Tíminn - 09.01.1966, Qupperneq 5

SUNNUDAGUR 9. janúar 1966
Útgefandl: FRAMSOKNARFLOKKURINN
FramJcvæmdastjórl: Krlstján Benediktsson Ritstjórar: Þórarino
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingriimur Gíslason. Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur, Bankastræti 7 Af-
greiðsluslmi 12323 Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrifstofur,
simi 18300. Áskriftargjald kr. 95.00 á mán. innanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA b.t
Gatnagerðin í Rvík
Það er alkunn staðreynd, að Reykjavíkurborg hefur
undanfarna áratugi verið mjög á eftir erlendum borg-
um, sambærilegum að stærð og aldri, í gatnagerð- Ef
til vill var það fyrr á árum ekki sérstakt tiltökumál, en
eftir að þjóðinni og borginni óx fiskur um hrygg, er
sleifarlagið í þessum efnum ^óþolandi og engu öðru að
ken-na en einstakri óstjórn og silahætti íhaldsins, sem
stjórnað hefur alltof lengi og lítur á borgina sem óðal
sitt. Fyrir 1940 vottaði fyrir viðleitni til þess að sækja
á í malbikun gatna, en síðan kom alveg einstakt stöðn-
unartímabil á miklu vaxtarskeiði borgarinnar. Síðan
1960 hefur íhaldið svo reynt að klóra í bakka og ofurlítið
unnið að malbikun, enda hefur sú framtakssemi óspart
verið auglýst og talið helzta skrautblómið á barmi
íhaldsins í borgarstjórn Reykjavíkur þessi missiri. En
raunar er staðreyndin aðeins sú, að aukningin í gatna-
gerðinni hefur aðeins orðið á kostnað annarra fram-
kvæmda, svo sem skóla, barnaheimila og leikvalla, sem
eru og hafa verið einstakar homrekur á fjárhagsáætlun
borgarinnar.
í skýringum með fjárhagsáætlun Rvíkur 1966 er þess
getið, að í ársbyrjun 1965 hafi malbikaðar og steyptar
götur í Reykjavík verið 78.3 km. að lengd. en malár-
götur 91.2 km eða 13 km lengri. Staðreyndin er því
sú, að þrátt fyrir allt gumið eru enn 54% gatna í höfuð-
borgrnni malargötur, en aðeins 46% malbikaðar.
í árbók Reykjavíkur árið 1940 má finna tölur til
samanburðar. Þá var heildarlengd gatna í borginni 49
km. Þar af voru malbikaðar 28 km eða 57% en malar.
götur 43%. Tölumar sýna, að eftir allt saman var meiri
hluti gatna í Reykjavík malbikaður árið 1940 heldur en
25 árum síðar, árið 1965, eða með öðrum orðum, að
hlutfallstala malbikaðra gatna í borginni hefur lækkað
úr 57% í 46% á síðasta aldarfjórðungi.
Hvernig er þá um annað í stjórn borgarinnar, þegar
hið græna tréð er svona.
Skólabyggingar
minnka
Fyrir seinustu bæjarstjórnarkosningar var það eitt
helzta loforð íhaldsins í Reykjavík að standa þannig að
skólabyggingum á kjörtímabilinu, að þrísetningu í barna
skóla borgarinnar skyldi algerlega lokið á árinu 1963. Nú
undir lok tímabilsins er augljóst. að þetta hefur verið
svo gersamlega svikið, að þrísetning er enn í mörgum
barnaskólum og hefur farið vaxandi, en ekki minnkandi
síðustu tvö árin. Skólabyggingarnar hafa gengið mjög
seint og illa, og þær hafa auk þess verið sérstök horn-
reka á fjárhagsáætlun Reykjavíkur síðustu árin. Eftir-
farandi dæmi sýnir táknrænar tölur um þetta:
Árið 1959 voru á fjárhagsáætlun 11 millj. til skóla-
bygginga frá borginni sjálfri- Það voru rúm 4% af heild-
arupphæð áætlunarinnár það ár. Fyrir árið 1966 em
ætlaðar 25 millj. kr. af hálfu borgarinnar til skólabygg-
inga- Það eru aðeins tæp 3% af heildarupphæð fjárhags-
áætlunar. Með öðmm orðum: framlag borgarinnar til
skólabygginga er einum fjórða minna árið 1966 heldur
en 1959, og þó raunar enn minna, þegar miðað er við
hækkun byggingarkostnaðar. Mátti þetta framlag þó
sízt minnka.
__TÍMINN
JAMES RESTON:
Hversvegna er stjórnin í Hanoi
ófús til friðarsamninga?
Sigrast verður á sögulegri tortryggni Víetnama
HO CHI MINH
ENN FURÐA MENN sig
hvað mest á því í sam-
bandi við stríðið í Víetnam,
hvers vegna kommúnistar hafi
ekki þegið boð Bandaríkja-
manna um skilyrðislausar und-
irbúningsviðræður um friðar-
samninga.
Ástand mála þarna eystra er
kommúnistum mjög svo hag-
stætt. Þeir ráða yfir miklum
meirihluta af landi Suður-Viet-
nam. Bandaríkjamenn hafa
undirgengist að sætta sig við
hverja þá ríkisstjórn, sem hlýt-
ur fylgi þjóðarinnar í almenn-
um kosningum, sem fram fara
undir alþjóðlegu eftirliti. Her
Norður-Vietnama er öflugri en
her Suður-Vietnama og stjórn-
in í Norður-Vietnam er að mun
traustari í sessi en stjórnin í
Suður-Vietnam.
Að svo miklu leyti sem unnt
er að gera sér grein fyrir al-
mennum viðhorfum í umheim-
inum virðast þau allt annað
en hliðholl Bandaríkjamönn-
um. Yfirleitt virðast menn
fylgjandi friði, jafnvel þó að
hann kunni að fela í sér þá
hættu, að landið komist allt
undir yfirráð kommúnista.
Innan Bandaríkjanna sjálfra
eru skoðanir manna skiptar um
stríðið. Hafa verður einnig í
huga, að Norður-Vietnamar
hafa ekki einungis sigrað her
Frakkka á liðinni tíð, heldur
hafa þeir einnig átt í fullu tré
við heri Suður-Vietnama og
Bandarikjamanna, sem eru þó
bæði fjölmennari og búnir
betri vopnum en þeirra her.
EN HVERS vegna hafa Norð-
ur-Vietnamar neitað að taka
þátt í undirbúningsviðræðum
um friðarsamninga?
Margt virðist bera til þess.
í fyrsta lagi eru þeir ber-
sýnilega þeirrar skoðunar, að
þeir hafi tvisvar verið sviknir
í samning'um við Vesturveldin,
einmitt þegar þeir töldu sig
í þann veginn að ná yfirlýst-
um, pólitízkum markmiðum.
í heimsstyrjöldinni síðari
börðust Vietnamar gegn Jap-
önum og nutu bandarískrar að-
stoðar. En þegar stríðjnu lauk
komust þeir að raun um, að
bæði Bretar og Frakkar not-
uðu bandarísk vopn i baráttu
sinni fyrir að koma landinu á
ný undir yfirráð Frakka og
drottinvald. Að baki þessu lá
að vísu margt fleira en hér er
á bent, en að áliti Vietnama
voru þeir sviptir lögmætum ár-
angri í sjálfstæðisbaráttu sinni
og við þá sviptingu var eink-
um stuðst við bandarísk vopn
og bandarískar birgðir.
í öðru lagi unnu Norður-
Vietnamar sigur 1954 í viður-
eigninni við Frakka og töldu,
eftir samningana í Genf. horf-
ur á að þeim auðnaðist að ná
völdunum i landinu í frjálsum
kosningum, sem heitið var i
samningunum. En svo neitaði
stjórn Bandaríkjanna að láta
kosningar fara fram þegar til
kastanna kom. — Norður-Viet-
namar d~aga auðvitað undan,
að þeir brutu einnig Genfar-
sáttmálann sjálfir með því að
beita valdi.
í ÞRIÐJA lagi eru það sörnu
mennirnir, sem nú stjórna
hernaðaraðgerðum frá Hanoi
og áður stjórnuðu her Norður-
Vietnama í stríðinu gegn Frökk
um. Svo virðist sem þeir þyk-
lis sjá, í andstöðunni gpgn
isríðinu innan Bandaríkjanna,
isömu klofnings og veikleika-
Imerkin, sem vart varð hjá
IFrökkum á sinni tíð og ullu
lað síðustu ósigri þeirra árið
11954.
í fjórða lagi ber þess að
gæta, að Norður-Vietnamar eiga
að baki langa sögu samfelldra
erlendra yfirráða, fyrst Kín-
verja og Japana og síðar
Frakka. Þeir trúa þvi, sem Ho
Chi Minh hélt fram* við páf-
ann rétt fyrir áramótin, eða
að tilgangui Bandaríkjamanna
sé að breyta Suður-Vietnam i
hernaðarbækistöð og nýja
itegund nýlendu í þjónustu
•bandarískrar heimsveldis-
istefnu.“ Þannig hefur reynsla
•þeirra verið af samskiptum við
■aðrar voldugar þjóðir og hví
skyldu þeir ekki búast við hinu
•sama af hálfu Bandaríkja-
'manna?
Að lokum ber að minnast,
að Kínverjar hafa styrkt þá i
þessari skoðun á tilgangi Banda
ríkiamanna og Rússar raunar
einnig, þó að í minna mæli
■sé. Kínverjar hafa auk þess sín
■ar eigin hugsjónalegu og efna-
hagslegu ástæður til að snúast
‘eindregið gegn allri viðleitni
til að koma á umsömdum friði.
MEÐAN Norður-Vietnamar
balda sínum hlut fyllilega í
'viðureigninni við jafn öflugan
'her Bandaríkjamanna og raun
ber vitni eykur það á sannleiks
■gildi þeirrar kenningar Kín-
verja, að rétta leiðin til að
veikja Bandaríkin og drepa
orku þeirra á dreif sé einmitt
að beita minni háttar skæru-
'hernuðum eins og þessum. Og
meðan stríðið geisar svona
nærri landamærum Kína geta
'kínverskir valdhafar notfa^rt
sér ógn erlendrar innrásar í
baráttunni við erfið viðfangs-
efni innan lands og aukið mik-
ilvægi þeirra í augum almenn-
ings, en það er fyrst og fremst
aukning iðnaðar- og landbún-
aðarframleiðslu kínversku þjóð
'arinnar.
Allt hefur þetta að minnsta
kosti verið tínt til í skýring-
um manna hér heima fyrir í
Bandarfkjunum á þrákelkni
Norður-Vietnama í afneitun
allra samningsviðræðna að und
anförnu. Varla geta Norður-
Vietnamar látið sig dreyma um
að bera sigurorð af ban<larísku
herveldi, en þeir trúa sýnilega,
að í langvarandi stríði verði
raunin sú, sem Vo Nguyen
Ciap, æðsti hershöfðingi þeirra
heldur fram og orðar á þessa
leið: „Óvinurinn lendir í öng-
þveiti. Hann verður að draga
stríðið á langinn til þess að
Framhald á bls. 1?.