Vísir - 29.12.1972, Side 2

2
Vísir. Föstudagur 29. desember 1972
VÍSlBSm:
Ilvaö er þér minnisstæð-
ast frá árinu, sem brátt
er liðið?
Stefán .lónsson, forstjóri: Ja, ætli
það sé ekki skákeinvigið: Það er
án efa einstæöasti atburðurinn
hér á Islandi, og mér fannst gam-
an að fylgjast með þvi.
Jiilius llernburg, nemi: Skákein-
vigið, a:tli það sé ekki einna
minnisstæðast, ég fylgdist annars
ekki mjög mikið með þvi. Að öðru
leyti l'annsl mér þetta ár vera
flestum öðrum likl.
Stel'án l’álsson, leigubilstjóri:
Það er nú ekki gott að segja. —
Ætli það sé ekki skákeinvigið.
Það er óneitanlega minnisstætt,
að það skyldi vera haldið á is-
lenzkri grund.
Fdda llrönn Sleingrimsdótlir,
nemi-.Ætli það sé ekki einna helzt
skákeinvigið, annars man ég ekki
svo glöggt allt sem gerðist, svona
á svipstundu.
Sigurbjörg Steinðórsdóttir, nem-
andi: Ég man það nú ekki svona
strax, — ætli það sé ekki skákein-
vigið, annars hafði ég ekkert mik-
inn áhuga á þvi, las bara stundum
um það i blöðunum.
Guðmundur Agústsson,
verzlunarmaður: Ég veit það nú
varla. Þessa stundina man ég
bezt eftir rafmagnsleysinu núna
um jólin, en það er erfitt að rifja
þetta upp fyrir sér svona úti á
götu.
hlutfalli
„Dýrðin í öfugu
við umstangið"
— rœtt við Jónínu Ólafsdóttur leikkonu
,,Ég saknaði heimahaganna
mjög mikið um jólin. Jólahaldið i
Knglandi er svo frábrugðið þvi,
sem ég átti að venjast heima.
Undirbúningurinn hefst snemma
i desember og þá snýst allt i
kringum jólin, en á sjálfum jólun-
um er dýrðin i ölugu hlutfalli við
umstangið. Fólk gerir sér þá ör-
lilinn dagamun, aðallega i matar-
æði. Jólin eru svo naumast liðin,
þegar jólatréð cr komið út i ösku-
lunnu.
Aramótin eru frcmur tilbreyt-
ingarlaus, kannski heimasam-
kva-mi og menn gleðjast við glas.
,lá, ég saknaði injög hátiðarand-
ans, sem rikir á jólunum hér
lieiina, enda er ég lengi búin að
miða að þvi að geta komi/.t beim
og notið jólanna, — i Kcflavik".
Þetta voru orð lrú Jóninu Ölafs-
dóttur Scott, sem nú dvelur,
ásamt manni sinum, David Scott,
sem er irskur og skozkur að ætt-
erni, og sjö mánaða dóttur, Sonju,
i föðurhúsum, eltir nokkurra ára
dvöl i Englandi. Þeir, sem séð
hal'a barnaleikritið ,,Týndi
kóngssonurinn", en það var
endursýnt fyrir nokkru i sjón-
varpinu, muna vafalaust eftir
Jóninu i hlutverki Eyju.
„Týndi kóngssonurinn" var
tekinn upp, áður en ég hélt utan,
og sýndur skömmu eftir að ég fór
af landi brott. Siðasta þættinum
var svo um það bil að ljúka i
endursýningu, þegar ég steig að
nýju fæti á islenzka grund", svar-
ar Jónina, aðspurð um hvort hún
hefði séð sig á sjónvarpsskermin-
um, ,,og ég er himinglöð að vera
komin heim, þótt dvölin sé ekki
ákveðin lengur en rúman
mánuð”.
A meðan David, eiginmaður
Jóninu, reynir að koma Sonju litlu
i svefn, en nýtt umhverfi hefur
raskað dálitið svelntima hennar,
berst talið vitanlega að leiklist, en
allt l'rá bernsku heíur sú listgrein
átt hug Jóninu. Ung að árum
stundaði hún nám i leiklistarskóla
L.R., en siðan lá leið hennar til
London, i Central School of
Drama. Þar lauk hún prófi árið
1967.
Eftir heimkomuna fékk Jónina
að spreyta sig i ýmsum verkum,
meðal annars i Þrettándakvöldi
og Snjókarlinum okkar, eftir Odd
Björnsson. tslenzkir leikhúsgestir
l'engu aðeins skamma stund að
njóta hæfileika hennar. Arið 1969
hélt hún til Englands að nýju, þar
sem mannsefnið beið hennar, —
David Scott, leikhúsmaður, sem
hún kynntist i leiklistarskólanum.
Andskotinn
í útvarpinu
Einn af tuttugu vinuufélögum
bringdi:
,,Á fyrsta vinnudeginum eftir
jól komumst við félagarnir að
þvi, okkur til mikillar undrunar,
að eitt og það sama hafði gerzt á
heimilum okkar allra um jólin.
1 tvígang höfðu allir skrúfað
niður í útvarpstækinu og slökkt á
þvi, án þess að hlusta til enda á þá
þætti, sem fluttir voru i hvort
sinn.
,,Þótt hjónabandið sæti i fyrir-
rúmi, ætlaði ég alls ekki að segja
skilið við leiklistina og gerði
heldur ekki, — þótt Sonja hafi sett
svolitið strik i reikninginn. Fyrsta
sumarið dvöldum við i Wolver-
hampton, þar sem ég spreytti mig
i nokkrum hlutverkum, einkum
þó i Shakespeareleikritum. A
margan hátt er mjög svipað að
starfa i enskum og islenzkum
leikhúsum”, segir Jónina, „nema
hvað betur verður að halda á
spöðunum þar vegna mjög naums
tima, sem ætlaður er til æfinga.
Mér finnst satt bezt að segja
furðulegt, hvað hægt er að fram-
kvæma á stuttum tima. Æfing-
arnar eru skiljanlega erfiðar,
sérstaklega ef textinn er langur.
Vist hefur erlendur hreimur i
röddinni sitt að segja, og það er
erfitt fyrir útlendinga að tala eins
og innfæddir, en þeir fá rýmri
tima til að læra hlutverkiö, séu
þeir ráðnir sem slikir. Ég var
hins vegar ráðin sem innlendur
leikari og mátti hafa mig alla við
til aö standa i stykkinu. Þrátt
fyrir álagið vildi ég ekki án þeirr-
ar reynslu vera, sem ég öðlaðist
þarna”.
Tal okkar berst að leikstjórn og
Jónina tjáir mér, að þar sé gengi
hverrar uppfærslu mjög mikið
undir leikstjórninni komið.
Annar þátturinn var fluttur á
jóladag eftir mat og hét ,,Jól i
Noregi” (minnir mig), en þar var
leitað til „andskotans" til leið-
sagnar um jólahald i Noregi. Þá
gekk fram af mér og mínum og
við skrúfuðum fyrir, og hið sama
segjast félagar minir hafa gert.
Undir kvöld á annan i jólum var
hinn þátturinn fluttur
„Jólastjórn" hét hann vist, en þar
þurftu flytjendur — sjálfsagt til
þess að rækja hlutleysisstefnu út-
varpsins til fullnustu — að hringja
bæði i Jesú og svo til helvitis.
Þá var manni nú alveg nóg boð-
ið.
Við hér á þessum vinnustað
þykjumst ekkert feimnir við aö
bera nafn andskotans okkur i
munn, ef svo ber undir, og jafnvel
helvitis lika, ef enn meira liggur
við.
En á sjálfri jólahátiðinni finnst
okkur þetta mega alveg missa
sig. Meira að segja óviðkunnan-
legt i hæsta máta.
Er annast kerfið hjá Rikisút-
varpinu svona miglekt, að það
geti hvaða vitleysa sem er sloppið
i gegnum það og komizt i
magnarann?
„Hún er mjög mikils virði, en
misjöfn er leikstjórnin i Englandi
sem annars staðar. Þar eru ekki á
hverju strái leikstjórar með
skipulagshæfileika, sem er þýð-
ingarmikið atriði, — og viðtæka
þekkingu á verkefninu”.
Jónina hefur starfað i tilrauna-
leikhúsum, m.a. svonefr.dum
„maskaleikhúsum", en hennar
vettvangur hefur þá aðallega
verið með leikflokkum, sem sýna
i litlum leikhúsum i mið-Londori,
eða i úthverfunum. Flestir leikar-
anna eru atvinnumenn, en sumir
stunda þó jafnframt aðra vinnu.
Leikflokkarnir eru sjálfstæðar
stofnanir, svo að afkoman fer
eftir aðsókninni.
„Yfirleitt eru þetta stuttir þætt-
ir, sem sýndir eru i matartimun-
um á daginn. Einkennilegur timi
fyrir Islendinga, en slikar sýning-
ar eiga vaxandi vinsældum að
fagna i Englandi. Fólk borðar og
fer um leið i leikhús”.
Jónina segist ekki hafa reynt að
komast að við hin stærri og þekkt-
ari leikhús, enda vonlitið. „Þrátt
fyrir viöamikið sjónvarp og mörg
stór leikhús er mikið atvinnuleysi
i stétt leikara, eða um 85% af um
17 þúsund, sem eru i samtökum
leikara. Nái þeir frægð, er flest-
um borgið. Algild er reglan þó
ekki, slái menn slöku við, er stutt
Góðir drengir
I)i'. átján hringdi:
„Þegar ég las skoðanakönnun
ykkar með spurningunni um það,
hvort við vildum varnarliðið
áfram eða ekki — þá kom mér i
hug, að eitt heyrist sjaldan nefnt i
sambandi við veru þess hér.
Þessir varnarliðsmenn hafa
reynzt hinir beztu drengir. Þeir
hafa verið boðnir og búnir til að-
stoðar, hvenær sem þurft hefur
til.
Margsinnis hafa þeir tekið þátt
i leit að nauðstöddum tslending-
um, og þeir hafa lagt sig i háska
og ekki talið eftir sér vökur við
leit úr lofti i misjöfnu og jafnvel
viðsjálu veðri.
Þeir hafa margt gott látið af sér
leiða og ýmislegt af hendi rakna
til landsmanna, en yfir þvi finnst
mér eins og vandlega þagað. Að
minnsta kosti heyri ég þess sjald-
an getið.
Það kann að vera, að það fari
framhjá þorra manna, vegna
þess að mennirnir láta ekki þeyta
lúðra i hvert sinn sem þeir leggja
lið."
út á gaddinn. Annars er það
undarlegt, hvað margir lifa lengi
i voninni, svelta heldur en að snúa
sér að öðrum störfum. Takist
leikara ekki að ná einhverri
viðurkenningu fyrir miðjan ald-
ur, held ég að tilgangslaust sé að
þráast lengur”.
David Scott, eiginmaður Jóninu
er atvinnuleikari, og ég inni hana
eftir störfum hans og frama i
leiklistarheiminum. „Við þurfum
ekki að kvarta, David hefur haft
næga atvinnu i leikhúsunum og á
s.l. sumri lék hann i framhalds-
þáttum fyrir skozka BBC, sem
sýndir verða um allt Bretland og
kannski seinna meir hér á landi,
en þar gefur ekki að lita nafn hans
David Scott, heldur annað nafn,
sem flestir kannast betur við,
David Ashton. Ástæðan til þess er
sú, að þegar hann gekk i samtök
leikara var annar fyrir með sama
nafni,svo David varð að velja sér
nýtt nafn og valdi Ashton, — þetta
var áður en hinn þekkti mynda-
flokkur var gerður”.
Um dvöl sina i London, þar sem
Jónina hefur búið að undanförnu,
segir hún. „Að mörgu leyti kann
ég vel við mig i stórborg, London
hefur upp á margt að bjóða, bæði
fyrir erlenda og innlenda listunn-
endur, en það getur verið þreyt-
andi að búa þar. Hávaðinn getur
verið ærandi, og núna, þegar ég
er orðin móðir, tek ég betur eftir
þvi, að meira virðist hugsað um
að gera bilastæði heldur en
barnaleikvelli. Ibúðir eru yfirleitt
óvandaðar, enda sýnast mér iðn-
aðarmenn kærulausir með allan
frágang”.
Sennilega hefur Island sjaldan
verið oftar til umræðu i brezkum
fjölmiðlum en siðustu misseri, og
er það vegna útfærslu landhelg-
innar i 50 milur.
„Fáránlegt er að hlusta á
áróðurinn, sem rekinn er gegn
Isl. i brezkum fjölmiðlum. Reynt
er að telja fólki trú um, að út-
færslan hafi meiri áhrif á brezkan
þjóðarbúskap en islenzkan. I
sjónvarpinu var gefið i skyn af
einum flytjanda, að við ættum
ekki rétt á sjálfstæði vegna
smæðar okkar. Mitt i öllum
áróðrinum koma þó góðir þættir,
þar sem málstaður Islands er
skýrður, og hafa þeir haft góð
áhrif. Annars veit fólk broslega
litið um Island og heldur, að hér
búi Eskimóar”, segir Jónina.
Tal okkar hefur borizt frá leik-
húsum að landhelgi, en svona i
endinn spyr ég Jóninu, hvort hún
hefði nokkuð á móti þvi að stiga á
fjalirnar hér heima, ef tækifæri
byðist.
„Ekkert væri mér meira gleði-
efní, en er á þessu stigi málsins
varla mögulegt. David kann mjög
vel við land og þjóð þann stutta
tima, sem hann hefur dvalið hér,
en það er erfitt fyrir okkur að
setjast hér að, á meðan hann tal-
ar ekki tungu okkar, — en hann er
iðinn við að læra hana”. emm
Einn
Gordíons-
hnúturinn
til viðbótar?
Akureyringur skrifar og sendir'
úrklippu meö:
„Blað Félags ungra framsókn-
armanna á Akureyri kom út
sama dag og gengið var fellt. Þar
stendur þetta i 4. lið ályktana frá
aðalfundi FUF á Akureyri.
„Fundurinn treystir núverandi
rikisstjórn til að fara ekki hina
gömlu ihaldstroðninga gengisfell-
inga og úrræðaleysis, heldur
höggvi á þann Gordionshnút, sem
gamla viðreisnarstjórnin hnýtti i
efnahagsmálum. Fundurinn
treystir þvi, aö náin samvinna
verðihöfðvið launþegasamtökin i
landinu með það fyrir augum, að
lifskjör verði fyrir sem minnstri
skerðingu.” Anzans óheppni!”
Jonina og eiginmaður hennar, David Asliton, eins og hann heitir I sjón-
varpi og leikhúsi. (Ljósmynd EMM).