Vísir - 23.05.1973, Blaðsíða 8

8
Vísir. Miðvikudagur 23. mai 1973
Hœstiréttur:
Ber Vegogerðin óbyrgð á slysum
vegna vegaskemmda?
Vantar Iðggjöf um fébótaábyrgð hins
opinbera gagnvart borgurunum
Er Vegagerð rikisins ábyrg
fyrir tjóni, sem verður af slys-
um, sem verða á opinberum
vegum? Eða er ábyrgð hennar
engin og veröa þeir, sem fyrir
slikum óhöppum verða, að bera
skaða sinn sjálfir eða kaupa
tryggingu hjá vátrygginga-
félagi?
Þetta eru spurningar, sem
margir hafa vafalaust velt fyrir
sér en slöastliöinn föstudag fór
fram munnlegur málflutningur
fyrir Hæstarétti i máli, sem
varðar hugsanlega bótaskyldu
Vegagerðarinnar.
Nýr vegkanturinn
brast undan bifreiðinni
Upptök málsins voru þau, að i
ágúst 1970 valt vörubifreið út af
veginum við Uxalækjarbrú á
Vallanesvegi i Suður-Múla-
sýslu.
A Uxalæk var nýbyggð brú
og hafði verið unnið að lagningu
vegar að henni dagana fyrir
slysið. Astæðan fyrir þvi að bif-
reiöin valt var talin vera sú, að
vegkanturinn við brúna sprakk
undan bifreiöinni en við veltuna
skemmdist hún verulega og var
tjónið metiö á 628 þúsund krón-
ur.
Engin viðvörunar-
merki og vegagerð
áfátt
Eigandi og ökumaður
bifreiðarinnar taldi að slysið
heföi orðið vegna þess að vega-
gerðinni hefði verið stórlega
áfátt og viövörunarmerkjum
hefði ekki verið komið fyrir.
Hann kraföist þvi þess, aö hon-
um yrði bætttjónið úr rikissjóöi.
Krafizt var af málflytjanda
rikissjóðs að hann yröi algjör-
lega sýknaður af kröfum um
bætur og til vara krafðist hann
þess að til frádráttar bótaupp-
hæðinni kæmi hlutur ökumanns
bifreiðarinnar i tjóninu.
Þvi var haldið fram að ekki
hefði verið um slikt gáleysi af
hendi starfsmanna Vegagerðar-
innar, að ekki heföi verið hægt
aö afstýra slysi, og einnig bæri
rikissjóður ekki ábyrgð á tjóni,
er hlytist af slysum á opinber-
um vegum. En I þvi sambandi
var visað til vegalaga frá 1970.
Vegagerðin ekki ábyrg
fyrir slysum á opinber-
um vegum
1 65. grein þeirra laga segir:
„Vegagerðin skal, svo fljótt
sem viö verður komið, eftir
aðhún hefur fengið vitneskju um
vegaskemmdir, sem hættulegar
eru umferö, láta gera við þær
eða merkja hina hættulegu
staði, þar til viðgerð hefur farið
fram.
Vegagerð rikisins er ekki
ábyrg fyrir tjóni sem hljótast
kann af slysum á opinberum
vegum, nema um sé að ræða
stórkostlegt gáleysi af hendi
starfsmanna hennar og sannaö
sé, að slysi heföi ekki orðið
afstýrt, þótt ökumaöur hefði
sýnt ýtrustu varkárni”.
1 greinargerð með frumvarp-
inu var ákvæðið um, að
Vegagerðin bæri ekki ábyrgð á
tjóni, nema um „stórkostlegt
gáleysi” starfsmanna hennar
hefði verið að ræða, rökstutt
með þvi, að undanfarið hefði
gættvaxandi tilhneigingar til að
koma skaðabótaskyldu á Vega-
gerðina og einnig að ekki væri
unnt að hafa stöðugt og vakandi
eftirlit með yfir 10 þúsund kiló-
metra malarvegakerfi landsins,
jafnvel þótt viðhaldsfé væri rif-
legra en verið hefði.
Ekki sama hvort um
viðhald eða nýbygg-
ingu er að ræða
1 dómi Borgardóms Reykja-
vlkur, sem rikissjóður áfrýjaði
var talið að þar sem Vegageröin
er undanþegin ábyrgð sam-
kvæmt vegalögum væri fyrst og
fremst átt við vegaviðhald en
dómurinn taldi að vegafram-
kvæmdirnar á Vallanesvegi
hefðu fremur verið endurnýjum
en viðhald.
Dómurinn taldi að umrætt
slys heföi fyrst og fremst orðið
vegna þeirra mistaka starfs-
manna vegagerðarinnar, að
hleypa umferð yfir brúna án
aövörunarmerkja, áður en for-
svaranlega var frá veginum
gengið. Bæri rikissjóður ábyrgð
á þessum mistökum starfs-
manna sinna.
Hins vegar var ökumaður
bifreiðarinnar ekki talinn hafa
gætt allrar þeirrar varúðar,
sem af honum er krafizt og hann
þvi látinn bera hluta tjónsins.
Skyldi rikissjóður bera 3/5 hluta
og ökumaðurinn 2/5 hluta tjóns-
ins.
Þennan dóm kvað upp Bjarni
K. Bjarnason, borgardómari,
ásamt tveim sérfróðum
meðdómendum.
Þessum dómi vildu forsvars-
menn rikissjóðs og Vega-
gerðarinnar ekki hlita og
var honum áfrýjað til Hæsta-
réttar og fór munnlegur mál-
flutningur þar fram siðastliðinn
föstudag eins og áðursagði.Má
vænta dómsniðurstöðu innan
skamms. Lögmaður rikissjóðs
er Björn Hermannsson hrl. en
fyrir héraðsdómi flutti Jóhann
Nielsson hdl. málið fyrir öku-
mann og eiganda bifreiðarinnar
en fyrir Hæstarétti Jónas A.
Aðalsteinsson, hrl.
Heildarlöggjöf um
ábyrgð hins opinbera
ekki til —óvissa um
réttindi borgaranna.
Akvæði i lögum um takmörk-
un á ábyrgð opinberra aðila á
mistökum starfsmanna sinna,
umfram aðra aðila i þjóðfélag-
inu, eins og eru I 65. grein vega-
laganna, munu vera fátið i Is-
lenzkum lögum. Þau munu til
dæmis vera i farsóttarlögum og
póstlögum.
Fébótaábyrgð hins opinbera
hefur verið mjög til umræðu á
öllum Norðurlöndunum en
heildarlöggjöf um það efni mun
ekki hafa tekið gildi nema i
Noregi nú nýverið.
Alþingi samþykkti árið 1961
þingsályktunartillögu um að
unnið skyldi að gerð heildarlög-
gjafar um skaðabótaábyrgð
rikis og sveitarfélaga en þau
hafa sem sagt ekki séð dagsins
ljós ennþá.
Aðáliti ýmissa lögfræðinga er
mjög vafasamt að i lög um
einstakar rikisstofnanir sé bætt
inn ákvæðum um takmörkun
um ábyrgð þeirra, þvi alveg sé
undir hælinn lagt hvort þau
ákvæði samræmist heildarlög-
um um það efni, þegar og ef þau
koma.
Þetta valdi mikilli óvissu um
réttindi borgaranna gagnvart
rikisvaldinu og sveitarfélögum.
— ÓG.
Fyrsti skuttogarinn
lands brátt tilbúinn
smíðaður innan-
hjá Stálvík
Tregða á fjármagnsfyrirgreiðslu veldur stöðugt erfiðleikum
Þarna sjáum við sjáifvirka logskurðarvél, sem sker nákvæmlega eftir
teikningu. Einn mann þarf til að stjórna henni en vélin er „margra
manna maki” i afköstum.
— Það er áætlað að
skuttogarinn verði sjó-
settur 1. júni næstkom-
andi og rúmum mánuði
siðar má búast við þvi
að fyrsti skuttogarinn
sem smiðaður er á ís-
land verði tilbúinn, —
sagði Jóharmes G. Jó-
hannesson, tækni-
fræðingur hjá Skipa-
smiðastöðinni Stálvik
hf. i Garðahreppi, er við
litum við hjá þeim i gær
og ræddum við hann um
skuttogarann, sem Stál-
vik er að smiða fyrir
Þormóð ramma hf., á
Siglufirði.
Búið er að ganga frá
samningum um smiði
annars skuttogara, sem
er eins og hinn fyrri, en
kaupandi hans er Guð-
mundur Jörundsson i
Grundarfirði. Fram-
kvæmdir við hann eru
hafnar af fullum krafti.
Og þarna eru framkvæmdir hafnar viö smiöi skuttogara fyrir Guö'
mund Jörundsson, á Grundarfiröi.
Aö sögn Jóhannesar tóku samn-
ingar um siöari togarann um þaö
bil eitt ár og var helzta orsökin
fyrir þvi hve langan tima þeir
tóku sú, að lengi stóð á samþykki
Fiskveiðasjóös en honum ber
samkvæmt lögum að fjármagna
skipabyggingar innanlands.
Það var stefnumark við-
reisnarstjórnarinnar og er einnig
á stefnuskrá núverandi valdhafa
að byggja skyldi upp og stuðla að
stálskipasmiðum hér á landi.
Ahugamönnum um iðngreinina
hefur þó þótt heldur djúpt á raun-
hæfar aðgerðir og benda margir á
það, að gerður hafi verið mikill
fjöldi samninga um smiði fiski-
skipa af ýmsum stærðum, við er-
lendar skipasmiðastöðvar, án
þess að innlendum stöðvum hafi
verið sköpuð aðstaða til að taka
að sér verkefni á þessu sviði, að
neinu marki.
Hjá Stálvík vinna nú um 60 til 70
manns, aðallega plötusmiðir og
vélvirkjar en öll trésmiði fer
fram i Trésmiðjunni Nökkva hf.,
sem er einnig i Garðahreppi.
Tæknilega er hægt að vinna við
þrjá skuttogara eins og togara
Þormóðs ramma i einu i Stálvik,
en vegna tregðu á fjármagns-
fyrirgreiðslu opinberra fjár-
festingarsjóða hefur aðeins verið
samið um þessa'tvo skuttogara.
Að áliti forráðamanna skipa-
smiðastöðvarinnar er það veru-
lega hagkvæmara að vinna að
samskonar skipum hverju á eftir
öðru, auk þess sem allar fram-
tiðaráætlanir verða erfiðar, þeg-
ar ekki eru trygg verkefni nema
nokkra mánuði fram i timann
fyrir allan mannafla fyrirtækis-
ins.
Siðastliðið sumar var lokið viö
að reisa við hlið skipasmiðahúss-
ins plötusmiðju og þess vegna
gera þeir Stálvikurmenn sér von-
ir um að smiði siðari skuttog-
arans taki styttri tima en hins
fyrri. Einnig má gera ráð fyrir
þvi að sú reynsla, sem fengizt
hefur komi lika að miklu gagni.
—ÓG.
Séðaftur eftir þilfarinu á skuttog-
ara Þormóðs ramma hf., Siglu-
firöi, sem brátt verður lokið við
hjá Stálvik.