Vísir - 20.05.1969, Blaðsíða 9

í SIR . Þriðjudagur 20. maí 1969.
9
i
fjarðahöfnum og eru það fleiri
skip en í fyrra. Veiðin virðist
ætla aö verða svipuö.
Einn bátur hefur stundað skel
fiskveiðar í Jökulfjörðum og er
það tilraun sem Einar Guðfinns-
son, útgerðarmaður f Bolunga-
vík hefur staðið fyrir.
— Það er ekki nokkur vafi
á að þennan veiðiskap væri
hægt að stunda með framleiðslu
fyrir augum, sagði Einar, þegar
Vísir talaði við hann nú í
vertíðarlokin. Sjálfsagt væri
hægt að veiða þama fleiri teg-
undir skelfiska, sagði Einar, og
nýta hann. Allur skelfiskur þyk-
ir mjög góður matur.
Hins vegar, sagði hann, vitum
við ekki hvernig útkoman verð-
ur úr þessari framleiðslu okkar.
Þetta er allt á tilraunastigi, en
veröið er hátt. — Báturinn hef-
ur ekki mátt fiska eins og hann
hefur getað, vegna þess að ann-
imar hafa verið svo miklar í
frystihúsinu, að það hefst naum
ast undan.
Annars sagði Einar, að bátam-
ir færu yfirleitt annað hvort á
troll eða línu í sumar.
— Þeir hafa fengið góðan afla
í trollið hérna úti fyrir. Einn
var að koma hingaö inn með 130
tonn eftir fjöigurra daga veiði.
VEIÐUM
Annars er þetta dálítið ó-
ákveðið ennþá, sagði Einar. —
Við höfum til dæmis áhuga á að
búa einn bát á síld þegar eitt-
hvað fréttist þar austan úr haf-
inu.
rJ'rollveiðar og dragnót, sagði
Gunnar Bjamason, frysti-
hússtjóri í Ólafsvík, þegar Vísir
spurði hann, hvaöa veiðiskap
Ölafsvíkurbátar mvndu stunda
í sumar. Ætli þeir fari ekki átta
á troll og svo sex eöa sjö þess-
ir minnstu á dragnót.
Gunnar sagði að framleiðslan
hefði verið minni hjá fiskverk-
unnarstöðvunum í Ólafsvík í
vetur en oftast áður, þar sem
stærstu bátarnir fóru suður á
Selvogsbanka seinni part ver-
tíðarinnar og lönduðu syðra. —
Afkoma bátanna hefur verið
heldur lakleg í Ólafsvík vegna
fiskleysisins í vetur. En menn
vilja kenna því um að sjórinn
sé svo kaldur vestra og fisk-
gengdin hafi þess vegna látiö
standa á sér í Breiðafirði, en þar
hefur jafna verið mokfiskirí í
netin langt fram á vor.
Fyrstu humarbátarnir fóru út
15. maí strax og leyfi var veitt
til veiðanna. — Humarveiðin
verður líklega líflegust frá
Hornafirði í sumar, én þar aust-
ur meö ströndinni hefur mesta
humarveiðin veriö undanfarin
ár.
1 stærri verstöðvunum hér suð
vestanlands hyggja menn hins
vegar flestir á trollið, ellegar úti
legu með línu. Einstaka trillur
verða gerðar út á skak eins og
venjulega og jafnvel mannaðir
nokkrir stærri bátar til þess
arna, en skakaflinn hefur verið
næsta tregur hjá þeim fáu, sem
þegar eru byrjaðir.
„Ég hef enga tilhneigingu til að
virða fræðilegar gaddavírsgirðingar"
Háskóla islands, þegar þessi mynd var tekin.
□ „Mennt er máttur“ stend
ur letrað yfir dyrum há-
tíðasalar Háskóla íslands,
æðstu menntastofnunar þjóð-
arinnar, en þangað sækja
menn til að öðlast þann mátt,
sem í menntuninni felst.
□ Prófessor Magnús Már
Lárusson er nýkjörinn
rektor Háskólans, og sagt er
að nýir siðir fylgi nýjum
herrum, svo að við leituðum
á fund hans til að forvitnast
um það, sem honum býr í hug.
JJann vildi sem minnst um
fyrirætlanir sínar tala:
„Ég vil helzt ekkert segja um,
hvað ég hef á prjónunum. Ég á-
skil mér allan rétt til að hafa
óbundnar hendur, þegar ég tek
við.“
• „Er Háskölj íslands fyrst
og fremst klakstöð fyrir
embættismannakerfi lands-
ins eða vísmdastofnun?"
Hann svarar þessu af mestu
rósemi: „Innan skólans fer fram
mun meira vísindastarf en
mönnum er ljóst út á við. Það
er til dæmis athyglisvert, að
prófessor Þorbjöm Sigurgeirs-
son hefur hér komið upp stofn-
un, sem er fyllilega sambæri-
leg við það, sem gerist erlendis.
Orðabók Háskólans vinnur einn-
ig mikið verk — og fleira væri
hægt að nefna.
Miðað við mannfæð er undra-
vert, hvað hægt er að gera. Það
er einlægur vilji hjá öllum inn-
an skóla og utan að fjölga náms-
möguleikum eftir föngum, en
það er nauðsynlegt að hafa í
huga, að menn geti skapað sér
lífsframfæri af menntun sinni.
Eins og er hafa raunvfsinda-
menn bezt tækifæri til þess,
því að á þeirra sérsviði sést
bezt hin knýjandi þörf fyrir
menntun — þótt þörfin sé að
sjálfsögðu sú sama á öðrum
sviðum.“
• „Hvemig mundi Háskóli ís-
lands standast samanburð
við álíka stóra stofnun er-
Iend:s?“
„Hann mundi á margan hátt
standast þann samanburö mjög
vel. Það má benda á Ábo Aka-
demi, sem á sínum tima var
stofnaður sem einkaháskóli af
um það bil 325 þúsund sænsku-
mælandi Finnum. Þar fór svo
að lokum fyrir um hálfum tug
ára, að þeir iísu ekk; lengur
undir kostnaði og rfkið þurfti
að hlaupa undir bagga.
Stúdentafjöldinn þar og efna-
hagur var svipaður og hér, en
þetta olli því að viss takmörk-
un átti sér stað varðandi náms-
greinar. Þó voru sumir kennar-
ar þar heimsfrægir menn á sfnu
sviöi, og merkilegt þótti mér
að sjá þar bjóðháttasafnið, sem
einn prófessorinn hafði komið
upp ásamt aðstoöarmanni sín-
um. Ennfremur hefur sá skóli
í Abo meiri bókakost en skól-
inn hér.“
• „Er það ekki óæskilegt, að
happdrættisfé skuli e'ga að
standa undir börfum Há-
skóla íslands?“
„Ekki vil ég segja að það sé
óæskilegt — meðan happ-
drættið gefur nóg af sér. Happ-
drætti er vinsælasta aðferðin til
• VIÐTAL
DAGSINS
er við prófessor
Magnús Má Lárusson
nýkj'órinn rektor
Háskóla Islands
skattlagningar. En þaö er aug-
ljóst mál, að aukin þensla í
starfi skólans hefur greinilega
sýnt fram á, að þetta fé nægir
ekki lengur."
# „Á hvaða sviöi er fjárþörf
Háskóians brýnust?”
„Það er erfitt að meta, hvar
þörfin er mest. Allt húsnæðj er
sprungið. Kannski er ástandið
verst f tannlæknadeildinni.
Lækna- og viðskiptadeild eru
líka í örri þróun og verða að fá
aukin framlög. En engu að síður
er erfitt að segja um, hvar þörf-
in er mest. Það er von á þvf,
að álit háskólanefndarinnar
komi fram á þessu sumri, og
þá taka línumar sennilega að
skýrast."
# „Svo að við snúum okkur
að yöur sjálfum. Er ekki
næsta fátítt, að guðfræði-
menntaöir menn gegni
prófessorsembætti í sagn-
fræði viö heimsoekideild?“
„Jú, segja má, að svo sé. Og
sennilega þarf að hverfa aftur
í aldir til að fin-a hliðstæðu.
En ég hef frá blautu barns-
beini lesið sögu, og á heimili
mínu var til gott bókasafn þar
að lútandi. og sérgrein mfn til
embættisprófs f guðfræði var
kirkjusaga. Og var ég fyrsti
kandídatmn, sem sem samdi sér-
efnisritgerð til embættisprófs.
Kirkjusaga er áberandi þáttur
í eldri sögu þjóöarinnar og þess
vegna hef ég 'betri skilyröi til
rannsókna heldur en margir
aðrir. En vegna ættemis hef ég
kannski sérstöðu. Ég talaöi ein-
vörðungu sænsku til 6 ára ald-
urs en þá varð ég að læra
dönsku — og því næst íslenzku.
Það má því ef til vill segja, að
ég sé Skandinavi.
Ennfremur þótti mér gott að
fá tækifæri til að leggja ein-
vörðungu stund á eina grein,
þegar aldurinn er að byrja aö
færast yfir.“
6 „Gætuð þér nefnt einhverj-
ar rannsóknir, sem þér haf-
ið fengizt við upp á síð-
kastið?“
„Það er svo mýmargt, sem ég
hef veriö að fást við, að þaö
yrði of langt mál upp að telja,
en það hefur meðal annars leitt
til þess, að ég hef veriö gisti-
prófessor við lagadeild háskól-
ans í Lundi; þar sem ég hef
enga tilhneigingu til að virða
fræöilegar gaddavírsgiröingar."
# „Eru sagnfræðirannsóknir
og söguskoðun ekki mikiö
að breytast einmitt nú á
I essum tímum?“
„Jú, þetta er mikið að breyt-
ast til bóta. Innan heimspeki-
deildar munu nú rísa nýjar
stofnanir. Ein f sagnfræði, önn-
ur í bókmenntum og sú þriðja
í málvísindum. Innan þessara
stofnana verða iðkaðar kerfis-
bundnar rannsóknir annars veg-
ar og kennsla hins vegar.
Það má kannski segja, að
orðið „rannsókn" sé mjög svo
ofnotað um þessar mundir.
Réttara væri að minnast stund-
um á „viðfangefni“.“
0 „Það mun ekki vera nema
hluti af öllum þeim fjölda
stúdenta, sem útskrifast hér
frá menntaskóiunum, sem
lýkur háskólanróf’. Nvtast
stúdentar hér verr en i öðr-
um löndum?“
„Nei. Stúdentar hér nýtast
ekki verr en annars staðar. Nú
er af öllum stefnt markvisst að
því i námstími verði hóflegur.
Þaö er nauðsynlegt. Háskólinn
hér hefur tekið frumkvæðið, en
annars staðar hafa stjómvöld
fyrirskipað að skera námstím-
ann niður.
Háskóli íslands hefur alla tíð
verið mjög frjálslyndur. Hér
tfðkast ekkj þetta hyldýpi milli
kennara og nemenda, sem
sumstaðar er við hinar stóru
fræðslumyllur erlendis.
Sumpart stafar þetta af því,
að skólinn er ekki stærri en
raun ber vitni — en þetta liggur
líka í þjóðareölinu sjálfu."
# „Hvemig hefur íslending-
um gengið að varðveita
þjóðareðlið og þjóðarein-
kennin?“
„Að sumu leyti vel og að
sumu leyti miöur. Það er ein
villukenning mín, að á liðnum
öldum hafi stéttaskipting verið
mun meiri en af er látið, og
það sé fyrst á 19. og 20. öld,
sem þetta breytist.“
• „Hver er orsökin?“
„Orsökin er ef til vill sú, að
hér hafa allir orðið að taka
höndum saman viö að mörgu
leyti óblíð skilyrði.“
© „Og að lokurti: Hafið þér
orðiö varir við miklar breyt-
ingar á viðhorfum stúdenta
til Háskólans á þeim árum,
sem þér hafið verið prófess.
or? “
„Nei. Ég held, að breytingin
sé ekk; mikil. Við munum helzt
líðandi stund, en ég var einu
sinni stúdent, og þá vorum við
miklir áhugamenn um umbætur,
og við komum óskum okkar á
framfæri. Og það var tekið tillit
til þeirra, eins og tekið er tillit
til þeirra nú.
Þessu vilja menn gleyma, og
ég held t.d., að syni mínum
hafi ekki orðið það Ijóst fyrr en
i vetur, að ég skuli nokkru sinoi
hafa verið stúdent."
— Þrálnn.
I