Tíminn - 20.03.1966, Qupperneq 5

SUNNDDAGUR 30. marz 1966
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjórl: Kristján BenedUrtsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjómar: Tóimas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, simar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastræti 7. Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrifstofur,
snni 18300. Askriftargjald kr. 95.00 á mán. lnnanlands — í
lausasölu kr. 5.00 eint — Prentsmiðjan EDDA hj.
Ótti Morgunblaðsins
Það sést orðið á Mbl., að bæjarstjórnar- og sveitar-
stjórnarkosningar eru í nánd. Borgarstjómarkosningarn-
ar í Reykjavík valda því bersýnilega miklum áhyggjum.
Mbl. birtir í tilefni þeirra fleiri og færri greinar á
hverjum degi. Alveg sérstaka athygli hlýtur það að
vekja, að flestum af þessum greinum er stefnt gegn
Framsóknarflokknum og borgarfulltrúum hans, Einari
Ágústssyni og Kristjáni Benediktssyni. Þessi skrif eru
nær öll í þeim anda, sem hefur sérkennt Morgun'blaðið
síðan útlendir selstöðukaupmenn neyddu Vilhjálm Fin-
sen til að láta það af hendi. í stað röksemda er beitt
uppnefnum, skrípamyndum, dylgjum, persónulegum
svívirðingum. Alveg sérstök rækt er svo lögð við útúr-
snúninga.
Mbl. sannar enn með þessu, að það er óheiðarlegasta
og rætnasta blað, sem hefur verið gefið út á íslandi.
Framsóknarmenn þurfa hins vegar ekki að kvarta und-
an þessum málflutningi Mbl. fyrr og síðar. Langoftast
hefur þessum menningarlausa málflutningi, sem inn-
leiddur var af útlendum selstöðukaupmönnum fyrir
tæpum 50 árum, verið beitt gegn Framsóknarflokknum
og forustumönnum hans. Og jafnan hefur þessi siðlitli á-
róður Mbl. verið magnaðastur, þegar Frámsóknarflokk-
urinn hefur staðið sig bezt í baráttunni fyrir framfara-
málum og hagsmunamálum almennings.
Fyrir Framsóknarmenn og aðra umbótamenn í Reykja-
vík er það sannarlega mikilvæg vísbending, að áróðri
Mbl. skuli sérstaklega beint gegn borgarfulltrúum Fram-
sóknarflokksins. Það sýnir betur en nokkuð annað, að
þeir hafa haldið vel á málum í borgarstjórninni, og í-
haldið óttast þá mest af andstæðingum sínum. íhaldið
aðeins brosir að því, þegar Alþýðublaðið þykist vera á
móti því seinustu vikurnar fyrir kosningar. íhaldið hef-
ur Alþýðuflokkinn svo fullkomlega í vasanum, að því
þykir bara gaman að þessum látalátum. Alþýðubandalag-
ið, sem telur orðið álíka margar klíkur og eyjar eru á
Breiðafirði, veldur íhaldinu síður en svo nokkrum á-
hyggjum. Sá ósamstæði hópur er löngu hættur að vera
íhaldinu þyrnir í augum, eins og bezt hefur sannazt við
leynilegar nefndarkosningar á Alþingi.
En Framsóknarflokkinn óttast íhaldið sem fyrr. Ótti
þess beinist nú sérstaklega að borgarfulltrúum hans í
Reykjavík. fhaldið veit, að þeir njóta vaxandi trausts.
fhaldið veit líka að margir kjósendur, er áður hafa fylgt
því af misskilningi, vilja helzt aðhyllast hófsaman og
traustan umbóta- og framfaraflokk eins og Framsóknar-
flokkinn. Þess vegna mun hinn menningarsnauði áróður
Mbl. um Framsóknarflokkinn og frambjóðendur hans
halda áfram að magnast fram að kosningum. Hann mun
sýna, hverjir það eru, sem íhaldið óttast mest.
Sjálfsögð yfirlýsing
Yfirlýsing sú, sem fjórtán ríki Atlantshafsbandalags-
ins hafa birt í tilefni af seinustu aðgerðum de Gaulle,
var eðlileg og sjálfsögð. Áframhaldandi starf Atlants-
hafsbandalagsins er nauðsynlegt, og verður það að ó-
breyttum ástæðum. Atlantshafsbandalagið hefur óum-
deilanlega treyst friðinn í Evrópu. Meðan svo háttar til
og ekki skapast annar traustari grundvöllur til að varð-
veita friðinn, t.d. efling Sameinuðu þjóðanna, ber að
halda samvinnu Atlantshafsríkjanna áfram.
TÍMINN 5
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Með skynsamlegum aöferðum má
hafa tök á efnahagsþróuninni
Kenningar John Maynard Keynes hafa reynzt raunhæfar
OKKAR beztu hugsuðir, sem
fylgjast með eða fást við stjórn
efnahagslífsins, ræða í einlægni
um, hvemig eigi að varðveita
og auka þá dæmafáu velmeg-
un, sem þjóðin nýtur. Liðin
eru 20 ár síðan lýst var yfir
í atvinnulögunum frá 1946 að
„full atvinna" meðal allrar
þjóðarinnar væri markmið okk
ar og fimm ár síðan að Kenne-
dy forseti lét taka í notkun
í fjármálum ríkisins og pen-
ingamálum'yfirleitt þær aðferð
ir, sem ullu hinni miklu blómg-
un efnahagsiffsins. Þessi blómg
un dafnaði farsællega undir
forustu Walters Hellers og við
naut einingar meginþorra fær-
ustu hagfræðinga þjóðarinnar.
Fátt var um reynslu til að
byggja á við framkvæmd blómg
unarinnar, en saga hennar er
mjög ánægjuleg og uppörvandi
fyrir þá, sem þora að trúa,
að unnt sé að láta vit, skyn-
samlegar aðferðir og skynsam-
legar umræður ná yfirhönd-
inni í mannlegum málum. Fyr-
ir fjörutíu árum trúði enginn,
nema ef til vill fáeinir ein-
angraðir hugsuðir í Evrópu, að
auðvaldskerfi einkaeignar og
frjáls framtaks á opnum mark-
aði gæti gengið án alvarlegra
sveiflna upp og niður. Skipti-
skeið samdráttar og þenslu
voru talin standar utar og ofar
mannlegu valdi, líkt og hinar
ýmsu árstíðir. Menn yrðu að
sætta sig við þetta sem arf-
gróna eðlisþætti í mannlegu
lífí.
JOHN MAYNARD KEYNES
varð fyrstur manna til þess í
hinum vestræna heimi að ráð-
ast með árangri gegn þessari
örlagatrú. Að vísu naut hann
við kenninga annarra, einkum
Knuts Wicksells frá Svíþjóð.
Keynes hóf að rita um þessi
mál á þriðja tug aldarinnar,
milli kreppunnar eftir fyrri
heimsstyrjöldina og kreppunn-
ar miklu 1929.
Keynes var lengi talinn spill
Verð á rafmagni er nú al-
mennt verið að hækka á fs-
landi — eins og raunar flest
annað. — Hækkun þessi hefur
sums staðar þegar verið fram-
kvæmd og er annars staðar í
undirbúningi. Rafmagnsverðið
hækkar mjög mismunandi á
hinum ýmsu stöðum og kemur
þar víst margt til greina.
Tvær meginástæður eru
færðar fyrir umræddri hækkun
á rafmagnsverði. í fyrsta lagi
verðjöfnun — til þess að taka
þátt í raflagningu til dreifbýl-
isins, og er sú hækkun talin
eiga að nema um 13% í heild
eða að jafnaði.
í öðru lagi vegna aukins til-
kostnaðar og sú hækkun taJin
eiga að nema um 6%. Hækkan-
ir ættu því samtals að nema
um 19% á rafmagnsverðinu í
heild.
andi villutrúarmaður, ef ekki
óguðlegur, þar sem hann neit-
aði að lúta viðurkenndum, eðlis
grónum lögmálum. En kenn-
ingar hans unnu samt sem áð-
ur á í háskólunum, bæði hér
og í öðrum löndum. Þaðan bár
ust þær inn í fjármála- og
efnahagsráðuneyti sérhvers þró
aðs iðnaðarríkis.
Síðast liðin fimm ár hefur
ný kynslóð bandarískra hag-
fræðinga staðið við stjórnvöl-
inn, ákvarðað og markað stefn
una. Allir eru þeir að ein-
hverju leyti arftakar Keynes.
Efnahagsmálastefnan, sem þeir
hafa markað og framfylgt á
stjórnarárum Kennedys og
Johnson hefur yfirleitt sýnt
frábærlega góðan árangur.
Takmarkið „full atvinna,“ sem
þingið setti sér 1946, er nú
þegar í sjónmáli. „Full at-
vinna“ getur í raun og veru
ekki verið full atvinna fyrir
hvern einasta mann. í bjóðfé-
lagi eins og hér hjá okkur
Bandaríkjamönnum, hljóta
ávallt að vera allmargir menn,
sem ekJd er í svip unnt að veita
atvinnu vegna búsetu þeirra,
vöntunar á tækifærum, þjálf-
unarleysis eða skorts á hæfni
þeirra sjálfra.
SÁ VIÐGANGUR bandarísks
efnahagslífs s.l. fimm ár bor-
inn saman við fortíð okkar
sjálfra eða það, sem gerzt hef-
ur hjá öðrum þjóðum, hlýtur
hann að teljast kraftaverk. Á
þessum fimm árum hefur þjóð-
arframleiðslan aukizt um 190
milljarða dollara. Meðal árs-
aukningin á þessu tímabili hef-
ur verið 5,5%. Hún hefur ver-
ið nálega tvöföld á við það,
sem hún var á sjötta tugnum,
áður en „nýju hagfræðingarn-
ir“ fóru að móta stefnu Banda-
ríkjamanna.
Enda þótt þessi ævintýralega
blómgun hafi fært launafólki
mikla aukningu launa og at-
vinnurekendum mikla aukn-
ingu ágóða, hefur ekki enn orð-
19% hækkunin mun því yfir-
leitt ekki látin nægja, enda
mun þriðja ástæðan ekki vera
tilgreind opinberlega. Hún er
sú, að Alþjóðabankinn mun
hafa sett fram, sem eitt af skil-
yrðum fyrir lánveitingu til Búr
fellsvirkjunar, að rafmagnsverð
á fslandi verði almennt hækkað
verulega áður en hafizt er
handa um virkjun Þjórsár og
gengið endanlega frá samning-
um um byggingu aluminverk-
smiðju á íslandi. Því að bank-
aum mun ljóst, að verð það
á rafmagni, sem Sviss alumin
hefur verið lofað er undir fram
leiðslukostnaðarverði, þannig
að rafmagnsnotkun íslendinga
verður að standa undir mis-
muninum ásamt auknum og
vaxandi innlendum kostnaði.
Það er því minna áberandi að
hækka rafmagnsverðið strax
ið vart neinnar verulegrar verð
bólgu. Neyzluvöruverð hækk-
aði ekki um full 2% á ári frá
1960 til 1965. Vísitala heild-
söluverðs var óbreytt þar til
í fyrra. Vinnukostnaður í heild
hækkaði ekki alveg um 1 af
hundraði á ári að meðaltali.
Á ÞESSU fimm ára tímabili
hefur blómgunin nokkuð bætt
hlut fátækasta fólksins í land-
inu, þó það sé hvergi nærri nóg.
Fjölskyldum og einstaklingum
undir fátæktarmörkunum
(3000 dollara tekjur á ári) hef-
ur fækkað og eru nú ekki
nema 17 af hundraði í stað
22 af hundraði áður. Bilið milli
tekna hvítra manna og svartra
hefur mjókkað. Atvinnulausum
fulltíða negrum hefur fækkað,
voru áður 9% en voru komn-
ir niður í 5,6% á síðasta fjórð-
ungi liðins árs. Otto Eckstein
prófessor, sem áður sat í efna-
hagsráðgjafanefndinni, hafði
við full rök að styðjast þegar
hann sagði: „Þegar efnahags-
líf okkar gengur á öllum átta
er það öflug vél þjóðfélags-
legra framfara, hin mikilvirk-
asta, sem enn hefur tekist að
smíða.“
Mikilvægasta úrlausnarefni
hagfræðinganna og þjóðarinn-
ar allrar er, hvernig- stjórna
beri þessu undursamlega efna-
hagslífi einmitt nú, þegar full
atvinna er í sjónmáli og auk-
innar verðbólguhneigðar verð-
ur vart vegna stríðsins í Viet-
nam.
Við höfum ástæðu til að vera
bjartsýn á að stjórn efnahags-
lífsins takizt vel á þessu ný-
byrjaða skeiði. Þess ber til
dæmis að minnast, að tæknin
við mælingu þenslunnar hef-
ur aldrei verið jafn fullkom-
in og nú, né á færi jafn
margra sérfróðra manna. Hag-
fræðingarnir hafa nú öðlast
það mikið vald og almennt
traust, að stjórnmálamönnun-
um reynist varla auðvelt að
knésetja þá, né áróðri sérhags-
muna að yfirgnæfa þá.
verulega svo að hækkunin þurfi
ekki að verða eins ör og mikil
eftir að aluminverksmiðja er
tekin til starfa.
Heyrzt hefur, að rafveitan
á Suðurnesjum hafi lagt til, að
rafmagn til frystihúsa hækkaði
um 50—100% og hafði þó áður
verið dýrara en væri notuð olía
til að drífa frystivélarnar og
annað í því sambandi. Þessir
háu rafmagnstaxtar munu þó
ekki ennþá hafa fengið stað-
festingu atvinnumálaráðuneyt-
isins. Frystihúsin á Suðurneej-
um munu vera að láta athuga
hvað kostar að setja upp diesel-
vélar til að framleiða raforku
fyrir fiskiðnaðinn,, því þau
munu hafa fullan hug a að
breyta yfir í það (aftur), verði
rafmagnsverð hækkað verulega
frá því, sem nú er, þar sem
þá mun ókleyft að framleiða
útflutningsvöru með svo dýrri
orku, enda olía þá mun ódýr-
ari. Ennfremur munu frysti-
húsin hafa fengið upplýst hjá
Framhald á 14. aíðu.
Rafmagnsokur