Tíminn - 12.03.1966, Blaðsíða 5

LAUGARÐAGUR 12. marz 19S6
TIMINN
17
KVEDJA TIL ASI 50 ARA
SíSustu 50 ár hafa verið bylt-
ingaár í íslenzku þjóðlífi. fs-
lendingar hafa tekið nýjungar
tækni og vísinda í þjónustu sína
á ölhmi sviðam atvinnulífsins.
Fyrsta stóra stökkið í því efni
er að visu nokkru eldra þ. e.
upphaf togaraútgerðarinnar,
sem olli gjörhyltingu í allri út-
gerð landsmanna og hefur síð-
an verkað á allt þjóðlífið.
Hin mikla iðnvæðing kom
hér á landi í kjölfar breyttr-
ar tækni við fiskveiðar og að
verulegu leyti í sambandi við
hana, sem Miðargrein í sjávar
Úbvegi, þ.e. iðnaður úr sjávar-
afla. Með tílkamu rafmagnsins
og fyrir tílverknað þess hefur
svo skapazt grundvöllur fyrir
ýmiss konar annan iðnað í land
íihl Samfara þessu og að
nokkru sem afleiðing þess, hef-
ur líka orðið gjörbylting á öll-
um vinnubrögðum í landbónaði.
Ræktun hefur tekið við af rán-
yrkju og véltækni í vinnu-
brögðum hefur tekið við af
handverkfærum.
Fólksflutningar hafa verið
miklir í landinu og fjöldi lands-
manna safnazt saman á fáum
þéttbýlissvæðum.
Margvísleg vandamál hafa
myndazt við þessar þjóðlífs-
breytingar. Eitt stærsta vanda-
málið, sem glímt hefur verið
við, sífellt og endalaust, er
skipting þjóðarteknanna.
Þeir, sem eiga, eða hafa vaid
yfir fjármagni hafa hér sem
annars staðar haft ríka hneigð
til að skera sér stórar sneið-
ar af sameiginlegu brauði þjóð
arinnar. Alþýðusamband fs-
lands hefur í 50 ár haft for-
ystu um að tryggja vinnandi
fólki eðlilega hlutdeild í þjóð-
artekjunum. Það hefur í því
efni markað djúp spor í þjóð-
lífinu og er nú orðið það fé-
lagslegt afl sem mest er virt.
Það ‘hefur kennt mönnum í
stéttum, sem ekki tilheyra að-
ildarfélögum þess, hvernig
fylkja skuli liði til átaka og
þann veg verið eins konar fé-
lagslegur skóli.
Margir þjóðfélagshópar og
starfsstéttir utan samtakanna
sjálfra njóta nú árangurs af
starfi þess.
A.S.Í. hefur haft forystu eða
verið ríloir þátttakandi í ýmiss-
konar félagslegum umbótum,
sem sett hafa svip á allt mann-
lífið á landi hér s.l. 50 ár. Má
nú telja fsland I fremstu röð
þeirra ríkja, sem hafa sett fé-
lagslegt jafnrétti þegnanna í
öndvegi.
A.S.Í. fagnar nú sigrum í
áralangri baráttu sinni. Enn
eru þó mörg verkefni óleyst.
Tryggja þarf íslenzku þjóðinni
fullan rétt til framtíðar yfir
öllu landi sínu og öllum auð-
lindum sínum. Enn er nokkur
hópur fólks, sem í sveitum býr,
sem ekki nýtur jafnsjálfsagðra
réttinda eins og rafmagns til
daglegra heimilisnota. Þar
mætti skapa fullt jafnrétti. Eng
um er betur trúandi til að
styðja slíka jafnréttiskröfu,
sem félögum A.S.Í.
Enn leikur dýrtíðin lausbeizl
uð til tjóns fyrir allt atvinnu-
líf landsmanna og stórtjóns fyr-
ir alla launþega. Enn hafa ekki
stærstu erfiðisvinnustéttir þjóð
félagsins rétt til fulls lífeyris
að loknu erfiðu ævistarfi.
Hér hef ég nefnt fáein óleyst
verkefni af ótal mörgum sem
öll eru verðug viðfangsefni
A.S.Í.
Á þessum tímamótum óska
ég samtökunum aukins gengis
og mikilla afreka á næsta ald-
arhelmingi og vænti góðs sam-
starfs við þau um hagsmunamál
bændastéttarinnar og treysti á
skilning þeirra á því verkefni
bændasamtakanna að tryggja
bændastéttinni, sem nú um
nokkur ár hefur verið tekju-
lægst allra þjóðfélagsstétta, við
unandi lífskjör.
Heill fylgi framtíð A.S.f.
Gunnar Guðbjartsson.
Kveðjur af landsbyggðinni
Tíminn sneri sér til þriggja manna úti á landi og lagði fyrir þá nokrar spurningar í til-
efni af fimmtíu ára afmæli AlþýSusambands lands. Menn þessir eru Bjarni H. Finnboga-
son, Patreksfirði, Valdimar Sigtryggsson, Dalvík, 09 Guðmundur Björnsson, Stöðvarfirði.
Þessir þrír menn eru allir góðir fulltrúar landshluta sinna og hafa um lengri eða
skemmri tíma haft míkil afskipti af málum verkalýðshreyfingarinnar og ASÍ.
Bjarni H. Finnbogason, Patreks-
firði, svarar spuriringum Tímans
hér á eftir.
— Hvern telur þú markverðast-
an árangur af fimmtíu ára starfi
A.S.Í.?
— Það er erfitt fyrir mig að
nefna nokkuð eitt í því sambandi.
Eins og gefur að skilja, þegar um
jafn fjölmenna stétt og vinnandi
menn er að ræða, sem dreifðir
eru um allt land í misstórum fé-
lögum, þá var nauðsynlegt að
stofna heildarsamtök til að koma
fram fyrir þeirra hönd í öllum
meiriháttar málum út á við. Einn-
ig til að samhæfa og styrkja bar-
áttuna heima fyrir. Ég tel að A.S.f.
hafi þar rækt sitt starf vel eftir
atvikum, og það sé því að þakka
hve samtökin eru sterk í dag.
— Hvernig telur þú að A.S.f.
hafi tekizt að gera skyldu sína
í baráttunni fyrir betri lífskjörum?
— Ég tel að fyrir tilstilli og
baráttu A.S.Í. hafi lífskjör almenn-
ings stórbatnað enda ekki af miklu
að státa fyrir. Þar kemur að vísu
margt til greina sem hefur orðið
til að bæta aðstöðu manna í lífs-
baráttunni, svo sem aukin atvinna
og eðlrleg framþróun á ýmsum
sviðum.
— Hver telur þú að sé staða
A.S.Í. í dag bæði inn á við og
út á við?
— Stöðu A.S.f. út á við tel ég
vera sterka, og það hefur verið
haldið þannig á málum samtak-
anna af forustumönnum þeirra,
að það hefur verið tekið fullt til-
lit til þeirra í þeim málum, sem
varða samtökin í heild, þótt aldrei
sé hægt að komast hjá því að
reyndar séu ýmsar krókaleiðir til
að sniðganga vilja þeirra og sam-
þykktir. Aftur á móti er staða
A.S.Í. innbyrðis á mjög varasömu
stígi ef ég mætti orða það svo, og
á ég þar við Alþýðusambandsþing-
in, en á þeim á vitanlega að marka
stefnu alþýðusamtakanna innbyrð-
is. En eins og alþjóð er kunnugt,
eru þessi þing orðin hreinn skrípa-
leikur, þar fer mest af þingtím-
anum í karp og áróður um kosn-
ingu stjórnarsamtakanna, en sára-
lítið rætt um kaupmál, sem þar
eru þó raunverulega til umræðu.
Einnig eru þau orðin svo fjöl-
menn og dýr að samtökunum er
hreint ofviða fjárhagslega að
halda þeim uppi, með því fjár
magni sem þau hafa yfir að ráða.
Ég tel að A.S.f. sé það lífspurs-
mál að skipulagsmál samtakanna
komist sem allra fyrst í það horf,
að þingum þeirra verði sniðinn sá
stakkur hvað fulltrúafjölda snert-
ir, að þau verði starfhæf og geti
unnið eðlilega að þeim verkefn-
um sem fyrir liggja á hverjum
tíma. Það verður við að gera okk-
ur ljóst að samtökunum er mikið
hættulegri innbyrðis sundrung
heldur en utanaðkomandi and-
staða.
— Hvaða mál telur þú að A.S.Í.
eigi að leggja megináherzlu á í
framtíðinni?
— Það er eins og ég drap á
hér að framan, óumdeilanlega
skipulagsmál samtakanna. Þau
verða að leysast á viðunandi hátt
sem allra fyrst.
— Telur þú að efla þurfi starf-
semi A.S.Í., og þá hvaða þætti
þeirrar starfsemi helzt?
— Ét tel að tvímælalaust eigi
að efla starfsemi A.S.f. Ef skipu-
lagsmálin verða leyst á þann hátt
að stofnuð verði sérsambönd hinna
einstöku starfshópa innan A.S.f.
eins og likur benda til, þá er fyr-
irhugað að þau annist að verulegu
leyti kjaramálin ásamt fleiru og
ætti þá A.S.Í. að leggja megin-
áherzlu á menningar- og félags-
lega uppbyggingu samtakanna, og
auka verulega alla fræðslustarf-
semi, sem hefur því miður verið
allt of lítill gaumur gefin, til
þessa, sem stafar af því að sam-
tökin hafa verið hreinlega í svelti
fjárhagslega.
— Hver telur þú að eigi að
vera samvinna Alþýðusambands-
ins og samvinnuhreyfingarinnar?
Hvernig er hægt að auka þá sam-
vinnu í framtíðinni og á hvaða
sviðum helzt?
— Einn megin þáttur verkalýðs-
|
Bjarni H. Finnbogason
samtakanna hefur verið kjarabar-
áttan, og hún hefur snúizt aðal-
lega um hækkað tímakaup, en
minna hugsað um hvað hægt hefur
verið að fá fyrir launin og þar
af leiðandi hefur þetta oft á tíð-
um verið unnið fyrir gýg, því að
fljótlega hefur það horfið í hít
hækkaðs verðs á vörunni. Það seg
ir sig því sjálft hversu nauðsyn-
legt það er að gefa þeim þætti
meiri gaum en verið hefur. Þar
komum við inn á vettvang sam-
vinnuhreyfingarinnar. Ég er sann-
færður um að ef þessar tvær stóru
fjöldahreyfingar almennings tækju
höndum saman og ynnu saman af
einlægni myndi hagur alls almenn
ings stór batna. Það var ánægju-
legt spor í rétta átt, þegar S.f.S.
og A.S.Í. sameinuðust um rekstur
bréfaskólans á s.l. hausti. Það er
einmitt aukin fræðslustarfsemi
sem opnað getur augu almenn-
ings fyrir nauðsyn eflingar og sam-
vinnu þessara samtaka, og hnekkt
þeim óhróðri sem andstæðingar
þeirra sýknt og heilagt halda 'uppi
gagnvart þeim og ekki hvað sízt
samvinnuhreyfingunni, og því mið
ur alltof margir leggja trúnað á.
Úr því að ég er farinn að ræða
þessi mál get ég ekki látið hjá
líða að benda á þá hættu, sem
samtökunum er búin í því tóm-
læti, sem því miður er alltof áber-
andi hjá félagsmönnum verkalýðs-
félaganna, en það eru vandkvæði
á að fá menn til að starfa fyrir
þau. Það er orðið svo, að menn
taka það nánast sem fjandskap við
sig, ef stungið er upp á þeim í
trúnaðarstörf eða leitað til þeirra
á annan hátt um vinnu fyrir fé-
lögin. Ef svo heldur áfram, vökn
um við einn daginn við það að
félagið er ekki til og öll sú bar-
átta, sem frumherjarnir unnu með
ótrúlegri elju og fómarlund er runn
in út í sandinn. Það má ekki ske.
Við skulum heldur í tilefni þess-
ara merku tímamóta heildarsam-
taka okkar stíga á stokik og
strengja þess heit að halda áfram
að efla og styrkja félagsskap okk-
ar og sækja fram okkur og þjóð
okkar til farsældar og blessunar.
Næg eru verkefnin. Að síðustu vil
ég og félag mitt færa afmælis-
barninu innilegustu hamingjuósk-
ir með þessi merku tímamót, einn-
ig þakkir þeim mönnum sem fyrr
og síðar hafa unnið að hagsæld
A.S.Í. Og það er von mín að það
megi starfa hér eftir sem hingað
til, að því að styrkja þá sem
minna mega sín, og auka hagsæld
þjóðarinnar í heild.
□
Valdimar Sigtryggsson á Dalvík
sendir Tímanum eftirfarandi í til-
efni fimmtíu ára afmælis A.S.Í.:
„Það má segja, þegar á allt er
litið, að það hafi gengið krafta-
verki næst, hvað alþýðusamtökun-
um hefur tekizt að festa sig vel
í þjóðfélaginu og umskapa marga
þætti þess, þegar á það er litið,
hve geysilegum áróðri og mold-
viðri var beitt gegn þeim mönn-
um, sem unnu fyrir þessi sam-
tök. Þetta hefur tekizt það vel,
að nú hefur höfuðandstæðingur-
inn, íhaldið, dregið sig undir sauð-
argæruna og hælir nú þessum sam-
tökum jafnvel stundum og 'telur
nú eitt sitt bezta ráð í niðurrifs
kerfi sínu, að smeygja sér inn í
samtökin. Öðruvísi mér áður brá,
þegar allir voru varaðir við
vera í verkalýðssamtökunum cg
jafnvel beitt þvingunum. Það ligg-
ur ljóst fyrir, að hugsjónir þær
er liggja að baki verkalýðsbarátt-
unni hafa haft geysileg áhrif á
þróun þjóðfélagsins.
Alþýðusamtökin eiga sterk ítök
í hugum allra vinnandi manna í
dag og þangað er litið vonaraug-
um, þegar niðurrifsöflin gera á-
rásir á lífskjör almennings, sem því
miður er daglegt brauð.
Til þess að aðstaða alþýðusam-
takanna væri góð, þyrfti stjórnar-
stefna ríkisvaldsins að mótast
meira af hugsjónum alþýðu en nú
er. Því ber að snúa öllum kröftum
að því, að ná meiri áhrifum í
æðstu stjórn landsins.
Það er höfuðnauðsyn, að allt
vinnandi fólk, til sjávar og sveita,
sameinist í baráttunni fyrir rétt-
látri skiptingu þjóðarauðsins og
sömu aðstöðu til menntunar, hvar
sem það býr á landinu. f þessu
efni mundi áhrifamest, að alþýðu-
samtökin og samvinnuhreyfingin
taki höndum saman, sem sterkustu
samtök alþýðu íslands. Spor í
þessa átt er samvinna A.S.f. og
S.f.S. um bréíaskólann, sem ný-
lega var stofnað til. Þannig þarf
að vinna að á fleiri sviðum.
Nú er vaxin úr grasi ný kyn-
slóð, sem ekki þekkir af eigin
raun þá baráttu, sem forustumenn
verkalýðssamtakanna urðu að
Framhald á bls. 20
Valdimar Sigtryggsson