bátarn-
ir koma með fullfermi dag eftir
dag. Þrær nær allra fiskimjöls-
verksmiðjanna eru að fyliast og
þá mun horfa til vandræða, því
það er aðeins lítið magn, sem
hægt er að nýta á annan hátt
en til mjölvinnslu. Takmark-
að magn af frystri loðnu
hefur verið selt til Japans, og
ennfremur er dálítið magn fryst
til beitu, en sú loðna er einungis
notuð innanlands. En það virð-
ist enn vera óleyst vandamál,
hvernig gera má loðnuna að verð
mætari vöru. Stærð loðnunnar
er álíka og stórar sardínur, og
þess vegna ætti að vera hægt að
nýta loðnuna stærðarinnar
vegna á einhvern hátt.
Hér áður fyrr þegar erfitt var
oft á tíðum með nýmeti, þá tíðk-
aðist sums staðar að elda til átu
þá loðnu sem rak á fjörur, þegar
loðnugöngur voru miklar, en
loðnan þótti ágæt, þó hún væri
ekki bragðmikil. Vafalaust væri
hægt að finna upp einhverja
Ioðnu-rétti, ef okkar miklu mat-
reiðslusérfræðingar legðu sig
fram við verkefnið. Enginn þarf
að hræðast útlitið, þvi hún er
silfurgljáandi á roðið og holdið
er hvítt. Ekki þarf að efa, að
úr loðnu mætti einnig búa til >
gott fisk-fars.
Eins og kunnugt er, þá reynd
ist mögulegt að nýta lifur með ’
því að sjóða hana niöur i dósir J
og hrogn alls konar eru nýtt á 7
marga vegu. Úr síld eru búnir til 1
margir verðmætir réttir og eftir 1
því ljúffengir, en sá er hængur *'
inn á að stöðugt vantar síld til /
að vinna úr. Hins vegar höfum j
við flest ár um þetta leyti yfir- ■,
fullt af loðnu, sem lítið fæst fyr (.'
ir í bræðslu. Því aðeins borgar ’
sig að stunda þessar veiðar, að
mögulegt sé að fylla skipin á (
nokkrum klukkustundum. En ef (
hægt væri að nýta loðnuna á ein /
hvern hagkvæmari hátt, sem
gerði hana að verðmætri
vöru, þá mundu þessar veiðar
verða ábatasamari, og gætu
jafnvel gefið okkur útflutnings-
tekjur.
Þau eru mörg óleystu framtíð- f
arverkefnin, sem bíða verða ’
betri tíma en meðal óleystra T
verkefna er tvímælalaust að
nýta betur þann afla, sem auð- /
velt er flest ár að fá úr sjó. „
En vonandi tekst einhverjum )
hugvitssömum og framtakssöm-
um mönnum að finna upp ljúf- á
fenga útflutningsvöru úr Ioðn- [
unni, sem getur gert hana að t
verðmætara hráefni en hún er í
dag. t
Þrándur í Götu.
STYÐJUNI
BÁGSTADDA
Bíafra
söfnun
Rauðce kross
Islands
Allir bankar og spari-
sjóðir taka við fram-
lögum.
Framlög til Rauða
krossins eru frádrátt-
arhæf til skatts.
ÍÍW7
START
ENGINESTARTING RUID
Start vökvi
Gangsetningarvökvi sem
auSveldar gangsetningu, einkum
í frostum og köldum veörum.
ANDRI H.F., HAFNARSTRÆTI 19, SÍMI 23955