Vísir - 16.10.1972, Blaðsíða 6

6
VÍSIR Mánudagur 1(>. október 1!)72,
vísm
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Kyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pótursson
Ititstjórnarfulltrúi: Valdimar II Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skuli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu :i2. Simar lliifit) íiiifil)
Af'greiösla: Hverfisgötu J2 Simi tililill
Ritstjórn: Síftumúla 14. Simi tilifill '7 linur)
Askriftargjald kr 225 á mánufti innanlands
i lausasölu kr 15.00 eintakift.
Blaöaprent hf.
Svefnlyf hrekkur upp
Dagblöðin magna sifellt rok i vatnsglasi stjórn- (
málanna. Stjórnmálahöfundar þeirra stunda burt- /
reiðar sinar i sérstöku Limbói, þar sem hver þeirra )
um sig gegnir hlutverki góða og hvita riddarans \
gegn hinum illu og svörtu riddurum. 1 þessum ævin- (
týraheimi er sifellt rok, en að öðru leyti er eilift logn /
á siðum flestra dagblaðanna. j
Rokið i stjórnmálunum og lognið i öllum öðrum /
málum verkar eins og svefnlyf. Annars vegar er )
japl og jaml og persónunið stjórnmálanna, sem \
venjulegt fólk sinnir ekki. Hins vegar er hið friðsæla /
og góða fréttaefni,þar sem iivergi erskyggnztundir /
yfirborðið og hvergi stuggað við heilögum kúm. )
Fjárhagslega er þessi friðsæld vel heppnuð. )
Enginn móðgast og segir upp blaðinu eða hættir að )
auglýsa i þvi. Texti blaðanna veldur engum manni (
áhyggjum. Enginn tekur nærri sér rok stjórn- /
málanna, þvi að flestir lita á það sem óraunveru-)
legar burtreiðir. Og annað efni blaðanna er svo \
ósköp lygnt og ljúft, að það spillir ekki hugarró (
nokkurs manns. /
Þessi eðlisþáttur er tiltölulega rikur i islenzkri y
fjölmiðlun, þótt tilraunir hafi verið gerðar til að inn- /
leiða alvöru blaðamennsku. Dagblöð hafa tekið )
rokur, reynt að skyggnast undir yfirborð hlutanna \
og hreinsa út gröftinn, sem þar er ótrúlega viða, (
ekki sizt þar sem heilögu kýrnar hafa legið. /
Þessar tilraunir hafa oftast farið illa. Hér og þar íi
hafa menn móðgast, sagt upp blaðinu, eða hætt að )
auglýsa i þvi. Alvarlegri hefur þó verið þrýst- \
ingurinn frá stjórnmálaöflunum, sem yfirleitt (
ráða blööunum. Þau öfl vilja fá frið til að stunda /
sinar burtreiðar og kæra sig ekki um neitt efni, sem )
gæti móðgað einn né neinn. \
Samanlagður þrýstingur fjármálanna og stjórn- )
málanna hefur dregið kjarkinn úr þeim blöðum, \
sem hafa farið út á þessa braut. Það verður þá (
freistandi að snúa til baka i friðsæla höfn logn- )
mollunnar. Menn sjá lika velgengni stærsta blaðs- )
ins, sem árum saman hefur ekki hætt sér út á hinn (
hála is. í
En það er ábyrgðarhluti að gera dagblöð að (
svefnlyfjum, þótt það borgi sig frá sjonarmiði //
fjármála og stjórnmála. Dagblöð verða að taka þátt )/
i hinum þjóðfélagslega raunveruleika, sem þau lifa )i
i. Prentfrelsið er litils virði, ef það er ekki notað til ((
að kanna raunveruleikann og lýsa honum fyrir //
fólki. Og raunveruleikinn liggur fremur sjaldan á ))
yfirborðinu sjálfu. Þjóðfélagið er enginn \\
Kardimommubær. ((
Gaman er að fylgjast með viðbrögðum svefn- \\
lyfjanna, þegar dagblaði tekst að brjóta nægilega af (í
sér klafa fjármála og stjórnmála til að sinna að )/
nokkru þjóðfélagslegum skyldum sinum. Þá risa )
svefnlyfin upp i vandlætingu og tala um gróðafikni (
sorprita og hnýsni óprúttinna blaðamanna. /
Það er ákaflega vel viðeigandi, er hlutverk vand- (
lætarans er leikið af einum hinna hvitu og góðu /
riddara, sem stunda burtreiðar japls og jamls og )
persónuniðs i Limbói stjórnmálanna. Við slika frið- \\
elskendur er aðeins hægt að segja þetta: Sofið þið ((
áfram vel i ykkar ævintýraheimi. //
Hverjir verja „varið
hlutleysi" Svíþjóðar?
(Bcmdoríkin) ifiiiiiiiim
IDUiiuuriiun; mmm
Oiov Palme er umdeildur maður bæði heima og
erlendis. Mörgum gömlum stuðningsmönnum
ilokks hans þykir hann róttækur um of, gefa of
mikið undir fótinn æskumönnum, sem vilja kasta á
glæ fornum dyggðum. Jafnaðarmannaflokkurinn
sænski hefur misst fylgi siðan Palme tók við, þótt
taka verði til greina, að sumt af þvfhefur tapazt til
vinstri. A flokksþingi sænska jafnaðarmanna-
flokksins l'yrir skömmu drottnaði Palme þó og aðrir
vaídsmenn yfir öllum uppreisnarmönnum, sem
ýmsu vildu breyta. Það var sigur flokksforingj-
anna, flokks,,bossanna”.
Uppreisnarmcnn höfðust mikið
að lyrir flokksþingið. Margir
vildu nú. að l’alme flytli Iram
þann sósialisma, sem þeir töldu
ganga nokkuð hægt. Jafnaðar-
menn hafa rikt i Sviþjóð i Ijóra
áratugi. Uað er vissulega
umdeilt, i hve rikum mæli þjóð-
skipulag Sviþjóöar getur kallazt
,,sósialistiskt’’ eltir allan þann
tima. Margter i Sviþjóð öðruvisi
en annars staðar, vist er það. En
ekki l'yrirfinnsl þjóðskipulag Svia
i gömlum fræðibókum og varla
nýjum Ira'ðibókum um sósial
isma heldur.
„Þjóðnýting?
þá fáurn við Kana”
Nýja þjóðnýtingu vildu hinir
róttæ'kari fá l'ram á flokks-
þinginu. llngir jafnaöarmenn
gerðu áhlaup i þvi efni. Ueir
kröfðusl þjóðnýtingar banka og
lyfjaframleiðslu.
,,Kg vil fremur sjá blágulan
fána blakta yfir slórbankanum á
lorginu. þótt á honum standi nafn
stórkapitalistans Wallenbergs,
heldur en sjá þar fána Bandarikj-
anna með heitinu Chase Man-
hattan Bank,” var svar fjármála-
ráðherrans Gunnar Strangs.
Hann sagöi, að þjóðnýting
sænska bankakerfisins mundi
leiöa til þess, að erlendir bankar
tækju til sin fjármagn iðnaðarins.
Hessi rök fengu stuðning Olov
Falmes. Vinstri sósialistarnir á
flokksþingi hristu höfuð sin og
undruðust.
Þeir voru hins vegar sigraðir,
er flokksforystan færði fram
önnur rök: ,,Hvers vegna ættum
við að leggja þessi vopn i hendur
borgaraflokkanna fyrir þing-
kosningarnar á næsta ári? Hvers
vegna a'ttum við að gefa þeim
færi á að grala upp þjóðnýtingar-
grýluna?”
Við þvi var litið sagt. Vinstri
sósialistarnir lutu i lægra haldi
l'yrir l'lokksræði ölof Palmes, sem
mörgum tslendingum linnst vist
alllangt til vinstri.
Falme og llokksræðið léku á uppreisnarmenn.
Umsjón:
Haukur Helgason
Sviar gætu hrundið
imirás Finna, eða hvað?
Annar slagur varð um varnar-
málin. Olof Palme hefur heims-
frægð fyrir mótmælagöngu sfna
forðum daga gegn Viet-
namstriðinu. Bandarik jastjórn
veitti honum ráðningu þá um sinn
og hótaði að gera flugfélaginu
SAS sitthvað til miska. En
SAS blómstrar i dag.
Sviar hafa löngum lagt meira
til hermála en eðlilegt getur
kallazt frá sjónarhóli þeirra hlut-
leysisstefnu, sem þeir hafa á
vörum.
Gegn hverjum skyldu Sviar
verjast með því að verja miklu fé
til varnarmála?
Vist gætu þeir lamið af sér
Finna með þvi, sem þeir hafa.
Kannski Norðmenn. En fáir
munu halda þvi fram, að „innrás
Finna eða Norðmanna” sé
verðugt viðfangsefni á fjár-
lögum.
Vist mætti hver Svii sitja með
fallbyssu fyrir framan sig án þess
að Sviþjóð yrði þannig varin fyrir
árás Sovétmanna eða Banda-
rikjamanna.
Sviar gætu ekki varið land sitt
einir fyrir neinum þeim, sem
hugsanlega gerði á það árás.
Margir munu komast svo að
orði, að sænskt hlutleysi sé „varið
hlutleysi”. En fyrir hverjum er
það varið? Sviar geta ekki varið
hlutleysi sitt fyrir neinum.
Þess vegna er það skemmtileg
þraut að ihuga eftirfarandi: Er
sænska hlutleysið ekki varið af
Bandarikjamönnum?
Þeirri spurningu verður að
svara játandi, svo fremi sem
sænska hlutleysið sé varið af ein-
hverjum.
Ella gætu Sviar allt að einu
gefið skæruliðum i Afriku það fé,
sem þeir leggja nú i hermál.
Lærdómur heræfinga:
hjálpar beðiö
Heræfingar Svía hafa gefið til
kynna, að hernum sé ætlað að
tefja framrás óvina úr austri,
þangað til her Atlantshafsbanda-
lagsins komi á vettvang Svium til
hjálpar.
Sviar hafa etið kökuna, en eiga
hana samt. Þeir hafa orðið mál-
svarar hlutlausra þjóða, oftast
fremur gegn vestri en austri á
opinberum vettvangi.
En jafnframt binda þeir trúss
sitt við aðstoð frá NATO, ef i odda
skerst.
Þetta finnst sumum vinstri
sósialistum skritið.
Það er að segja, þeim þykir
undarlegt, að svo miklu sé varið i
herinn, þegar ekki sé ljóst hvers
vegna.
Flokksforingjar jafnaðar-
manna svara þeirri spurningu
ekki. Þeir munu aldrei svara
henni.
Friðarsinnuð fjögurra barna
móðir. segja bliiðin. fékk þvi
Iramgengt. að flokksþingið sam-
þykkti. að ekki skyldi leggja
meira fé i lullkomnar herflugvél-
ar.
Hermálaraðherrann var á
móti.
Það var þó samþykkt, en það
mun aðeins hafa formlega
þýðingu.
Áætlanir um nýjar fullkomnar
herflugvélar til varnar hlutleysi
Sviþjóðar eru komnar lengra en
svo. að þess konar samþykkt geti
stöðvað þær — nóg af full-
komnum herflugvélum fram að
næsta flokksþingi, og þá getur
flokksforystan ailtaf skotið af
stóru fallbyssunum, ef hún telur
við þurfa.
Stundum er skotið á spörfugla
með stórum fallbyssum.