Tíminn - 01.03.1966, Blaðsíða 7

l»KH>,nn>)VGUJR 1. marz 1966
ÞINGFRETTIR
TÍMINN
ÞINGFRETTIR
Útflutningsgjald
af sjávarafurðum
Ræða Jóns Skaftasonar á AlþingS í gær
He. fiorseti.
Það frv. sem við erum nú að
ræða um útftataingsgjaJd af sjáv-
arafurðum sýnir vel hvernig kom-
ið er hag annars megin-
þáttar sjávarútvegsins, þ.e. bol
fiskveiðanna. Á tímum síhaekk-
andi verðlags á útfluttum
sjávarafnrðum erlendis og um-
talsverðra umhóta í refestri
fisfcvnmsiustöðvanna, er því sleg-
ið föstu, að fiskkaupendur geti
ekki greitt verð, sem er í algjöru
lágmarfci fyrir ferskfiskinn og
þurfi að færa tfl þeirra um 40
millj. kr frá siidveiðisjómönnum
og síldveiðiútvegsmönnum til þess
að vetrarvertíð geti hafizt.
Hér er um alvarleg tíðindi að
*æða, sem ástæða er til að gefa
fyllsta gaum.
Við Framsóknarmenn höfum
ftrekað bæði innan þings og utan
bent á þá hættu, er ört vaxandi
ver'ðbólga skapaði undirstöðu at-
vimurvegum þjóðarinnar. Við höf-
nm lagt til á háttv. Alþingi að
fulltrúar allra flokka yrðu settir
tS þess að gera tiliögur í dýr-
tíðarmálunum er byggðust á víð-
tæfcu samkomulagi flokkanna um
þetta viðkvæma mál.
’KUögur þessar hafa verið strá-
felldar og flutningsmönnum
þeirra gerður upp ails kyns ann-
arlegur tilgangur í þessu sam-
bandi. Á meðan hefur dýrtíðin
geystzt áfram af úþekktum krafti
og hæstv. ríkisstjórn staðið gjör-
samlega ráðþrota frammi fyrir
þeim vanda, sem stjórnarstefnan
hefur skapað.
Þegar sú staðreynd er höfð í
huga, að það er fyrst og fremst
dýrtíðin, sem er afleiðing stjórn-
arstefnunnar, sem vandanum veld
ur í sjávarútveginum þá er sú
bráðabirgðalausn, sem frv. felur
í sér. að leysa hann í þetta skiptið
á kostnað síldarsjómanna og síld-
arútvegsm. ósanngjörn í meira
lagi, því að ekki bera þessir að-
ilar sérstaklega ábyrgð á mistök-
um Viðreisnarstjórnarinnar.
Hver atvinnugreinin af annarri
ber sig nú upp undan erfiðleik-
um í. rekstri vegna vaxandi dýr-
tíðar og hækkandi reksturskostn-
aðar.
Þannig segir t.d. form. Stétta-
sambands bænda í jafnúarhefti
Freys, „Þýðingarmestu ályktan-
irnar, sem draga má af niðurstöð-
um þessara reikninia er sú, að
bændur eins og allur almenning-
ur tapar sífellt á verðbólgunni, að
framleiðslukostnaðarverð á afurð-
um fjarlægist það að geta orðið
samkeppnisfært á erl. mörkuðum
eftir því sem dýrtíðin eykst.“ Enn
fremur segir hann, „Að það sé höf
uðnauðsyn fyrir bændur, sem þjóð
félagið í heild að verðbólgan verði
stöðvuð."
Gunnar J. Friðriksson, form.
ísl. iðnrekenda viðhafði þessi
v orð í grein í Morgunbl. 14. jan.
s.l.
„Á árinu 1964 tóku erfiðleikar
að gera vart við sig í ýmsum
greinum verksmiðjuiðnaðarins.
Stöfuðu þeir af stórauknu frjáls-
ræði í vinnuflutningi, lækkun toll-
verndar með nýjum tollalögum,
sem sett voru á miðju ári 1963
og vegna örrar hækkunar fram-
Jón Skaftason
leiðshikostaaðar."
Úr röðum sjávarútvegsmann-
anna eru þó kvartanirnar mest-
ar, sem vonlegt er, þar sem þeir
verða að sæta erl. markaðsverði,
sem þrátt fyrir miklar hækkanir
síðustu árin nægja ekki í mörg-
um tilfellum á móti sívaxandi
framleiðslnkostnaði innanlands.
Loftur Bjarnason hefur nýlega
lýst ástandinu í togaraútgerðinni.
Sérstök stjórnskipuð nefnd at-
hugar rekstursvanda smærri bát-
anna.
Finnhogi Guð. sagði í Þjóðvilj-
anum 2. febr. s.l.:
„Mér er óhætt að fullyrða um
okkur flesta atvinnurekendur i
sjávarútv. að við erum ákaflega
kvíðnir út af framtíðinni vegna
spennunnar á vinnumarkaðinum
og hinnar gengdarlaustu verð-
bólgu.
Nýafstaðið fiskiþing lagði höf
uðáherzluna á að allt væri gert,
sem unnt væri til að stöðva dýr-
tiðina og að engar nýjar áiögur
verði lagðar á útgerðina.
Þá lýsti fundur frystihúseigenda
samhljóða yfir áhyggjiíra sínum
yfir vaxandi verðbólgu og mikilli
samkeppni um takmarkað vinnu-
afl.
Það liggur þannig ljóst fyrir,
að öllum höfuðatvinnugreinum
landsmanna, er verðbólgan mjög
þung í skauti og að aðalkrafa
fyrirsvarsmanna þeirra er að gegn
henni verði snúizt.
Þetta er ekki nýtt að vísu, þvi
að svipaðar raddir hafa heyrzt
mörg undanfarin ár. En hæstv.
ríkisstj. hefur illa tekizt í barátt-
unni við dýrtíðina, þrátt fyrir
stóryrtar yfirlýsingar í upphafi
valdaferilsins um fastan ásetning
um að framkvæma nú loks þann
holskurð á þjóðarlíkamanum og
skera þannig á burt orsakir verð-
bólgumeinsins í eitt skipti fyrir
öll.
Sagt er í greinargerð með frum
varpi þessu og það kom einnig
fram í ræðu hæstv. sjávarútv.m.r.
er hann fylgdi því úr hlaði. að
frv. þetta byggðist á samkomulagi
er tókst með fulltrúum fiskselj.
og fiskkaupenda í yfirnefnd
Verðlagsráðs sjávarútvegsins um
verð á bolfiski á vetrarvertíð
1966. Þar sem verðákvörðun þessi
gildir aðeins fyrir þetta árið, er
rökrétt að láta hækkun á útfl.gj.
bræðslusíldar, sem stendur undir
fiskverðshækkuninni að nokkru
leyti, aðeins gílda fyrir sama tíma.
Augljóst er a.m.k. að lengri gild-
istími þess byggist ekki á fyrir-
liggjandi sanikomulagi. Við háttv.
3. þingm. NJEyj. flytjum breyting
artillögu í þessa stefnu á sér-
stöku þingskjali.
Ég vil taka fram; að ég er sam
þykkur þeirri stefnu er fram kem
ur í 2. gr. frv. að miða útfl.gj.
við magngjald en ekki verðmætis.
gjald, enda flutti ég frv. um það
1963, sem náði ekki fram að
ganga, og fékk engan stuðning í
röðum háttv. stjórnarliða þá.
Afstaða okkar, sem að nefndar
áliti á þingskj. no. 269 stöndum,
er sú, að leggjast ekki gegn fram
gangí frv. af því að allvíðtækt sam
komulag virðist hafa tekizt um
meginefni þess með fulltrúum
samtaka fiskseljanda og fiskkaup
enda. Við viljum heldur ekki
veita frv. brautargengi, því að
við teljum leið þá, sem valin er
til lausnar vandanum orka tví-
mælis.
í fyrsta lagi er ljóst, að af-
koma síldveiðiflotans hefur á und
anförnum árum verið afar mis-
jöfn. Smæstu skipin undir 90
br.l. hafa sl. tvö ár ekki fiskað
fyrir kauptryggingu og fengið
bætur úr Aflatryggingasjóði. Bát-
ar af stærðinni 90—100 brúttólest
ir jöðruðu við að eiga bátarétt
þessi árin. Það er því ljóst, að af
koma þeirra báta, er slík, að þeir
bera enga aukna skattheimtu.
Hins vegar er rétt að afkoma
stærstu síldarbátanna hefur ver
ið allgóð, flestra a.m.k. En á það
ber að líta, að fljótt getur breytzt
um veiði þeirra og verðlag á útfl.
bræðslusíldarafurða er háðara
stærri sveiflum en algengast er
í þessum atvinnuvegi. Svo er og
á það að líta, að í flestum þessara
báta, sem nýir eru, er bundið mik
ið og dýrt fjármagn, sem óaf-
skrifað er að mestu leyti og kostn
aður vegna tæknibreytinga á veiði
tækjum er mikill.
I öðru lagi er ljóst, að afkoma
hluta frystih. hefur verið góð
ag undanfömu og því sennilegt,
að þau geti staðið undir 17% fisk
verðshækkuninni. Önnur bera sig
aftur verr. Ráðstafanir af hálfu
hins opinbera í lánamálum hús
anna til endurnýjunar og hagræð
ingar hefðu vafalítið getað komið
þeim að svipuðum notum og 4%
meðgjöfin með fiskverðinu, og
hefði sú leið verið eðlilegri miðað
við ríkjandi aðstæður.
f þriðja lagi er útflutningsgj. á
bræðslusíldarafurðum orðið svo
hátt, um 40 kr. á hvert mál, að
það hefur veruleg áhrif á skipta-
kiörin á síldarbátunum. Um 20
millj. kr. skatt á með frv. að
leggja á hlut sjómannanna, til
hinna og þessara þarfa, allra nauð
synlegra, en sumra hverra þess
eðlis, að eðlilegra væri að lands
menn alllir stæðu undir þeirri
tekjuöflun. Þrátt fyrir þessa
miklu skattheimtu á sjómenn, er
ekki í frv. að finna staf um að
samtök þeirra fái hluta af gjald-
inu til sinna þarfa, eins og um
samtök útvegsm. Er augljóst rang
læti í þessu.
Höfuðgalli frv. er þó sá, að með
Á ÞINGPALLI
1
í dag voru samþ. á Alþingi sem frumvarp, lög um útflutningsg.iald
af sjávarafurðum. 21 var frumvarpinu fylgjandi, 9 greiddu atkvæði
á móti því 7 sátu hjá og 3 voru fjarstaddir.
Sjávarútvegsnefnd Neðri deildar var þríklofin eins og í Efri deild og
skiluðu Alþýðubandalagsmaður og Framsóknarmenn séráliti. Einnig
fhittu þeir þingmenn Framsóknarflokksins, sem sæti eiga í sjávarút-
vegsnefnd breytingartillögur sem hiutu engan hljómgrunn og voru
felldar.
Birgir Finnsson mælti fyrir meirihluta sjávarútvegsnefndar, og
kvað hana samþykka frumvarpfou.
Lúðvík Jósefsson mælti fyrir fyrsta minnihluta sjávarútvegsnefnd-
ar og taldi hann ekki þörf á neinum sérstökum skýringum af sinni
hálfu, þar sem hann hefði s. 1. gert grein fyrir sinni afstöðu. Sérsíak
lega kvaðst hann vera frumvarpinu mótfallinn, vegna þeirra breytinga,
að ein grein útvégsins ætti að hakJa annarri uppi.
Jón Skaftason talaði fyrir hönd 2. minnihluta sjávarútvegsnefndar
og ítrekaði hann eins og aðrir Framsóknarmenn, að hér væri aðeins um
bráðabirgðalausn að ræða og atyrti hann ríkisstjórnina fyrir það, að
hafa ekki á stefnuskrá sinni betri breytingar til úrlausnar. Rœða Jóns
Skaftasonar er flutt öll og óbreytt hér á síðunni.
Ýimsir þingmenn kvöddu sér hljóðs við aðra umræðu málsms, Pétar
Sigurðsson, Eðvarð Sigurðsson, Eggert G. Þorsteinsson og Emar Guð-
finnsson sem flutti sína fyrstu ræðu á þingi.
Við þriðju umræðu kvaddi sér hljóðs Gísli Guðmundsson og vék
nokkuð að breytingartillögum er hann ásamt Jóni Skaftasyni flutti
um takmörkun gildis laganna við eitt ár og einnig taldi hann að rétt-
ara hefði verið að gera verðmiðlunina á eðlilegri hátt. Hann sagði
að ekki væri með frv. þessu reynt að komast að rótum meinsins,
heldur héldi ríkisstjórnin þeirri stefnu áfram að uppræta efcki óða-
verðbólguna.
Eins og hér að framan er skýrt, var frumvarpið samþykkt sem lög.
í Efri deild voru þrjú mál tekin til meðferðar. Fyrstur talaði
Ólafur Jóhannesson fyrir hönd allsherjarnefndar um breytingar á
kosningum til Alþingis, þannig að ef kjörstjórn krefðist þyrfti við-
komandi að framvísa nafnskírteini til sönnunar hver hann væri.
Nefndina taldi hann sammála um þessa breytingu.
Friðjón Skarphéðinsson mælti fyrir hönd allsherjamefndar um
frumvarp um aðför. Nefndin hefði orðið sammála um samþykkt frv.
þó með þeim breytingum, að sektargjöld í tveim töluliðum yrðu
hækkuð. jU • u''*
Friðjón Skarphéðinsson taiaði ennfremur fyrir frumvarpi um mat-
sveina, sem fram væri komið vegna beiðni. í frumvarpinu er m. a.
gert ráð fyrir því, að í stað heitisins matreiðslumaður komi matsveinn
og að heitið næði ekki til ýmissa manna.sem starfa sem slíkir.
því að leggja það fram sýnir hœst
virt ríkisstjórn. áframhaldandi
stefnuleysi sitt og vill víkja sér
undan bráðum vanda með því að
grípa til bráðabirgðaráðstafana.
Verðbólgan er höfuðskaðvald-
urinn í rekstri sjávarútvegsins,
og það er frumskylda hverrar
ríkisstjórnar, að reka þá efna-
hagsstefnu, er tryggir undirstöðu
atvinnuvegunum sæmilega rekst-
ursafkomu í meðalárferði. Langt
er frá því að svo sé í dag. Sjávar
útv. er svo veigamikili þáttur í
efnahagsbúskap okkar og sérstæð-
ur að því leyti, að afurðir hans
eru seldar á erlendum mörkuð-
um að langmestu leyti. Stjórnar-
í stefna sem ekki miðast við þessa
\ meginstaðreynd er því mjög röng
að rnínu viti.
Ég tel þannig fráleitt, að í þjóð
félagi, sem okkar, þar sem ríkj-
andi iánsfjárskortur er, skuli
þessi atvinnuvegur engan for-
gang hafa til lánsfjár umfram
margt annað. Lánakjörin eiga
líka að vera betri en á sumum öðr
um sviðum.
Þótt ég sé því ekki mótfallinn
að atvinnuvegirnir byggi upp
stofnlánasjóði sína með hæfilegu
gjaldi. eru vissulega takmörk fyrir
því, hversu hátt það á vera.
Stofnlánasjóður sjávarútvegsins
Fiskveiðasjóður hefur veriðbyggð
ur upp að langmestu leyti með út
flutningsgj. á útfl. sjávarafurðir
sem getur skv. fyrirliggjandi frv.
náð 8% af verðmæti fob útflutn
ingsins. Á sama tíma innheimta
Norðmenn, aðalkeppinautar okk
ar útflutningsgj. af sjávarafurð
um.sem nemur hluta af 1%. Aug-
ljóst er, til hvers þetta leiðir.
Þjóðfélagið á því að leggja
hluta af sjarifjármynduninni á
hverjum tíma til þessara sjóða.
Það er fyllilega eðlileg og rétt-
mæt ráðstöfun.
Ég trúi því, að ef fiskiðnað-
urinn hefði á undanförnum ár-
um átt kost á nægum og hentug
um lánum til hagræðingar, þá
hefðu frystihúsin getað borið þá
17% fiskverðshækkun, sem ákveð
in var í byrjun ársins. þrátt fyrir
vaxandi framleiðslukostnað af
völdum verðbólgunnar. Það hefði
verið eðlilegra að hæstv. ríkisstj.
hefði boðið upp á einhverja fyrir-
greiðslu af því tagi er í nauðirnar
rak með verðákvörðunina nú á
ferskfiski, en varpa ekki afleið-
ingum óstjórnarinnar yfir á bök
síldarsjómanna og síldarútvegs-
manna. þótt um tíma hafi nokkr-
ir þeirra ailgóða afkomu.
SNJÓR Á AUSTFJÖRÐUM
Framhald af bls. i
farið. Mjólkurlítið er því víða 1
þorpunum. Fólk fer langar bæjar
leiðir á skíðum og jafnvel hefur
það borið við, að fólk í uppsveit-
unum leggi á sig margra klukku
stunda ferð ýmist fótgangandi eða
á skíðum niður i sjávarþorpin til
að verða sér úti um nýmeti í soðið
Algjörlega haglaust er að heita
má hvarvetna á Austurlandi, og
tekið ei því að saxast allmjög á
heyforða bænda, sem sízt er ot
mikill. Liggja nú óhreyfðar á
Reyðarfirði heybugðir, sem nema
hátt á annaö þúsund hestum
en eins og gefur að skilja, er
ógerlegt að flytja nokkuð af því
til þeirra bænda, sem verst eru
settir. Sums staðar er vatnslaust
eða vatnslítið sérstaklega á fjörð
unum, ástandið í þeim efnum er
nokkuð slæmt á Breiðdalsvík, en
netaveiðar eru þar að hefjast, og
ef ekki rætist brátt úr, verða þar
talsverð vandræði í sambandi við
fiskvinnslu. Segja má, að blind
bylur hafi geisað víðast hvar á
Austurlandi í heila viku, í dag
birti þó upp, en útlit er fyrir það
að hann gangi aftur á með austan
átt og snjókoman haldi áfram.