Vísir - 26.04.1973, Side 6

6
Fimmtudagur 26. aprll. 1973.
VÍSIR
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnahfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiósla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Síöumúla 14. Simi 86611 (7 lfnur)
Askriftargjald kr. 300 á mánuói innanlands
i lausasölu kr. 18.00 einfakið.
Blaöaprent hf.
Flugháll skattheimtuís
Nú eru skattstofur sem óðast að reikna út
framtöl manna. Þessi gögn sýna, að fólk hefur al-
mennt haft miklar tekjur i krónum talið. En þau
segja hins vegar ekkert um, hve mikil verðmæti
menn hafa fengið fyrir tekjur sinar.
1 fyrra var fyrst lagt á i samræmi við nýtt kerfi,
sem gerir ráð fyrir þvi, að þorri þjóðarinnar sé i
stétt milljónamæringa. Með þessari skattheimtu
náði rikisvaldið stórfelldum fjármunum úr þjóð-
félaginu til að efla og margfalda rikisbáknið.
Nú er lagt á i annað sinn eftir þessu kerfi.
Framtölin i ár sýna enn hærri tölur en framtölin i
fyrra. í ár munu þvi enn fleiri komast i flokk
milljónamæringanna og fá að greiða yfir 50%
skatt af meiri eða minni hluta tekna sinna.
Hin mikla verðbólga hefur gert illt kerfi enn
verra. Skattstiginn mælir ekki lengur neinn mun
hátekna og lágtekna. Allar tekjur eru orðnar há-
tekjur i krónum talið.
Samt er ekki nema rúmur áratugur siðan sett
var upp skattkerfi, er gerði lágtekjur skattfrjáls-
ar. Þá voru notaðir óbeinir skattar til að létta af
beinum sköttum. Tekjuskattur varð þá mjög
óverulegur hluti af tekjum rikissjóðs.
í þá daga greiddi venjulegt láglaunafólk litinn
sem engan tekjuskatt. tltsvarið til sveitarfélag-
anna var aðalskatturinn, sem almenningur
greiddi beint. Þetta kerfi var i meginatriðum gott
og heilbrigt.
Sú stefna að skattleggja ekki lágtekjur var
mikið aðhald i rikisbúskapnum. Þenslu rikis-
báknsins var haldið i skefjum, svo að ekki þyrfti
að leggja tekjuskatt á lágtekjur. Með þessum
hætti tókst allan viðreisnartimann að halda hlut-
deild rikisins i þjóðarbúinu i um eða rúmlega
20%.
Þessi varfærna fjármálastefna hentaði svo
ekki lengur, þegar ný stjórn tók við völdum. Þar
voru á ferðinni flokkar rikisdýrkunar og mið-
stjórnarvalds. Þeir tóku strax til óspilltra mál-
anna. Á aðeins tveimur árum hafa þeir tvöfaldað
fjárlögin og aukið hlutdeild rikisbáknsins i
þjóðarbúinu i nokkuð upp fyrir 30%.
Eitt af fyrstu verkum hinnar nýju stjórnar var
að breyta skattalögunum. Það var gert undir þvi
yfirskini, að hátekjumenn hefðu of lága skatta,
breiðu bökin bæru of léttar byrðar. Fljótlega kom
þó i ljós, að yfirvarpið var ákaflega kaldhæðnis-
legt.
t rauninni skilgreindi rikisstjórnin hugtakið há-
tekjumenn á þann hátt, að það náði yfir mikinn
hluta þjóðarinnar. Heimilisfeðurnir skiptu þús-
undum, sem árum saman höfðu borið litinn sem
engan tekjuskatt, en fengu nú aldeilis að finna
fyrir þvi.
Ekki er við þvi að búast, að skattskrárnar i
sumar verði mönnum eins mikið reiðarslag og
þær voru i fyrra. En verðbólgan hefur séð um, að
gifurleg fjölgun verður i hópi þeirra, sem verða
að bera háa skatta.
önnur kaldhæðni þessa máls er sú, að rikis-
báknið hefur ekkert getað aukið þjónustu sina við
almenning, þrátt fyrir alla nýju milljarðana. Á
sparsemdartima viðreisnarstjórnarinnar gegnu
opinberar framkvæmdir furðu greiðlega. Ekki
hefur borið á þvi, að framkvæmdahraðinn hafi
aukizt siðan stjórnarskiptin urðu.
Það þarf engan Glistrup til að sjá, að skatt-
heimta islenzka rikisins er komin út á flughálan
is.
HIN HLIÐIN A
MOSHE DAYAN
Um fátt hefur verið
meira talað i ísrael
undanfarnar vikur en
sjálfsævisögu Rut
Dayan, fyrrum eigin-
konu Moshe Dayans.
Ekki svo að skilja, að
allir ísraelsmenn hafi
lesið bókina. Heldur
hafa gagnrýnendur
hennar verið svo hávær-
ir i umtali sinu. Einkum
þeir, sem finnst hún
hafa verið of opinská og
tint of margt til — allt
niður i brakið i
hjónarúminu.
Hinir eru samt fleiri,
sem telja að frú Dayan
og viðtalshöfundur
hennar, Helga Dudman
hjá Jerusalem Post, hafi
farið mjög varlega i
sakirnar og talað um
það, sem annars er á
allra vitorði, i lágum
hljóðum.
Bókin heitir: „Eöa dreymdi
mig draum?” Titillinn er fenginn
úr frægu ljóöi eftir Rakel, sam-
yrkjubússkáldkonuna: „Og
kannski geröist þetta aldrei...
var þaö raunveruleiki? Eða
dreymdi mig draum?” — 1
formála bókarinnar skrifar
ungfrú Dudman: „bað er hægt að
skilja viö eiginmann, en aldrei viö
orstir. Þaö getur veriö auöveld-
ara aö viöhalda löngu ástarsam-
bandi heldur en hjónaban-di,
einkanlega ef konan hefur haft
hvorttveggja fyrir framan sig við
morgunveröarboröiö. baö
kann aö koma að þvi, aö jafnvel
kærleikurinn gufi upp viö eldhús-
borðið”.
....Það, sem annars er á allra
vitoröi, er kvennafar Moshe
Dayan. 1 ísrael er hann ekki að-
eins frægur fyrir skerf sinn til
varnarmála og stjórnmála lands-
ins. Þaö fer af honum þvilikt orð i
kvennamálum, aö Casanova liti
út eins og munkur við hliðina á
honum. Israelsmenn kunna
mýgrút sagna af velgengni hans i
kvennamálum, og þreytast aldrei
á aö rifja þær upp aftur og aftur,
eða búa til nýjar. Einn vinsælasti
brandarinn þar syðra er um
stúlku, sem segir við stallsystur
sina : „Ertu ekki enn búin að sofa
hjá Dayan?” Og þegar hin segir
nei, andvarpar sú fyrri: „Ég ekki
heldur. En skritin tilviljun. Hvað
heimurinn getur annars verið lit-
ill?”
Rut Dayan: Hún grét og grét.
Einhverjum mun þykja að von-
um að Rut Dayan skyldi sækja
um skilnaöfrá slikum manni, eða
hvernig gat hún umboriö þetta
svona lengi?
Eftir þvi sem hún segir sjálf,
hafði hún ekki minnsta hugboð
um þetta allt fram til ársins 1957.
Hún var áreiöanlega eina mann-
eskjan i ísrael, sem ekki haföi
heyrt um Dayan. — En semsagt
1957, þegar hún eins og allir aörir,
var að halda upp á sigur Dayans i
Sinaistyrjöldinni, vatt sér skyndi-
lega að henni italskur blaöamað-
ur á tröppunum á Dan Hotel og
spurði hana, hvenær hún ætlaði
að fá skilnaö? Þetta leiddi til
þess, að hún komst aö raun um,
aö Moshe var á kafi i brennheitu
ástarsambandi við aöra konu.
Hún grét og grét. Reyndar gerir
hún lesendum bókarinnar ljóst,
aö hún sé f jarska grátgjörn. — Og
Moshe Dayan varð fjúkandi reið-
ur yfir táraflóöinu, og um leiö
furðulostinn yfir þvi að hún skyldi
ekki hafa vitað þetta.
David Ben-Gurion fékk talið
mimiim
Umsjónu
Guðmundur Pétursson
hana af þvi að skilja við Dayan
með þeim fortölum, að öllum
miklum mönnum verður að liðast
einhver veikleiki, að einkalif
þeirra verði að vera örðuvisi en
venjulegra manna. Hann tók
Nelson flotaforingja til dæmis.
1 bókinni gerir Rut ekki grein
fyrir þvi, hvers vegna henni að
lokum þótti nóg komið. Kannski
hafði hún aðeins beðið, þar til
börn þeirra þrjú voru komin
nægilega á legg til þess að
skilnaður hefði ekki of djúp áhrif
á þau.
Hún lýsir ýmsum broslegum
atvikum og reynslu sinni eftir ár-
ið 1957. Aöalvinkona Moshe átti
það til að hringja i hana og kvarta
undan því, að hann væri henni
ekki trúr og neitaöi að tala við
hana I sima. Rut reyndi að hug-
hreysta hana.
Israelsmenn hafa aldrei eitt
einasta andartak legið Dayan á
hálsi fyrir lauslæti hans. Ef
eitthvað er, þá hefur það heldur
ýtt undir það álit, sem þeir hafa á
honumsem „chevraman” — einn
af strákunum. Reyndar er erfitt
aö hugsa sér, aö nokkur
stjórnmálamaður I ísrael eigi eft-
ir að hljóta áfall á borð við
Profumo eða Rockefeller. Fáir
leiðtogar Zionista hafa haft orð á
sér fyrir trúmennsku við
eiginkonur sinar. Enda er við-
horfið i Israel þannig, að eigin-
maöur eða eiginkona „eiga”
hvorugt annaö þótt þau séu i
hjónabandi.
En eftir bókinni að dæma virð-
ist sannleikurinn hafa verið sá, að
Rut og Moshe höfðu aldrei mikinn
möguleika til þess að vera saman
„unz dauðinn aðskildi þau”. Hún
var alin upp á Englandi og fóðruð
á enskum bókmenntum, uppfull
af Tennyson og riddaralegri róm-
antik. Jafnvel draumur hennar,
um að starfa i ættlandi Gyðinga
var meira og minna sveipaður
skáldþoku Rakel. Aftur á móti
var Moshe bóndasonur og hans
hugsjónir áköf föðurlandsást, en
ekki riddaramennska á borð við
sir Galahads.
örlögin voru þeim ómjúk.
Stuttu eftir brúpkaupið gekk
Moshe i Hagana — neðanjarðar-
her Gyðinga — og varö oftsinnis
að vera fjarverandi langtimum
saman, Margir hafa fengið
samúð með Rut, þegar þeir lesa
um, hvernig hún beið hans, með-
an hann var fangelsaður i Acre af
Bretum. Eða ástriki hennar þeg-
ar hún studdi hann I gegnum
fyrstu mánuðina hræðilegu. eftir
að hann hafði misst annað augað i
njósnaferð gegn Vichy-Frökkum
i Sýrlandi. „Hver ætli kæri sig um
aö ráða eineygðan mann I þjón-
ustu sina?” var hann vanur aö
hrópa upp i örvæntingu sinni.
Hún virðist sjálf loks hafa gert
sér grein fyrir þvi, að of mikil ást
og umhyggja gæti veriö hinum
elskaða of mikið af þvi góða. En
það var kaldhæðni örlaganna, að
láta æskudrauma hennar um að
giftast hetju, rætast til þess eins
svo að hún uppgötvaöi að hetjan
var þá ekki hennar.
Margir gagnrýnendur vilja
halda, að þessi bók sé — burtséð
frá þessum lýsingum á einkalifi
þeirra Dayanhjóna — merkileg
lýsing á þvi, hvernig „Sabras”
(Gyðingar fæddir i Israel) eru
samsettir og gerðir. 1 henni er að
finna sögu þess, hvernig Hagana
var stofnað, um fráfall allra
þeirra kærustu vina, endalaust
strið og landamæraerjur.
Moshe Dayan: Hetja var hann, en ekki hennar — heldur einn af strák-
unum.