Tíminn - 01.03.1966, Qupperneq 5

ÞRIÐJUDAGUR 1. marz 1966
TÍMINN
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastióri: Kristján Benedflctsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur 1 Eddu-
húsinu, símar 18300—18305 Skrifstofur. Bankastræti 7. Af-
greiSslusími 12323. Auglýsingasími 19523. ASrar skrifstofur,
sáni 18300. Áskriftargjald kr. 95.00 á mán. Innanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint. — PrentsmiSjan EDDA h.f.
Lýsa „sérstökum óttau
við erlend stórumsvif
Samþyfckt sú, sem frystihúsaeigendur gerðu á fundi
Sfflam fyrir helgina, mun vekja óskipta athygli, ekki
sfz± sá kafli hennar, sem fjallar um viðhorf til erlendr-
ar stóriðju hér á landi, en þar segir:
„Með tilliti til þeirrar aðstöðu, sem útflutningsiðnað-
ur landsmanna hefur með samkeppni á eriendum mark-
aði, lýsir fundurinn yfir sérstökum ótta við ráðgerðar
stórframkvæmdir útlendinga í landinu, á sama tíma sem
landsmenn ráðast í stærri og meiri raforkuframkvæmdir
en nokkru sinni fyrr. Mikilvægt er, að stórframkvæmd-
um á ýmsum sviðum verði hagað með þeim hætti, að
ekki verði aukið á spennu vinnumarkaðsins, eða efnt til
óeðlilegrar samkeppni við sjávarútveg og fiskiðnað tim
íslenzkt vinnuafl, og er eindregið hvatt til þess, að gerð-
ar verði ráðstafanir til að afstýra slíkri þróun og forða
þar með fyrirsjáanlegum vandræðum í útflutningsfram-
leiðslunni af þeim sökum’’.
Hér tala fulltrúar þess atvinnuvegar og íslenzks iðn-
aðar, sem vinnur að meginhluta þeirrar útflutningsvöru,
sem gjaldeyris- og viðskiptaafkoma landsmanna byggist
á, og býr þessar vörur í hendur erlendum kaupendilm.
Að þrengja mjög að þessum atvinnuvegi með rekstrar-
fjár- og vinnuaflsskorti er að skera niður mjólkurkýrnar
án þess að hafa annað í staðinn, eins og Haraldur
Böðvarsson orðaði það. Forystumenn þessarar megin-
stoðar í íslenzkum þjóðarbúskap lýsa nú yfir „sérstökum
ótta” við ráðgerðar stórframkvæmdir útlendinga. Mundi
ekki sanngjarnt að taka nokkurt tillit til álits þessara
manna?
Fiskiðnaðarsíóður
í ályktun frystihúsaeigenda segir ennfremur svo um
lánakreppuna, sem fiskiðnaðurinn býr nú við:
„Til að styrkja núverandi samkeppnisaðstöðu fiskiðn-
aðarins álítur fundurinn þýðingarmikið, að lánskjör hans
verði bætt til muna, m.a. með endurskipan lánamála á
þann hátt, að stofnaður verði öflugur lánasjóður fyrir
fiskiðnaðinn, sem starfi samhliða Fiskveiðasjóði. Fjár-
festingarlán vegna endurnýjunar véla, tækja, húsa,
frystiklefa, hagræðingar og þess háttar þarf að sfórauka
iafnframt því, sem vextir verði lækkaðir og lán veitt til
mun lengri tíma en nú tíðkast’’.
Hér er einmitt bent á þau atriði, sem Tíminn hefur
talið brýnust í aðbúnaði við þennan mikilvæga atvinnu-
veg, og hann hefur einnig gagnrýnt harðlega stefnu rík-
isstjórnarinnar, sem miðast við það að kreppa að þess-
um undirstöðuatvinnugreinum og halda þeim í lána-
svelti og vaxtakreppu svo að eðlileg tæknivæðing og
framleiðniaukning getur ekki átt sér stað Á þessari
stefnu var sem kunnugt er hert um s.l. áramót. þegar
sparifjárfrysting var enn stóraukin og vextir hækkaðir
Mótmæli frystihúsaeigenda gegn þessu eru bví eðlileg og
tímabær. Tillagan um fiskiðnaðarsióð er miög athyglis-
verð, en meginmáli skiptir nú, að ríkisstjórn landsins
haldist ekld uppj að beita þvingunarráðstöfunum við
^Mindvallaratvinnuvegi þióðarinnar til þjónustu við ann- *
^Mieg og erlend sjónarmið. a
Ungþorskur aðeins 19% í afla Is-
lendinga en 82% I afla ötlendinga
Skýrsla Jóns Jónssonar fiskifræðings um athugun
alþjóðanefndar á íslenzka
Ástand fiskstofnanna í Norð-
ur-Atlantshafi hefur verið
mönnum áhyggjuefni um
nokkurt skeið, því með vaxandi
sókn eru margir þeirra famir
að láta á sjá.
Á ársfundi North East Atlan
tic Fisheries Commission, en
það eru samtök Evrópuíþjóða
um fiskvernd á úthafinu, sem
haldinn var í Moskvu í maí á
s. 1. ári var þess æskt, að gerð
yrði heildarúttekt á ástandi
þorsks-, ýsu, ufsa- og karfastofn
anna við ísland, Færeyjar og
Austur Grænland og þá sér-
staklega með tilliti til aukning
ar á möskvastærð í botnvörpum
á þessum hluta samningssvæðis
ins, til samræmis við þá aukn-
ingu upp í 130 m/m, sem þegar
hefur verið gerð við Norður
Noreg og í Barentshafi.
Var undirrituðum falið að
S. 1. fimmtudagskvöld
‘ flutti Jón Jónsson, fiski-
træðingur mjög athyglis-
verðan fréttaauka í útvarp-
ið um niðurstöður alþjóða-
uefndar, sem liann hefur
veitt forstöðu, um athugun
á ástandi nokkurra helztu
nytjafiskastofna við íslands
strendur. Skýrt hefur ye.r-
ið lauslega frá niðurstöðum
í fréttum, en rétt þykir að
birta skýrslu Jóns alla.
veita forstöðu alþjóðanefnd
fiskifræðinga, er skyldu taka
saman öll gögn í málinu og
átti sú skýrsla að vera tilbúin
fyrir næsta ársfund samnings-
aðila, sem haldinn verður í
Edinborg í maí n. k. f nefnd
þessa voru valdir hinir færustu
sérfræðingar á þessu sviði, sem
Evrópuþjóðir eiga völ á, en
þeir voru frá Færeyjum,
Noregi, Danmörku, Þýzkalandi,
Skotlandi og Englandi. Voru
gögnin undirbúin í hinum ein-
stöku rannsóknastofnunum í
fyrrasumar og haust og lágu því
flestar niðurstöður fyrir er
nefndin hittist í desemberbyrj
un s. 1. í aðalstöðvum Alþjóða
Ihafrannsóknarráðsins í Kaup-
mannahöfn. Á þeim fundi voru
niðurstöður hinna einstöku
þjóða samræmdar í eina heild
og skrifuð greinargerð um mál-
ið. Þessa skýrslu varð svo að
leggja fyrir þá nefnd Alþjóða
hafrannsóknarráðsins, sem sam
anstendur af formönnum í
helztu nefndum ráðsins. Sú
nefnd hefur nú lagt blessun
sína yfir skýrsluna og var þá
fyrst hægt að senda hana form
lega til ríkisstjórna hinna ein-
stöku aðildarríkja til athugun-
ar. Af þeim sökum hef ég sem
formaður nefndarinnar ekki
rætt málið opinberlega fyrr en
nú.
Eg vil geta þess að útdráttur
úr skýrsluni mun birtast í
næsta tölublaði Ægis.
Þorskveiðin hefur um langan
aldur verið em aðalundirstaða
íslenzfcs sjávarútvegs. Á fyrstu
fimm tugum 20. aldarinnar má
segja að árJeg? hafi þorskaf’
borskstofninum.
•l'i Jón Jónsson, fiskifræSingur
'mfí' húiriið 70—90 húridraðshlút
um af heildarveiðinni. Árið
1961 varð hins vegar sú breyt
ing á, að síldaraflinn varð meiri
en þorskaflinn og árið 1964 var
svo komið, að síldin nam rúm-
lega 56% heildaraflans, en af
þorski fengust einungis tæp
22%. Þetta stafar hins vegar
ekki af neinni verulegri rýrnun
þorskaflans, heldur jókst síld-
veiðin svo mjög með aukinni
veiðitækni og aukinni síldar-
gengd.
Sóknin í islenzka þorskstofn
inn hefur farið cnjög ört vax
andi frá lokum síðari heimstyrj-
aldarinnar; árig 1946 var hún
t. d. aðeins 116 einingar, en var
komin upp í 824 einingar árið
1964 og hefur sóknaraukningin
verið tiltölulega jöfn allan tím
ann. Á árunum fyrir stríð hélzt
sókn og heildarþorskafli í hend
ur og sama má segja að gildi
allt fram til ársins 1958, en þá
verða greinileg .þáttaskil, því
eftir það eykst sóknin óðfluga,
en heildaraflinn minnkar að
sama skapi. Heildarþorskveiðin
náði hámarki árið 1954, en það
ár fengust tæplega 550 þúsund
tonn af þorski á íslandsmiðum.
Á árunum 1954 — 1964 lækkaði
heildaraflinn um 22%, en sókn
in jókst um 87%. Noktour aukn
ing varð á aflanum árin 1963 os
1964 en það má að nokkru leyti
þakka auknum göngum frá
Grænlandi sem svo oft áður.
Öruggustu heimildii um
þorskafla á sóknareiningu eru
skýrslur Breta um afla á millj-
ón tonntíma. Árið 1946 var afli
brezfcra togara 2310 tonn á um-
rædda einingu, en var kominn
niður í 546 tonn árið 1964.
Við eigum ágætar tilsvarandi
skýrslur um veiði íslenzkra tog-
ara síðan i960. Það ár var
afli beirra 1185 tonn á sömu
sóknareiningu en var kominn
niður í 411 tonn árið 1964. Afla
skýrslur þýzkra togara sýna
líka þróun.
Nefndin gerði mjög athyglis-
verða athugun á lengdardreif-
ingu bess þorsks, sem hinar ein-
stöku þjóðir afla í hin mismun
andi veiðarfæri, sem notuð eru
á íslandsmiðum og er það gefið
upp sem fjöldi fiska í hverjum
5 cm flokki.
Á árunium 1960-64 var sam-
tals landað af íslandsmiðum 575
milljónum þorska og eru íslend
ingar og Bretar stórtækastir í
Veiðinni, en það skiptir mjög í
tvö hom með stærðina á þeim
fiski, sem þessar þjóðir afla. Á
þessu tícnabili nam heildarveiði
Breta samtals 254 milljónum
fiska eða 44% af heildarfjölda,
en sá fiskur var aðallega 40—
70 cm langur og mest af honum
á aldrinum 3—5 ára og svo til
allur óþroska. Heildarþorskafli
íslendinga 4 sama tíma nam
261 millj. fisikum, en þar af öfl
uðust á vetrarvertíð 174 milljón
ir fiska, en þeir voru aðallega
70—110 cm langir, aldurinn 7
—12 ár og svo til allir kyn-
þroska og hofðu a. m.k. 30%
hrygnt einu sinni eða oftar.
Afli þýzkra togara nam 40
milljón fiskum. Það er ennfrem
dreifingin í afla þeirra mjög lík
og hjá íslenzkum togurum utan
vertíðar., en beildarafli hinna
síðastnefndu nam tæplega 17
miljón fiskum. Það er enfrem-
ur mjög athyglisvert, að athuga
hve mikill hluti í afla hinna ein-
stöku þjóða er fiskur undir 70
cm eða óþroska. í heildarafla
fslendinga voru um 19% undir
þessari stærð, en 82% í veiði
útlendinga. Heildarafli okkar af
fiski undir ^0 cm nam 50 millj
ónum og þar fengust í dragnót
6.4 cnilljónir, en t. d. 9 milljón
ir í veiðarfærí bátanna á vetrar
vertíð og 25 milljónir á báfa
utan vertíðar.
Samfara hinni auknu sókn i
þorskstofninn hefur dánartalan
aukizt jafnt og þétt. Eg hef oft.
talað um að ekki væri æskilegt,
að hún færi yfir 65% á ári hjá
hinum kynþroska hluta stofnsins,
rauða strikið, sem ég hef svo
kallað. Á árunum 1960 —
1964 var meðal dánartalan
hins vegar komin upp í 70%
en 65% virðist hún hafa náð í
kringum 1960, einmitt þegar
þáttaskil verða 1 viðbrögðum
stofnsins gagnvart veiðinni.
Það blasir þv: við okkur sú
kalda staðreynd að meira er tek
ið úr íslenzka þorskstofninum,
en hann virðisi þola. Við getum
ekki gert ráð fyrir að auka
þorskveiðina að neinu ráði frá
því sem nú er, það geta að
vísu komið inn nýir sterkir
árgangar eða sterkar göngur
frá Grænlandi sem geta aukið
veiðina eitthvað stutta stund, en
sé litið á þetta til langs tíma
virðist útilokað að stofninn geti
skilað af sér meira aflamagni
og verði sóknin enn aukin má
búast við minnkandi aflamagni á
bát og sfðan minnkandi heildar
afla.
Hvað er bá hægt að gera til
verndar þorskstofninum og til
þess að aiuka afkastagetu hans?
Fyrsta skrefið hlýtur að vera
að auka möskvastærð í botnvörp
Framhald á 14. sfða.