Vísir - 21.01.1972, Blaðsíða 8

8
V f S I R . Föstudagur 21. janúar 1972,
Utgefancu
Framlrvæmdastjóri
Ritstjóri
Fréttastjóri
RitstjómarfulltrUi
Auglýsingastjóri
Auglýsingar
Afgreiösla
Ritstióm
Áskriftargjald kr.
í lausasölu kr. 15
Prent.smiðja Visis
• Reykjaprent hf.
• Sveinn R. Eyjólfsson
• Jónas Kristjánsson
: Jón Birgir/Pétursson
: Valdimar H. Jóhannesson
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 32. Simar 15610 11660
■ Hverfisgötu 32. Simi 11660
Síðumúla 14. Simi 11660 (5 línur)
225 á mánuöi innanlands
i,00 eintakið.
- Edda hf.
Óhóflegt Bakkusarveldi
Tveir kunnir prestar í Reykjavík skýrðu frá því í
Vísi í gær, að vínneyzla væri langalgengasta skilnað-
arorsokin hér á landi. Yfirleitt væri það eiginkonan,
sem æskti skilnaðar vegna drykkjuskapar eigin-
mannsins. Jafnframt er Ijóst af tölum, að skilnuðum
fiölgar mjög ört. Árið 1967 voru þeir 184, árið 1968
voru þeir 210, og árið 1970 voru þeir 251.
Sami öri vöxturinn er á vínneyzlu íslendinga. Árið
1963 drukku íslendingar áfengi, sem svarar 1,93 lítr-
um af hreinum vínanda á hvert mannsbarn í landinu.
Aukningin var ekki mjög hröð fram til ársins 1968,
þegar vínandamagnið var komið upp í 2,17 lítra. En
árin 1970 og 1971 tók vínneyzlan verulegt stökk. Hún
var 2,50 lítrar árið 1970 og 2,70 lítrar árið 1971.
ileildameyzlan á vínanda segir svo sem ekki beint
mikið um vandamálin, sem fylgja drykkjuskap. Senni-
legt virðist þó, að aukinni vínneyzlu sé samfara auk-
inn óhófsdrykkjuskapur, — fleiri fari lengra yfir
markið en áður var. Tölurnar um hjónaskilnaði benda
til þess, að náið samband sé milli vínneyzlu og skiln-
aða. j
Hin opinberu skilnaðarmál eru aðeins brot af þeim
fjölskylduvandamálum, sem fylgja óhóflegri vín-
neyzlu. Á móti hverjum einum hjónum, sem slíta sam-
vistum, eru áreiðanlega mörg, sem áfram hanga sam-
an í algerlega ófullnægjandi hjónabandi. Og hvort sem
drykkjuskapurinn leiðir til skilnaðar eða ekki, eru það
bömin, sem þurfa mest að þola.
Erlendum mönnum, er hingað koma, dylst ekki hinn
fordrukkni bragur, sem er á Reykjavík á vissum tím-
um sólarhringsins vissa daga vikunnar, einkum þó
í nágrenni veitingahúsa. Fólk kvartar um, að ekki sé
fært um miðborgina á þessum tímum vegna útúr-
dmkkinna og ónæðissamra manna.
Jafnhliða eykst um þessar mundir notkun eitur-
lyfja og fíknilyfja af ýmsu tagi, sem sum hver em
langtum hættulegri en áfengi. Athuganir á þeim þætti
benda til þess, að notkun slíkra efna breiðist óhugnan
lega ört út. Það er því sannarlega ekki bjart útlitið í
þessum efnum í heild.
í ljósi talnanna getur engum dulizt, að nú þegar er
orðið mjög brýnt að taka þessi mál fastari tökum en
áður og reyna að stemma stigu við skriðunni. Það
má ekki gerast aftur, að á fjárlögum, sem hækka um
marga milljarða milli ára, sé ekki rúm fyrir fjárveit-
ingar til eðlilegrar framþróunar baráttunnar gegn böli
áfengis og eiturlyfja.
Núverandi baráttuaðferðir eru of veikburða. Öll
þjóðin þarf að vakna til vitundar um ástandið og taka
höndum saman um tilraunir til úrbóta.
Cmáður og ofsóttur maður
hefur tekið völd, kominn
beint úr fangelsi, þar sem
dauðadómur sveif yfir höfði
hans og aftökusveitin komin á
staöinn til að framkvæma
hann. Stjórnarbylting hefur
verið framkvæmd, landið liggur
í rústum, fátækt fyrir, nú rúið
inn að skinni, allt atvinnulíf
í kaldakoli Leiðtoginn snýr
heim og miiljónamúgurinn hyll
ir hann. gleðin yfir heimkomu
hans og sigrinum svo takmarka
laus, að það er alisherjar þjóð-
istönskum yfirvöldum Brot
hans var fólgið í því að berjast
■fyrir auknu sjálfstæði Austur-
Pakistans. S'íöan hafði hann
setið mestan tímann í fangels-
um, þó af og til verið sleppt,
en jafnan haldið baráttunni á-
fram, þangað til hann fór að
krefjast algers sjálfstæðis eða
heimastjórnar Austur-Pakist
ans, með eigin gjaldmiðlj og
yfirráðum utanríkisverzlunar.
Það hefði komið sér illa fyrir
valdsmennina, sem sátu í Vest
ur-Pakistan, því að þar með
Músíbúr Rakman þjóðarleiðtogi Bangladess.
hátíð. En á eftir fylgir vandi
hversdagsins, við blasa blákaid
ar staðreyndir skorts og erfið-
leika og úrræðaleysis, og margt
bendir til að tímar sundrungar
og illvígra deilna séu framund-
an. Þaö er sannarlega enginn
tímj til að halda þjóðhátlð
lengur.
Slík er saga hins nýja
ríkis Bangladess, Miklar vonir
eru bundnar við leiðtogann
Múslbúr Rakman. Hann er nú
rúmlega fimmtugur, hefur allan
sinn feril verið uppreisnarmað-
ur gegn ríkjandj valdsherrum.
Hann var sonur lægrj embætt-
ismanns við héraösdómstól einn
við Bengaliflóa, kominn af fjöl-
skyldu með sæmilega afkomu
miöað við það sem tíðkaðist á
þessu mesta þéttbýlis og fá-
tæktarsvæði heims. Að þarlend
um sið ákváðu foreldrar honum
gjaforð í bamalbirúðkaupi 14
ára gamall kvæntist hann 3ja
ára telpu. Ungur var hann send
ur til háskólanáms í Kalkútta,
þar hóf hann f stúdendahópn
um baráttu gegn brezku ný-
lenduherrunum, og Leiðin liá
innan skamms beint inn í brezk
herfangelsi. Síðan var hann 1
hópi múhameðstrúarmanna,
sem vildu ekki þo'la forræði
Hindúa og barðist fyrir stofnun
Pakistans. Hann var í hópi
þeirra, sem héldu þjóöhátið,
þegar ríkið Pakistan var stofn-
að. En sú dýrð stóð ekk; lengi.
Aöeins árj síðar var hann að
nýju handtekinn og nú aif pak-
hefðu þeir tapað megninu af
gjaldeyristekjurn sínum, sem
fengust fyrir júta og strigafram
leiðslu við Bengalflóa. Enn var
Músíbúr handtekinn og fram
fóru mikil iandráðaréttarhöld,
sem höföu þó aðallega þau á-
hrif að gera hann að þjóðhetju
meðal þjóðar sipnar. Þegar loks
ins var efnt til nýrra kosninga'
hlaut flokkur hans Awami-
bandalagið 90% allra atkvæða
T Austur-Pakistan. sem gef hon
um öl] þingsætj á héraðsþing
inu í Dakka og hreinan meiri-
hluta á sjálfu hinu sameigin-
lega ríkisþingi 1 Rawalpindi.
Hann hefði þá í rauninni átt að
taka við völdum í öllu Pakistan
ríki. En hinn valdsmannslegi
Jæja Kan herforingi var nú ekki
á þvf aö fela þessum uppreisn
arsegg völdin. Þvert á móti
sendj hann herflutningaskip til
Austur-Pakistans og beitti þvi
miskunnarlaust í hinu hryllileg
asta blóðbaði til að bæla niður
sjáfstæðishreyfingu Bengala.
Samtímis því lét hann taka
Músíbúr höndum og flytja
hann sem fanga í eyðimerkur-
kastalann f Vestur-Pakistan.
Þar voru svo haldin ný land-
ráðaréttarhöld yfir honum fyrir
herrétti.
4~|g nú tók að draga til úrslita.
^ Hinn 4, desember sl. eftir
að styrjöld var hafin við Ind-
verja kvaddi Jæja Kan þá þrjá
menn sem sátu I herdómstóln-
um é smn fund og skipaði þeim
að kveða upp dauðadóm yfir
Músíbúr. Þeir gerðu sem fýrir
þá var lagt. Framkvæmd dauða-
dómsins var þó enn frestað þar
til 15. desember, þegar ind
verski herinn var kominn að
borgarhliðum Dakka. Þá sat
Jæja Kan í bækistöð sinni og
var í súru skapi, herir hans
höfðu beðiö ósigur bæði á aust
ur og vestur-vígstöðvunum og
var farið að bera á uppreisnum
í ýmsum herflokkum. Ærður af
slæmum fréttum úr öllura átt-
um er sagt að hann hafi æpt í
æðiskasti: „Ég hefðj átt að láta
drepa þennan mann sama dag-
inn og hann var handtekinn.
Hengið hann nú.“
Og nú skyldj gera svo sem
einræðisherrann skipaði. Sér-
stök aftökusveit hersins var
send frá Rawalpindi tiú kastala
fangelsins. Hún hóf þegar und-
irbúning og tók m.a. að grafa
gröf fyrir fangann. Var honum
sagt, að það væri loftvamagröf,
en hann skildi. að það var hans
eigin gröf En nú var komið að
úrslitastund, stríðslok ásamt
valdabyltingu, Jæja Kan var
steypt af stólí. í BIlu öngþveit-
inu er þó talið hætt við þvf, að
aftökuskipunin hefði o’rðið
framkvæmd, ef fanga-
vörður einn hefði ekki notfært
sér stjómleysið til að flytja
Músibúr úr fangaklefanum og
fela hann í íbúð sinni.
þaö er þvl ekki ofmælt, að
Músíbúr Rakman haifi
sloppið úr greipum dauðans.
Og þegar hann snýr heim er
hann viðurkennd þjóðhetja og
þjóðarleiðtogi hins nýja nkis
Bangladess. En nú sýnist breyta
um hlutverk. Fram að þessu
hefur allt æviskeið hans mark-
azt af uppreisn gegn ríkjandi
valdhöfum. Nú er hann sjálfur
orðinn óumdeildur valdhafi.
Hann hefur að vísu á bak við
sig þingræðislegan meirihluta,
raunar allt þing landsins, en
hann er um leið einvaldur í
kraftj persónulegrar frægðar
sinnar. En nú reynir á, hvemig
honum ferst aö stjóma og
byggja upp.
Strax og hann kom úr hinni
undarlegu Lundúnaflugferð
sinni, heim til valda sýndj hann
kraft sinn og viljastyrk. Hann
stofnaðj ríkisstjóm og vakti það
athygli, að hann leysti alla þá
menn frá störfum sem Ind-
verjar höfðu skipaö til bráða-
birgöa. Þetta kom á óvart, því
að það er augljóst, að Bangla-
dess veröur fyrst um sinn að
styðjast við hjálp Indverja. En
Músíbúr Rakman ætlar sér
augsýnilega ekki að verða
neinn indverskur Ieppur. Og
þetta kann aö vekja ótta um
ný vandamál. Hiö gamla bar-
áttumið Músíbúr hefur veriö
að sameina alla Bengal-þjóöina
í eitt sjálfstætt ríki, en þar
meö eru líka talin héruð í Ind-
landi, ásamt stórborginni Kal-
kútta. Hugsazt getur, að Indverj
ar þurfi innan skamms að tak-
i '