Vísir - 27.04.1972, Page 7

VtSIR. Fimmtudagur 27. april 1972
7
cTVlenningarmál

JÚBÍLEUM
Áriö 1974 verður minnzt
ellefu alda byggðar á is-
landi. Engin Evrópuþjóðer
jafn ung. Þó er landið að
sinu leyti yngra (álfu vorr-
ar yngsta land) og ennþá í
smíðum, þótt vika sköpun-
arsögunnar sé fyrir löngu á
enda viðast hvar á hnettin-
um.
Árið '74 er unnt að blása til
fagnaðar af öðru tilefni en land-
töku Ingólfs & Hjörleifs. Þá verð-
ur öld liðin siðan alþing fékk lög-
gjafarvald, þrjár aldir frá þvi
séra Hallgrimur Pétursson sofn-
aði burt úr heimi.
Þúsund ár á flótta
Það var mikið afreksverk að
nema og byggja ísland, að sigla á
9. öld útnorður i haf frá Noregi
með kindur, kýr og hesta, hey og
vatn, smiðatimbur, að breyta
hverju skipinu af öðru i nokkurs
konar bæjarhús, peningshús og
skemmu og láta það fljóta á
breiðum úthafsöldum. Og mynd-
in er ágæt af sliku skipi á sigl-
ingu: vikingar og mjólkurkýr i
særoki hlið við hlið. Afrekið
minnkar ekki fyrir það, þótt land-
námið væri i raun réttri flótti úr
Noregi, tignarlegur flótti undan
landþrengslum, sköttum og hug-
sjóninni um einn konung yfir öllu
landinu. Né heldur smækkar það
afrekið, þótt norrænir menn ættu
forláta góð skip; knörrinn, i blás-
andi byr, var hraðskreiðasti far-
kostur veraldar, segir Jón pró-
fessor Jóhannesson i sögu sinni af
íslendingum.
Lágkúrulegar þykja manni
Vesturheimsferðir i samanburði:
snauður almenningur niðri lest-
um útlendra gufudalla, hjá fata-
koffortum. Þá voru tiu aldir liðn-
ar frá landnáminu, fólkið tók sig
upp i hrönnum, og héldu þá marg-
ir að sú tilraun sem hótst með
landnáminu væri að renna út i
sandinn, nú sæist að landið væri
reyndar óbyggilegt, þótt menn
hefðu haldizt hér við i tiu hundruð
ár, tslandssögunni væri að ljúka.
Hallgrimssteinn
og HaNgrímskirkja
Svo einkennilega ber við, að
átta hundruð árum siðar en
Ingólfur & Hjörleifur tóku hér
rzszrirzszíirznízrzrzízjmrmsiszsznn
Eftir
Hannes
Pétursson
isumnsmjzjzjzjuznszjiszjmjzjzjis
land, samkvæmt hefðbundnu ár-
tali, andaðist að Ferstiklu á Hval-
fjarðarströnd séra Hallgrímur
Pétursson, spedalskur maður og
skáld. Hann hafði verið land-
námsmaður eigi siður en þeir
fóstbræður, numið land handa
þjóðinni allri, Ódáinsvelli kristn-
um mönnumj þar er öllum dval-
arstaður heimill og þó gengur
land hans aldrei til þurrðar.
Vissulega er skylt að halda i
heiðri fundi landsins, en sérhver
fagnaðarhátið hans vegna verður
sem hvellandi bjalla, ef gleymt ér
þeim sem gerðu þjóðinni lifvæn-
legt i landinu, héldu þjóðlifinu
uppi, varðveittu það fyrir and-
legri hnignun. Islendingum hafa
verið gefnir nokkrir slikir menn
og einn þeirra er séra Hallgrim-
ur.
Hugmyndin er að minnast land-
námsins með sýnilegum verkum:
fornaldarbæ, nýrri tslandssögu,
ljóða og tónverkasamkeppni,
Blaðburðarbarn
óskast nú þegar til að bera út ú
Langholtsveg
Vinsamlegast hafið samband við af-
greiðsluna.
VISIR
Hverfisgötu 32
Simi 86611.
Bifreiðasmiðir — Réttingamenn.
Óskum eftir bifreiðasmiðum eða vönum
réttingamönnum, einnig laghentum.
mönnum, sem hefðu áhuga á bilaviðgerð.
Mikil vinna, gott kaup.
Bilasmiðjan Kyndill, simi 32778.
Til sölu
Dönsk vel með farin hjónarúm til sölu.
Uppl. i sima 36600 kl. 2-5.
Mold.
Heimkeyrð i lóðir.
Uppl. i sima 86586 Aðeins eftir kl.
þjóðarbókhlöðu. Fornaldarbær-
inn er orðinn að líkani, sagnfræð-
ingarnir sitja trúi ég sveittir og
með uppbrettar ermar hver við
sitt skrifborð, skáldin ganga um
gólf og yrkja kantötur, en þjóðar-
bókhlaðan er að leysast upp i agg
og nagg. Litið ber á þvi, að ártið
séra Hallgrims Péturssonar sé
skammt undan, nema kirkjuturn-
inn á Skólavörðuholti eigi ein-
samall að bera honum vitni.
Munu sumir telja að þar sé ærinn
bautarsteinn. En kirkja helguð
séra Hallgrlmi, hversu hályft
sem hún er, getur ekki ein sýnt
skylduga ræktarsemi við skáldið,
þótt hún kunni að gagnast sem
tákn þeirrar virðingarer vér sýn-
um honum. Og smeykur er ég um,
að Hallgrimssteinn að Saurbæ
þyki jafnan hugtækara minnis-
merki um vort fátæka trúarskáld
og barningsmann en sá oddhvassi
steinn sem risinn er á Skóla-
vörðuholtinu 70 metra hár.
Turn úr orðum
Nú þegar turninn er kominn á
holtið og visar til sigurhæða,
finnur maður bezt að annan turn
vantar i minningu séra Hall-
grims. Sá turn á að vera úr pappir
og prentsvertu og fræðilegum
strangleika, með öðrum orðum:
ný gagntæk rannsókn á verkum
hans og ævi.
Kannski er það merki um und-
irbúning slikrar smiði, að nýleg
* .
llallgriimir l’étursson.
bók, sem helguð er dr. Steingrimi
J. Þorsteinssyni, hefur m.a. að
geyma grannskoðun Jóns Sam-
sonarsonar magisters á vissu
ævisögulegu efni sem varðar séra
Hallgrim. Þar er dregið fram,
hversu æviágrip hans eftir Half-
dan Einarsson skólameistara á
Hólum verður til stig af stigi, en
að greinarlokum tekur höfundur
upp áður óprentaða ævilýsingu
séra Hallgrims eftir Jón prófast i
Hitardal, grundvöll margs er
seinna var rakið til sonar hans,
Vigfúsar prófasts Jónssonar, og
Halfdanar Einarssonar. Hér er
mjög greinilega i sakirnar farið
eins og vænta mátti af Jóni Sam-
sonarsyni. Fátt væri samboðnara
séra Hallgrimi Péturssyni á ár-
tiðinni 1974 ellegar brýnna en
hliðstæð rannsókn á skáldskap
hans öllum, andlegum og verald-
legum, með visindalega textaút-
gáfu i huga. Með slikri útgáfu
kynnu að fullsannast þau orð sem
Jón prófastur i Hitardal hefur um
skáldskap Hallgrims i fyrr-
nefndri ævilýsingu, að varla sé
,,sú gamanvisa og kvæði eftir
hann, ef rétt fengist, að ekki megi
þekkja frá annarra kveðskap.”
7.
ILMANDI
BRAUÐ
OGISLENZKT
SMJÖR ...mm
Þegar á bragðið reynir veljum við
smjör.
Nýtt brauð beint úr bakaríinu, heitt
og ilmandi. Þá er freistandi að
sneiöa sér enda, skella á hann ekta
íslenzku smjöri og . . . mmmmm . . .
Rúnnstykki eru bezt heit. Við eig-
um í rauninni að nenna að hita þau
upp. Heitt og ilmandi með íslenzku
smjöri á milli mmm......
Ristað rúgbrauð bragðast stórkost-
lega, heitt og ilmandi. (Vissuð þér
það?) Auk þess er það hollara
þannig og auðmeltara. En á heitu
brauði höfum við smjör — því þá
reynir á bragðið.
Jtl
®L
m
Flatköku má gjarnan velgja í
brauðristinni. Hún er betri volg.
En smjör skal á hana, ef gæðin
eiga að haldast, því:
þegar á bragfiið reynir veljum við
alltaf smjör.
Það er einfalt verk að baka brauð
og það borgar sig. Rjúkandi heitt
brauð, beint úr ofninum, þegar
ilmurinn fyllir eldhúsið, skapar
stemningu sem launar fyrirhöfn-
ina. íslenzka smjörið beint á heita
sneiðina mmm..........