Vísir - 15.07.1970, Side 9

V í S I R . Miðvikudagur 15. júlí 1970.
9
Að skrifa er eins og að
pípulagningum
vera í
Mér hefði ekki fundizt það
nema rétt og skylt að farmi
af bókum yrði dreift úr rellu
yfir hátiðarsvæði listahátíð-
Og það er heldur ekki nema
gott eitt að segja um prúð-
búnar samkomur, þar sem
fólk situr og hlustar á lesið
upp úr nýjum bókum.
Eðli bóka er eftir sem áð-
ur hið sama. Þeirra verður
einna helzt notið í einrúmi,
árið um kring, ekki einungis
á jólum og listajólum.
Tnn á millj konserta listahátíð-
ar birtist „Sunnudagur"
Þráins Bertelssonar, skáldsaga
á 144 síðum, útgefin af Ragnari
í Smára. Þar sem það hljöta
aö vera miklir bjartsýnismenn,
sem standa að bókarkomu með-
an þjóðin liggur uppíloft og
brennir af sér sitt norræna svip-
mót með sólskini og olíu, þá
þótti okkur slagur 1 aö keyra
Þráin þennan niður í stól til
viðtals.
— Áttu von á því að menn
kalli þig ritröfund héðan í frá?
— Menn fá yfirleitt ekki titil-
inn rifchöfundur fyrr en þeir eru
búnir að skrifa þær bækur,
sem þeim er gefið að skrifa.
En einhvemtíma hlýtur sú
lenzka að breytast, að menn séu
afsakaðir eða afskrifaðir fyrir
það hvað þeir séu „ungir“. Það
er kominn tími til þess að fólk
fari að líta á bókmenntir sem
hverja aðra nytsama atvinnu-
grein. Að minnsta kosti hef ég
trú á því að þeir tímar komi að
menn geti lifað á því að skrifa
bækur. Það eina sem skiptir
máli er, hvort menn skrifa góð-
ar eða vondar bækur.
— Lifir þú á því?
— Ég lifi ekki á að skrifa
bækur, heldur á því að Ragnar
í Smára trúir því að ég geti
•skrifað bækur.
— Hefurðu hugsað þér að
skrifa ekki annað en skáldsög-
ur?
— Ég heif áhuga á öilum grein
um bókmennta allt frá leikrit-
um upp í bláðamennsku.
— Hefuröu í hyggju að skrifa
leikrit einhvern tíma?
— Fyrr eða síöar ætla ég mér
að skrifa leikrit. Enda er það
eina bókmenntagreinin, hvar ís-
lenzkir ritröfundar virðast nokk
urn veginn samkeppnisfærir við
nóbelsskáldið.
— |jú hefur eins og margir
” góðir menn hoppað úr
blaöamennsku út i bókmennta-
iðju. Ertu að skrifa þig frá
blaðamennskunni, eða fékkstu
þessa ambisjón kannski í starf-
inu?
— Ég sé engan mun á þessu
tvennu. Þetta eru bara tvær
atvinnugreinar. Og það er
miklu skárra hlutskiptj að vera
góður blaðamaður heldur en lé-
tegur rithöfundur. Blaða-
mgnnska er annars mjög hag-
stæö, þroskandi fyrir menn
sem á annað boró geta þroskazt.
Og blaAamennska í sinni beztu
mynd er bókmenntagrein.
— En hvað um metsölubækur
kerlinga?
— Það er engin skömm að
þvi fyrir kerlingar að skrifa
metsölubækur og engin skömm
að því fyrir þjóöina, sem les
þetta. Það er hins vegar skömm
að þvi fyrir rithöfund að skrifa
segir Þráinn Bertelsson, skáldsagna-
höfundur á listahátið
Mínir hæfileikar endast ekki nema til þess annað hvort
að vera fullur eða skrifa...
ekk; betri bækur en kerlingam-
ar. íslendingar eiga sannarlega
skilið að fá að lesa góðar bæk-
ur, því fáar þjóðir hafa verið
prettaðar til þess að lesa jafn-
margar slæmar bækur. Kiljan er
að vísu almennt lesinn. —
Kannski sumpart af því að
bækur eru fallegar og ódýrar
mublur en mestan part þó af
því fólk hefur áhuga og vill
lesa það sem hann skrifar og
hann skrifar meistaraverk.
— Þú ryðst ekki fram með
neina þjóðfélagsádeilu?
— Ég hef meiri áhuga á fólki
heldur en þjóðfélögum. Ein-
faldlega vegna þess að mér
finnst ég botna dálítið í fólki,
en aftur á móti ekkert í þjóð-
félagi. Auk þess er mér ekki
svo illa við nokkra manneskju,
allra sízt stjórnmálamenn, að ég
nennti að gera mig að fífli á
því að skrifa heila bók um
mitt fátæklega álit.
'C’innst þér nauðsynlegt að
drekka eða dópa þig
til þess að komast í stemn-
ingu?
— Minn hæfileiki endist ekki
nema til þess að annað hvort
að vera fullur ellegar skrifa.
Og núna skrifa ég. Hins vegar
kunna aö hafa verið uppi snill-
ingar, sem gátu hvort tveggja.
Ég held að stemmningin af
hassi og annarri skyldri lífs-
huggun, sem nú er í tízku sé
hálfgert frat. Ég held það væri
miklu heillavænlegra og áhrifa-
meira að fasta nokkra sólar-
hringa, miklu betri áhrif af þvi.
— Finnst þér fólk ekki ó-
notalega hátíðlegt gagnvart list-
um og listamönnum, eitthvað
sem fólk annað hvort brosir að
eða hneykslast á?
— Þessi hátíðleiki hlýtur að
hverfa, þegar það rennur upp
fyrir fólki aö bókmenntir og
aðrar listgreinar eru eins og
hver önnur atvinnugrein. Og
bækur eiga að |vera aus staðar
til taks — ekki bara til spari.
|7g held að sú skoðun sé
að hverfa, að listamenn
séu upp til hópa: fyllibyttur,
eiturlyfjaneytendur, brjálæðing-
ar eða þjóðfélagsóvinir.
— Hvað finnst þér um bók-
menntafræðslu í skólum?
— Hvaða bókmenntafræðslu?
— Heldurðu að þfn kynslóð sé
betur lesin f bókmenntum en
sú næsta á undan?
— Betur lesin í verri bók-
menntum.
— Viltu kenna bókaútgefend-
um um lélegan bókmennta-
smekk?
— Nei, ég vil þakka þeim
hann. Ef smekkur bókaútgef-
enda væri ekki eins og hann er,
væru ekki gefnar út bækur hér-
lendis.
— En bókmenntafræðingar,
eigum við nógu góða slíka til
þess að taka mark á skrifum
um bókmenntir?
— Við eigum góða bók-
menntafræðinga, jafnvel betri
bókmenntafræðinga en bók-
menntir, en þvi miður eru þeir
| svo hæfileikalausir skrfbentar
í að þeir geta ekki bætt bók-
| menntimar.
— Er rithöifundur nokkum
tíma ánægður með það sem
gagnrýnandi skrifar. nema það
sé hrós?
— Ef íslenzkur gagnrýnandi
á einhvem tíma eftir að skrifa
eitthvað af viti verð ég glaður,
JhnífelWJfB og i^érilágyiíaff;4ann^
lujoskammar mi|, Uw^agipn^gar^^
ég óánægður með þau fáu brós-
yrði, sem gagnrýnéndum þðkn-
aðist að sletta í mig — á röng-
um forsendum.
— p'innst þér þú verða að
upplifa þaö sem þú
skrifar?
— Að skrifa er skylt því að
vera í pípulagningum. Rithöf-
undur upplilfir sín verk á svip-
aðan hátt og pípulagningamað-
ur upplifir sín. Ég er ekki að
reyna að vera fyndinn.
- Hvaða hlutverki gegnir
klámsaga í bókinni hjá þér?
— Ég er ekki * að skrifa
klám. Ég veit ekki til þess að
ein mannleg athöfn sé saurugri
en önnur. Og hvers vegna skyldi
vera bannað að skrifa um það,
sem flestir lifa fyrir og engmn
lifir án?
— Viltu opinskárra tal um
kynferðismál?
— Ég vil minna tal og meiri
og hamingjusamari kynferðis-
mál.
— Finnst þér nægjanleg full-
nægja í að skrifa í sjálfu sér,
án þess að finna reaksjónir
(nema þá frá kurteisum vinum
og kunningjum?
— Fullnægja?
— Já, fullnægja?
— Helzt finn ég fullnægju í
að vita, að ég á eftir að skrifa
eitthvaö betra en það sem ég
hef þegar skrifað. Það fylgir
því óþol að hafa skrifað, en
fullnægja að vita það að maður
eigi eftir að skrifa.
— Er hægt að finna einhverja
áhrifameiri umræðu um bók-
menntir?
— Þáð vona ég ekki. en það
væri gaman að upplilfa minni
umræður og meiri bókmenntir.
— Eða eigum viö þá að láta
þær bókmenntir eiga sig sem
ekki geta vakið umræðu?
■ — Við skulum láta þá um-
ræöu eiga sig sero ekki getur
vakið af sér bókmenntir. - J.H.
VK!R Sm;
— Finnst yður, að fvrir-
tæki ættu, að gefa starts
fólki sínu frí á sólardög-
uf sem þessum?
Jóhanna Bárðardóttir, at-
vinnulaus: — Nei, það finnst
mér ekki. Fólk getur bara notað
matartímann sinn til sóldýrk-
unar.
Erla Einarsdóttir, afgreiöslu-
stúlka: — Nei, ég tel það hrein-
asta óþarfa, að vera að gefa
fólki frí, þó aö það sé sól.
_______ssóh; banká-'
starfmaður: — Ég sé ekkert at-
hugavert við þaö. Fólki veitir
svo sannarlega ekki af því að
njóta sólarinnar þegar færi
gefst.
Þórir Konráðsson, bakari: —
Nei við höfum engan veginn
efni á slíku. Ég sjálfur er alltaf
búinn í vinnunni klukkan 2 á
daginn og er sólskin er, eyði ég
tveim tímum í labb ef ég hef
tíma til þess.
Ingunn Hauksdóttir, skrif-
stofustúlka: — Þessir blessaðir
sólskinsdagar okkar eru það
fáir að mér finnst það ekki
nema sjálfsagt. aö gefa vinnandi
fólkj frí á þeim dögum.
Guðný Björgvinsdóttir, starfs-
stúlka á Landssímanum: — Ég
er mjög hlynnt fríi á sólskins-
dögum, já.
IJUiOi