Vísir - 14.05.1969, Qupperneq 8

V f S I R . Miðvikudagur 14. maí 1969.
8
VISIR
Qtge^andi Revttjaprent d.t.
tTamkvæmdastjóri Sveúm R. Eyjóifsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoóarritstjóri: Axe) Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
AuglVsingar: Aðalstræti 8. Simar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðaistræti 8. Simi 11660
Ritstjórn: Laugavegi 178. Simi 11660 (5 h'nur)
Askriftargjald kr. 145.00 * mánuði innanlands
I lausasölu kr 10.00 eintakið
Dreni amiðja Visis — Edda h.f.
Bætt almenningsálit
^lmenningsálitið er orðið miklu áhrifameira í lýð-
ræðisríkjum en áður var. Hingað til hafa ýmis milli-
stig dregið úr beinum áhrifum almenningsálitsins.
Þjóðkjörnir fulltrúar eru eins konar handhafar al-
menningsálitsins lagalega séð og fara með það um-
boð til nokkurra ára í senn. En jafnframt er sú þróun
greinileg, að ráðamenn lýðræðisríkja taka vaxandi
tillit til almenningsálitsins milliliðalaust.
Félagsfræðingar hafa ritað töluvert um þessa þró-
un. Hún kemur einna skýrast fram í því, að áhrif dag-
blaða hafa aukizt í stjórnmálunum, þ.e.a.s. áhrif hinna
óflokksbundnu dagblaða. Almenningsálitið hefur
miklu beinni aðgang að síðum dagblaðanna en að hin-
um þjóðkjörnu fulltrúum. Þá hafa skoðanakannanir
haft geysileg áhrif í seinni tíð. Ráðamenn verða að
sætta sig við, að skoðanakannanir sýna þráfaldlega
almenningsálit, sem er andsnúið gerðum þeirra.
Eftir því sem ráðamenn hafa áttað sig betur á þessu,
hafa þeir farið að fylgjast mun betur með almenn-
in|sálitinu í dagblöðunum og hafa gerzt ákafir les-
endur niðurstaðna skoðanakannana. Þessi þróun hef-
ur ekki aðeins gerzt í Bandaríkjunum, heldur einnig
um alla Vestur-Evrópu. í henni er vissulega fólgin
nokkur hætta, sú, að ráðamenn hætti að stjórna og
einbeiti sér í þess stað að hlerun almenningsálitsins.
En þrátt fyrir það er þessi þróun í heild eðlileg og rétt-
mæt. Hún er merki þess, að lýðræðiskerfið er heil-
brigt. Það útvatnast ekki með tímanum, heldur eflist.
Félagsfræðingar hafa nokkuð kvartað yfir því, að
almenningsálitið sé oft ekkert annað en fordómar,
hatur, þráhyggja og slagorð. en byggist ekki á skyn-
samlegu viti. Hafa þeir rakið ótal dæmi þess, að þessi
gagnrýni sé fyllilega réttmæt. Hún varpar Ijósi á, hve
mikilvægt er, að myndaður sé heilbrigður grundvöll-
ur almenningsálits, svo að það verki til góðs en ekki
til ills.
íslendingar hafa syndgað verulega á þessu sviði.
Einkum er það skólakerfið, sem hefur brugðizt. Skól-
arnir leggja of litla áherzlu á þjóðfélagslegt uppeldi
og menntún hinna ungu. Segja má, að sagnfræðin sé
eina greinin af þessu tagi, sem skólarnir hafa tekið
upp á arma sína. Þjóðfélagsfræði önnur er tiltölulega
lítið kennd, og þá fyrst og fremst sem formsatriða-
kennsla á lögfræðilegum grundvelli.
í almennri menntun skóla lýðræðisríkis á að felast
kennsla í ýmsum félagsfræðum, almennri félagsfræði
og félagssálarfræði, og í undirstöðuatriðum hagfræð-
innar og stjórnvísindanna. Þessi kennsla á að veita
hinum uppvaxandi borgurum meira víðsýni. Hún á
að draga úr fordómum, hatri, þráhyggju, slagorðum,
og setja í þeirra stað skynsamlegt vit í hásætið.
Aðeíns með þessu munu vaxandi áhrif almennings-
álitsins njóta sín til fulls til bóta fyrir þjóðfélagið og
einstaklingana, sem það byggja.

• Ræðu þeirrar, sem Nixon
forseti flytur í dag, er að
sjálfsögðu beðið með eftirvænt-
ingu í Bandaríkjunum, þar sem
margir halda í þá von, að for-
setinn geti að minnsta kosti boð-
að heimfiutning Bandaríkjaliðs-
ins innan tíðar, og ef til vill
einhvers hluta þess mjög bráö-
lega.
Það er vitað fyrirfram, að
forsetinn ætlar að ræða Víetnam
og horfurnar, þar sem barizt er,
og við samningaborðin í París
— og bak við tjöldin, en það
er ef til vill það, sem þar gerist
Abrams.
öllum ofsóknum gegn þeim, sem
hafa haft samstarf viö þennan
eöa hinn höfuðaöila í styrjöld-
inni. •
Hlutverk bráðabirgðastjórnar
á að vera að undirbúa kosning-
ar stofnuö þjóöarsamkunda og
mynduð samsteypustjórn á
breiðum grundvelli. Eftir styrj-
öldina á Suður-Víetnam aö hafa
venjuleg stjómmálatengsl við
öll lönd og einnig Bandaríkin.
Brottflutningur liðsins fari fram
við alþjóöaeftirlit.
í þessum tillögum kemur
fram, að farið mun verða fram
á skaðabætur frá Bandaríkja-
stjórn. í skeyti brezkrar frétta-
stofu frá fréttaritara hennar f
París segir:
Bandaríkjastjóm verður að
taka á sig fulla ábyrgö á tjóni
því og eyðileggingu, sem víet-
namska þjóöin í báðum lands-
hlutum hefir orðið að þola.
Fulltrúi Noröur-Víetnam á
Parísarráðstefnunni, Xuan Thuy
aðhylltist þegar tillögur þjóð-
frelsishreyfingarinnar. Hann
Ræðu Nixons um Vietnam
beðið með eftirvæntingu
er helzt gæti þokað málunum á-
leiðis.
Eitthvað er að gerast, á því
er ekki vafi, enda alltaf verið
að reyna að þoka málum á-
leiðis.
Nixon kvaddi helztu ráðu-
nauta sína á s'nn fund í fyrra-
dag til viðræöna, þeirra rrieðal
Abrams yfirhershöföingi Banda-
ríkjaliðsins i S. Víetnam.
Abrams er nú kominn aftur til
Saigon. Og einmg er nýkominn
þangað Rogers utanríkisráöherra
Bandaríkjanna og dvelst þar til
viðræöna 4 daga.
Á leiðinni, þar sem hann
hafði viðkomu, sagði hann, að
ef áframhald yrði á eldflauga-
og sprengjuárásum Víetcong,
væri ástæða til aö efast um ein-
lægni andstæðinganna, þ.e. að
hugur fylgdi ekki máli hjá
þeim, er þeir legðu fram tillög-
ur til samkomulags. Og því bæri
að taka öllu með varúö.
Rogers.
Það er enginn vafi, aö Banda-
rikin hafa slakaö mikið til frá
fyrri afstöðu varðandi heim-
flutning liðs síns, en þaö hefir
ekki tekizt að fá Norður-Víet-
nam til þess að fallast á brott-
flutning sinna manna samtímis.
En einhliða brottflutning geta
Bandaríkin ekki fallizt á fyrr en
stjórnarherinn í S.V. er þess
megnugur að annast með öllu
varr.ir landsins.
Það hefir nýlega verið talað
um brottflutning 15.000 Banda-
rikjahermanna, og væri Norður-
Nixon.
Víetnömum géfið með því gott
fordæmi.
En krafa N.V. hefir til þessa
verið og eins þjóðfrelsishreyf-
ingarinnar í S.V., aö allt banda-
ríska herliðið veröi flutt burt
án samningsskuldbindinga a.
m. k.
Væntanlega verður margt
Ijósara eftir ræðu Nixons, en í
tillögum þeim í 10 liðum, er full
trúi þjóðfrelsishreyfingarinnar
Tran Buu Kiem lagði fram á
16. fundinum á Parísarráðstefn-
unni fyrir viku er, auk þess sem
gert er ráð fyrir brottflutningi
alls liös Bandaríkjamanna frá
S.V., tekið fram, að öll vanda-
mál varðandi „vopnað lið í Víet-
nam“ skuli leysast innbyrðis
milli víetnamskra aðila og er
þetta ekki skýrt frekara.
í tillögunum er gert ráð fyrir
bráðabirgðastjórn, sem leitast
skuli viö að sameina alla lands-
menn, hverjar sem stjórnmála-
skoðanir þeirra voru eða eru
eða fortíð þeirra, að þvf til-
skildu, að þeir vilji vinna að
friði, sjálfstæði og hlutleysi, en
„frá því augnabliki sem friður
er saminn, og þar til unnt er
aö halda kosningar, má enginn
reyna aö þvinga suður-víet-
nömsku þjóðina á einn eða
annan hátt til þess að fallast
á sína stjórnmálastefnu."
Lagt er til. að öllum föngum
verði sleppt, og að hætt verði
sagði, að ef Bandaríkjastjóm
liti af raunsæi á málin væri
hægt aö leysa Víetnam-deiluna
á grundvelli tíuliða tillagnanna,
og þar með öðlaðist hún aftur
nokkuð af því áliti, sem hán
hefði glataö.
Fyrr sama daginn og tillögurn
ar voru lagðar fram, hvatti aöal
fulltrúi Bandaríkjanna á ráð-
stefnunni enn til þess, að dreg
iö yrði úr hernaöaraðgeröum,
og harmaði að enn virtist mið
aö við, að hernaðarlegur sigur
ynnist.
— Vér óskum friðar, sagöi
hann. Mark okkar er ekki hern-
aðarlegur sigur.
Eins og kunnugt er af fréttum
seinustu daga halda þjóöfrelsis
hreyfingarmenn eða hin vopnaða
Kiem.
fylking hennar, Víetcong, áfram
sprengju- og eldflaugaárásum á
bandarískar hersíöðvar og bæi,
og það svo, að um það hefir
veriö rætt hvort sóknarlota
Víetcong sé meö þeim hafin.

sa