Vísir - 25.08.1972, Blaðsíða 7

Visir Föstudagur 25. ágúst 1972
7
hverjum rétti. Við nánari um-
hugsun sé ég enga þörf á þvi,
við töpum engum rétti á þvi, þó
við förum okkur hægara og velj-
um i leyni þann tima sem er okk-
ur hagstæðastur. Eigum við að
láta einhverja striðsæsingalöng-
um, glimuskjálfta og löngun til að
spila hetjur leiða okkur i gönur?
Annað ráð vildi ég benda á, —
hugsið ykkur þegar brezku
togarakarlarnir koma á miðin i
ógurlegum vigahug og ætla lika
að fara að spila striðshetjur og
safnast saman i bardagaveiðum
á einu eða tveimur svæðum. Þá
getum við hleypt öllu loftinu af
þessum vindbelgjum sem verja
vonlausan málsstað, með þvi ein-
faldlega að lýsa þvi yfir einhliða,
að af umhyggju fyrir vesa-
lings sjómönnunum við Humb-
er, megi þeir einmitt
veiða á þessum takmörkuðu
svæðum um vissan tima t.d. 1.
sept til .15. sept eða 1. okt. Þar
með yrðu brezku striðsæsinga-
mennirnir að athlægi, en við
myndum vinna okkar samúð með
skilningi á lifskjörum vesalings
fiskimannanna við Humber.
Hitt er svo annað mál, að
islenzku varðskipin hefðu sam-
kvæmt alþjóðareglum heimild til
að fara og fylgjast mjög náið með
möskvastærðallraþessara togara
og væri það harkalegt brot hjá
þeim á alþjóðareglum, ef brezk
herskip hindruðu að farið væri
um borð til slikra rannsókna. Og
þá gætu islenzkir eftirlitsmenn
veitt þvi athygli, svona af til-
viljun, að fiskurinn á þilfarinu
væri óvenjulega smávaxinn. Og
við gætum þá látið veröldina vita
af smáfiskamorðum brezkra
gjöreyðingarmanna.
Utan við þessi leyfðu svæði
gætum við svo með góðum rétti
lagt til atlögu við landhelgis-
brjóta. En það er kannski alveg
óþarfi að ryðjast um borð, þvi
ekki að láta varðskipin einfald-
lega hafa tæki til að skera á
vörpuvira eða rifa poka utan á
skipshlið.
Það er lika hægt að hugsa sér
aðra aðferð. Þvi ekki að lýsa þvi
yfir, að þar sem Grimsbæingar
sýndu okkur kurteisi og vináttu
og báðu okkur i guðs bænum
ásjár, að sýna þeim eitthvað á
móti i verki, við gætum t.d. gefið
út yfirlýsingu alveg upp á eigin
spýtur að togarar frá Grimsby
einir megi fá vissan umþóttunar-
tima til bráðabirgða. Hvað haldið
þið að karlarnir i Hull segðu um
það? Hvemig liti það lika út i
augum umheimsins, að við
hefðum slikan skilning á högum
og erfiðleikum ,,vina” okkar i
Grimsby?
Tilgangurinn með þessum hug-
leiðingum er einfaldlega að
benda á það, að við eigum fyrst og
fremst að láta skynsemina ráða,
vera slægir og vitrir og skjótir i
öllum okkar viðbrögðum, en ekki
ryðjast fram hugsunarlaust eins
og einhverjir tuddar. Það byggist
lika á þvi að við megum vera
alveg vissir um það að sigurinn
verður okkar á endanum og f jar-
stæða að við töpum nokkrum
rétti. Við eigum að láta skynsemi
og ráðkænsku stjórna ferðinni en
ekki ofsa og striðsæsingalöngun.
Látið ekki verri mennina leiða
okkur i ógöngur með þjóðernis-
legu ofstæki, sem alls ekki á
heima i nútimanum. Það situr
heldur ekki á barnakennara
austan af landi að fara að spila
einhvern prússneskan júnkara,
eins og við heyrðum i útvarpinu i
fyrrakvöld.
Það veitir okkur heldur engan
sérstakan ávinning að hefja
forna hetjudýrkun á landhelgis-
gæzlunni og það er steinrunninn
og stjarfur hugsunarháttur að
einblina alltof mikið á harkaleg
viðbrögð okkar 1. september.
Með þvi gerum við and-
stæðingunum auðveldara fyrir,
sem hafa nú einmitt búið sig
undir 1. september, nær væri
fyrir okkur að velja tima og tæki-
færi til aðgerða einfaldlega þegar
aðstæður eru hagstæðari og hægt
að koma andstæðingunum i opna
skjöldu, setja þannig allt á ská og
skjön i þeirra viðbúnaði, kannski
væri jafnvel ráð að biða rólegir og
ráðast til atlögu i vetrarmyrkri
fremur en i mildu veðri
septembermánaðar.
Sem sagt skynsemi og ráð-
kænska i stað fávislegra æsinga,
— og sigurinn verður okkar, það
er alveg vist.
Þorsteinn Thorarensen.
IIMIM
IM
Umsjón:
Svanlaug
Baldursdóttir
Hér sjáum við tómata fyrir 110
krónur, blómkál fyrir 97
kronur. og 79 krónur, gúrku
fyrir 50 krónur, hvitkál fyrir
85 krónur, gulrætur fyrir 80
krónur. Samtals grænmeti
fyrir 501 krónu og mun sumum
þykja litið fást fyrir
fimmhundruð kallinn.
Tómatarnir ódýrastir
fyrir norðan
— rabb um grœnmetið
og verðsamanburður
Nú er aðaltimi græn-
metisins á íslandi. Það
eru þó margir, sem
veigra sér við að kaupa
mikið af þvi. Ástæðan
virðist alltaf vera hin
sama, hátt verð á
grænmetinu. Fólki vex
i augum að kaupa
tómata á 10-15 krónur
stykkið. Kannske erum
við farin að lita á græn-
meti sem sjálfsagðan
hlut, svo sjálfsagðan,
að það ætti að vera til-
tölulega ódýrt.
Eðiilega gilda önnur
lögmál um grænmetis-
rækt erlendis þar sem
veðráttan er hlý á
sumrum og ekki
kalsaveður eins og við
höfum orðið að sætta
okkur við hérna á suð-
vesturhorninu i sumar.
Þó höfum við annað
fram yfir aðrar þjóðir i
sambandi við græn-
metisrækt, það er jarð-
hitinn og hin góðu skil-
yrði til gróðurhúsa-
ræktar.
En látum bara töl-
urnar tala og þær upp-
iýsingar, sem við höf-
um til að gera lesend-
um kleift að gera sjálf-
ir samanburð
Verðsamanburður
Fyrst fengum viö heildsölu-
verð á grænmeti hjá Sölufélagi
garðyrkjumanna. Það skal tek-
ið fram, að allar upplýsingar
eru fengnar í byrjun vikunnar,
ef verð kynni að hafa breytzt
siðan þá.
Heildsöluverð hjá Sölufélagi
garðyrkjumanna: Tómatar 85
kr. kilóið, gúrkur 70 kr. kflóið,
steinselja 15 krónur búntið, sól-
selja 22 krónur búntið, blómkál
frá 6-30 krónur hausinn eftir
stærð og útliti, hvitkál 40 krónur
kilóið, grænkál 15 krónur búntið,
rófur 30 krónur kilóið, gulrætur
26 krónur pakkinn, paprika 200
krónur kflóið, púrrur 125 krónur
búntið, fimm stykki, selleri 30
kr. búntið. Hér er um að ræða 8-
12% verðhækkun siðan i fyrra.
Næst hringdum við i þrjár
verzlanir og fengum verðsam-
anburð. Alagning á grænmeti
hjá verzlunum mun vera milli
40-50% og hefur slikt tiðkazt
undanfarin ár. Tómatar: kilóið
af fyrsta flokks tómötum kost-
aði þetta i þrem verzlunum: 135
kr., 127.50 kr., 136 kr., Gúrkur:
110 kr. kilóið,, 10S kr. og 98 kr.
Blómkál: 62 kr. stykkið, 63 kr.
stykkið, 30-60 kr. stykk-
ið.Hvitkál: 62 kr. kilóið, 63 kr.
kilóið og 62 kr. kilóið. Púrrur: 40
kr. stykkið, 14-15 kr. stykkið.
Steinselja: 25 kr. búntið, 23.70
kr. búntið. Salat: 34 kr. búntið,
31.60 kr. búntið, 27 kr. búntið.
Rófur: 62 kr. kílóið 63 kr. kílóið
og 60 kr. kilóið.
Það sést af þessu, að verð er
mismunandi en við héldum röð
verzlananna 1,2, 3 og er hægt að
sjá verð þeirra i hverri fyrir sig.
Næst höfðum við samband við
grænmetismarkað, sem selur á
svokölluðu milliverði, ekki á
heildsöluverði en ekki heldur á
smásöluverði. Tómatar 1.
flokkur 110 kr. kilóið. 2. flokkur
95 kr. kflóið, blómkál frá 10 kr. i
60 kr. hausinn, hvitkál 64 krón-
ur (þegar við hringdum var bú-
ist við lækkun sama dag) stein-
selja 25 kr. búntið, sem er dýr-
ara en i einni verzluninni, sem
við hringdum i, paprika 300 kr.
kilóið, púrrur 20-35 kr. stykkið,
gulrætur 39 kr. 300 gr. búnt, gul-
rófur 45 kr. kilóið, selleri 40-50
kr. stykkið.
1 Hveragerði fengum við þær
upplýsingar hjá Garðyrkjustöð-
inni Eden, að verðið hjá þeim
væri svipað og hjá öðrum gróð-
urhúsum þar i bæ.
Tómatar 1. flokkur 110 kr.
kílóið, 2. flokkur 80 kr. kílóið,
gúrkur 35 kr. stykkið, blómkál
25-65 kr. stykkið, gulrætur 35 kr.
búntið. Hvitkál fekkst ekki.
Það eru margir, sem kaupa
grænmetið i gróðurhúsunum i
Hveragerði en á vinningurinn
við það virðist ekki vera mikill
nema eigi að fara i ferðiná á
annað borðiþá er hægt að spara
sér nokkrar krónur. Hið sama
er hægt að gera á grænmetis-
markaðinum hér.
Ódýrustu tómatarnir
íyrir norðan
1 lokin hringdum við i garð-
yrkjustöðina Hveravelli i ná-
grenni Húsavfkur. Þar mátti sjá
töluverðan verðmun, hverju
sem það sætir. Kilóið af fyrsta
flokks tómötum var selt þar á 90
krónur kilóið, annar flokkur á 65
krónur kilóið, gúrkur á 80 krón-
ur kilóið, hvitkál á 40 krónur
kilóið og gulrætur á 24 krónur
búntið.
Þarna er kilóverðið á fyrsta
flokks tómötum 20 krónur ódýr-
ara en frá gróðurhúsi i Hvera-
gerði og grænmetismarkaði i
Reykjavik og frá 46-37.50 kr.
ódýrara en i verzlun i Reykja-
vik.
Rýrnunin og
álagningin
Stundum hefur verið minnst á
hina háu álagningarprósentu á
grænmeti og hafa seljendur
sagt, að þeir tækju ekki að sér
að selja það fyrir minna, vegna
þess m.a. hversu vandmeðfarin
vara grænmetið er og viðkvæm
og hversu hætt er við rýrnun.
Það má til sanns vegar færa, að
grænmetið er vandmeðfarið
enda vekur umbúnaður þess
mikla furðu, þegar komið er i
verzlanir sumar hverjar. Það er
eins og seljendum sé ekki ljóst,
að þeir eru að tapa þúsundum
króna á grænmeti, sem fær að
skorpna og skrælna óáreitt. En
umbúnaðurinn batnar með
hverju ári eftir þvi sem fólk ger-
ir sér ljósara að um viðkvæma
vöru er að ræða. Þó virðast
sumir anzi lengi að læra og mis-
munur á geymslu áberandi i
verzlunum.
Kartöflurnar þvegnar
Þegar við tölum um grænmeti
getum við ekki sleppt aðal
grænmeti landans.kartöflunum,
er þykja ómissandi allt árið um
kring. Nú hefur sú nýbreytni
verið tekin upp að fram-
leiðendur þvo vöruna áður en
hún fer til dreifingaraðila og er
mikill munur á en áður fyrr.
Hins vegar eru umbúðir utan
um kartöflurnar alltaf vanda-
mál og hefur ekki fundizt lausn
á þvi, þegar miðað er við þær
pökkunarvélar, sem eru hér
Allir þekkja það að fá kartöflur i
verzlun i sinum plastpoka og
með raka innan i pokanum.
Astæðurnar geta verið þær, að
kartöflurnar hafa ekki verið
geymdar á viðunandi hátt i
kaldri (6-8 gráðu hita) og
dimmri geymslu þar sem sól
nær ekki að skina. Einnig getur
verið að göt á plastpokunum séu
ekki nógu mörg en þol pokanna
minnkar auðvitað með fleiri
götum. Stungið hefur verið upp
á plastnetum en þau munu ekki
henta vegna þess, að tilraunir
hafa sýnt, að kartöflurnar vilja
grænka á skömmum tima i
þessum umbúðum bar sem
birta kemst að þeim. Pappirs-
pokar leyfa ekki nóga útöndun.
Kemíski áburðurinn
Bragðgæði og geymsluþol
eru atriði, sem neytandinn
tekur eftir i sambandi við
kartöflurnar t.d. Þar er komið
að vandamáli, sem mikið hefur
verið rætt um á undanförnum
árum. Einu sinni var húsdýra-
áburður eini áburðurinn, sem
var notaður til ræktunar á
Islandi. Hér hefur kemiskur
áburður leyst hann af hólmi, að
miklu leyti, eins og i öðrum
löndum. Það og þrátt fyrir
stærri skammt af áburðargjöf
hefur haft það i för með sér, að
framleiðslan er ekki eins góð. 1
kemiska áburðinn vantar
svokölluð snefilefni, sem finnast
i húsdýraáburðinum, en það eru
einmitt þessi efni, sem gera
framleiðsluna bragðbetri og
geymsluþolnari.
Með kemisku efnunum má
einnig örva vöxt grænmetisins,
sem kemur niður á gæðum
þeirra.
Þetta hlýtur óhjákvæmilega
að koma niður á framleiðslunni
þar sem geymsluþol markaðs-
vörunnar og þol við meðferð
verður að vera meira en þegar
varan er tekin beint úr
garðinum og inn i eldhúsin eins
og áður fyrr eða beint úr heima-
geymslunni.
Innflutningur á grænmeti
Það hefur verið stungið upp á
þvi að flytja inn grænmeti til að
fá það ódýrara. Slikur inn-
flutningur hefur i öðrum til-
fellum, þegar um aðrar vörur
en grænmeti hefur verið að
ræða reynzt oft á tiðum vel.
Einnig hefur i sumum tilfellum
verið um bruðl að ræða.
Sölufélag garðyrkjumanna
flutti inn grænmeti á s.l. vetri
frá Kanarieyjum Það er þvi
einrátt á grænmetismark-
aðnum, þegar um tómata og
gúrkur, salat er að ræða. t fyrra
fékkst kilóið af tómötum á 170
krónur i heildsölu að flutnings-
gjaldi meðtöldu, en það var á
þeim tima, þegar tómatar voru
farnir að hækka i verði erlendis.
Ekki skal lagður dómur á það
hvort slikur innflutningur borgi
sig að sumri til, þegar þó er
framboð á innlendu grænmeti.
En ef til vill er hægt að útfæra
markaðshugmyndina enn betur
en gert hefur verið.
Kaupmenn hafa eflaust góð og
gild rök fyrir hinni háu
álgningarprósentu, sem mun
hafa verið lögð á grænmeti og
sælgæti eitt sinn vegna þess að
borgaður var dreifingarkostn-
aður fyrir bændur á land-
búnaðarvörum.
En eins og er eru tómatar
„lúxus” fyrir margar fjöl
skyldur ásamt fleira grænmeti.