Vísir - 31.10.1974, Blaðsíða 6

Vlsir. Fimmtudagur 31. október 1974.
L
VÍSIR
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ititstjórna rf ulltrúi:
y Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Haukur Helgason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Síöumúla 14. Simi 86611. 7 línur
Askriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands.
t lausasölu 35 kr. eintakiö. Blaðaprent hf.
Flekkaðar hendur
Mörg illvirki hafa Palestinu-Arabar framið að
undanförnu. Skammt hefur verið milli frétta af
flugvélaránum og öðrum hermdarverkum, sem
þeir hafa borið ábyrgð á.
Palestinu-Arabar, sem stundum eru einfald-
lega kallaðir Palestinumenn, standa með pálm-
ann i höndunum eftir fund æðstu manna Araba-
rikja nú i vikunni. Þeir fengu viðurkenningu á
þvi, að þeir gætu stofnað eigið riki á vestur-
bökkum Jórdanfljóts, ef til þess kæmi, að ísraels-
menn létu af hendi þau svæði, sem þeir tóku þar
herskildi árið 1967. Svonefnd Frelsishreyfing
Palestinu var viðurkennd sem eini fulltrúi
Palestinu-Araba. Leiðtogi þessarar róttæku
hreyfingar, Yasser Arafat, fagnaði sigri yfir
Hussein Jórdaniukonungi, sem hefur verið miklu
hógværari i deilunum við ísrael og yfirleitt fylgt
vestrænum þjóðum að málum. Þessi tiðindi
marka þáttaskil i valdataflinu i Mið-Austur-
löndum.
Israelsmenn segjast að visu aldrei munu af-
henda Frelsishreyfingunni þetta land, og Kiss-
inger utanrikisráðherra Bandarikjanna segir, að
vænlegra sé fyrir Araba að láta Hussein semja
við Israelsmenn. Þó hafa Palestinu-Arabar án
efa tryggt völd sin til frambúðar. Þeir hafa stuðn-
ing flestra leiðtoga Araba. Við þá verða Israels-
menn að semja, ef samningar eiga að takast.
Vist verða hryðjuverk aldrei nógsamlega for-
dæmd. Oft hefur mönnum fundizt, að rikisstjórnir
Vesturlanda sýndu ofbeldismönnum alltof mikla
linkind og létu viðnámslitið undan kröfum þeirra.
Liklega hefði orðið minna um hermdarverk, ef
þeim hefði verið svarað með meiri einurð. Þetta
mál er þó miklu flóknara en svo, að það eitt dygði
að lita á foringja Palestinu-Araba sem glæpa-
menn, þótt þeir hafi flekkaðar hendur.
Fólk þeirra var hrakið af landi sinu, þegar
Gyðingar tóku völd, þar sem ísraelsriki stendur.
Það varð niðursetningar i nálægum Arabarikj-
um, ósjálfbjarga þurfalingar i flóttamanna-
búðum i litilíi þökk valdhafa rikjanna. Palestinu-
Arabar lifðu á gjafafé frá ýmsum löndum.
Arabaleiðtogar studdu þá einatt i orði en litið á
borði.
Þetta hefur óneitanlega breytzt með tilkomu
stjórnmálasamtaka þessa fólks. Til að vekja á
sér athygli og knýja fram viðurkenningu á mætti
sinum hafa þessi stjórnmálasamtök beitt svi-
virðilegum brögðum. Stundum hafa rikisstjórnir
gistilandanna reynt að koma þeim á kné, en
smám saman hafa þau eflt vald sitt, unz svo er
komið, að Jórdaniukonungur hefur verið beygður
i duftið á fundi Arabaleiðtoga.
í ljósi hins kalda veruleika heimsmálanna
verður að viðurkenna vald Palestinu-Araba. Án
þeirra verður enginn friður i Mið-Austurlöndum.
Skákstaðan er nú sú, að þrýst er að ísraels-
mönnum að ganga til samninga og afhenda
hernumdu svæðin, er þeir tóku af Aröbum i
striðinu 1967. Heimurinn krefst þess, að friður
verði saminn, enda hefur aldrei munað minna.
—HH
Hafa italskar nunnur kosiö frelsiö?
Kariar á ttaliu eru i vaxandi
mæii farnir aö taia við konur sin-
ar sem jafningja. Þetta segir okk-
ur lögfræðingur I Róm, sem er
kona. Hún dvaldist I 15 ár i Kali-
forniu og var undrandi, þegar hún
kom heim aftur. italia breytist
hægt en breytist þó. Það sést á
þeim yfirgnæfandi meirihluta,
sem studdi frjálsiegri iög um
hjónaskilnaði viö þjóöaratkvæöa-
greiöslu. Dómstólar eru að hverfa
frá hugmyndum um alveidi karl-
kynsins i fjölskyidunum, sem hef-
ur rikt frá timum Rómverja. Hér
verður vikiö aö þjóöiifsbreytingu,
sem sumir kalla „frelsun” nunn-
anna, og stööu italskra kvenna
yfirleitt.
143 þúsund nunnur ttaliu opna
glugga klaustra sinna fyrir um-
heiminum. I augum margra
þeirra þýðir þaö frelsi, en öðrum
er harla erfitt ,,að vakna til nú-
timalifsins”. Nunnurnar hafa I
aldaraðir verið einangraðar.
Sjónvarpsloftnet spretta upp á
þökum klaustranna. t mörgum
þeirra eru nú keypt almenn blöð
og timarit en ekki einungis trúar-
leg rit eins og áður var. Jafnvel i
sumum kiaustranna, þar sem
fimm stundum eða fleiri er dag
hvern varið til þögulla bæna fá
nunnurnar nú af og til fyrirlestra
um, hvaö helzt er að gerast i
heiminum.
Mikilvægast af öllu er, að sam-
skipti nunnanna viö almenning
eru meiri en var. Þær starfa i
sjúkrahúsum og skólum við hliö
leikmanna. Fólk er lfka farið aö
koma fram við þær eins og konur
en ekki „sérstaka dýrategund”,
enda hafa flestar reglurnar orðiö
frjálslegri og sumar hverjar tekið
upp almennan klæðnað.
Nunnur starfa einnig i vaxandi
mæli I samfélaginu. Margar þær
yngri vilja búa í smáíbúðum,
fjarri klaustrum, i hverfum
verkamanna, þar sem þær kenna
eöa veita félagsráðgjöf.
Þetta skapar vanda, sem sést á
þvi, að æ fleiri nunnur snúa aftur
til borgaralegs lifs, en þó færri en
geristhjá öðrum þjóðum Evrópu.
349 italskar nunnur lögðu niður
heit sin árið 1969 og 1973 var talan
517.
,,Úrelt fyrirbæri”?
Þrjár nunnur á Suður-ltaliu
flýöu úr klaustri sinu fyrir nokkr-
um mánuðum vegna erfiðra að-
stæðna og vinnuþrælkunar að
sögn þeirra. Þær hafa þó síðar
setzt að i öðru klaustri.
Talið er, að fleiri mundu vilja
hverfa aftur til venjulegs lifs en
geti ekki. Þær hafi einfaldlega
engin önnur úrræði. „Þær þekkja
fáa utan klausturs sins og hafa
litla von um að finna sér starf,”
segir leikmaður einn, sem er rit-
stjóri kaþólsks timarits.
„Prestur á auðveldara með að
yfirgefa kirkjuna. Hann á sér
vini, sem mundu skjóta skjólshúsi
yfir hann, þar til hann finnur sér
starf. Hver vill hjálpa miðaldra,
reynslulitilli nunnu við að ná að
nýju fótfestu i venjulegu lifi?”
segir hann.
„Italska nunnan er að mörgu
ítalskar
nunnur
opna
dyrnar
Kirkjuveldi hnignar.
leyti „gleymd kona”, og fáir
nenna að hugsa um vandamál
hennar,” segir erlend nunna, sem
er i hárri stöðu i Vatikaninu.
„Þær fela góða eiginleika sina.
Sumir prestar koma fram við þær
sem aðstoðarfólk einbert”. Skoð-
anakönnun, sem tvær italskar
nunnur gerðu nýverið, gaf til
kynna, að margir prestar jafnt og
leikmenn litu svo á, að nunnur
væru „úrelt fyrirbæri”.
Nunnurnar á Italiu eiga i
nokkru sálarstriði vegna aukinna
samskipta við umheiminn. Sum
vandamálin eru ekki stór. Nunna,
sem heyrir til reglu, sem enn
hefur ekki færzt i nýtizkulegra
form, ekur vörubil klaustursins
ein, en hún segist ekki eiga að
gera það þvi að búningurinn geri
sér örðugt um stjórn. Þar sem
sjónvarp er komið, kvarta þær
yngri og betur menntuðu um, að
hinar eldri vilji ekki horfa á ann-
aö en „dægurlagasöng og þess
háttar fávislega þætti”. Við vilj-
um sjá fréttaþætti”, segja þær.
„Getur fólki verið
illa við okkur?”
Margar þeirra eru reiðar yfir
fjölda nýrra italskra kvikmynda,
sem ætlað er að sýna nunnulif.
Illlllllllll
M)
Umsjón: H.H.
Þær sjá ekki kvikmyndirnar, en
auglýsingaspjöldin blasa við
þeim. „Þetta fær mig til að halda,
að fólk þekki okkur ekki og þvi sé
jafnvel ekki vel við okkur”, segir
ein nunnan. „Sumar nunnur vilja
láta auðmýkja sig, þvi að Kristur
hafi verið auðmýktur. Ég spyr
mig þó, hvers vegna svo illa sé
farið með okkur, þegar við bjóð-
umst til að verja öllu lifi okkar til
aö hjálpa öðrum”.
Yfirmaður geðlækningadeild-
ar, sem hefur talsvert starfslið
nunna, segir: ,, Sumum þeirra
finnst þær verða útundan, meðal
annars i kynferðismálum. Stund-
um finnst mér þær vera eins og
stíflur, sem séu að þvi komnar að
bresta”.
Þetta kann að hafa verið satt á
öllum timum. En áður fyrr var
hljótt um það. Nú er málið rætt.
Nunna, sem einnig er sálfræðing-
ur, segir: „í reyndinni höfðum
við minni kynferðisleg vandamál
en prestarnir... Við lifum i trú-
arsamfélagi, og tilfinni'ng vinar-
þels og samkenndar hjálpar”.
Nunnur, sem fást við félagsráð-
gjöf, þurfa auðvitað að glima við
kynferðislegu vandamálin, meðal
annars fóstureyðingar og „pill-
una”. Þær eru allar andvigar
fóstureyðingum, en hjá sumum
kemur fram gagnrýni á kenning-
ar kirkjunnar um pilluna. ,,í
sumum tilvikum samþykki ég
notkun pillunnar”, segir ein af
þeim 500itölsku nunnum, sem eru
læknar.
Engin itölsk nunna hefur enn
óskað eftir að verða prestur, en
þær vilja fá heimild til að láta
meira til sin taka i söfnuðunum.
Sumar stjórna eigin söfnuði, þar
sem prestur kemur þó daglega og
flytur messu.
Sumar berjast fyrir þjóðfélags-
umbótum.
Af þessu öllu leiðir oft barátta
milli kynslóða. Stundum hafa
eldri nunnurnar flúið i algera ein-
angrun, af þvi að þeim lizt ekki á
blikuna.
Blaðamenn fengu naumast til
skamms tima að skyggnast bak
við fortjaldið i klausturlifinu.
Þetta hefur breytzt.
Vildi ekki giftast
þeim, sem nauðgaði
henni
ttalskar konur eru einnig yfir-
leitt á leið til frjálsara lifs. Æ
fleiri þeirra brjótast undan karla-
veldinu gamla. Konurnar eru i
nokkrum vanda, þegar þær reyna
aö finna sjálfar sig við breyttar
aðstæður.” Það er miklu erfiðara
að vera nútimamaður i þessu
landi en öðrum löndum,” segir
blaðakonan (blaðamaðurinn)
Oriana Fallaci. Atvinnuleysi ræð-
ur miklu um ósjálfstæði itölsku
konunnar.
Breytingarnar verða fremur i
millistétt en meðal verkafólks.
Elena Gianni Belotti uppeldis-
fræðingur segir: „Stúlkur á tán-
ingsaldri fá enn flengingu og eru
lokaðar inni, ef þær koma fimm
minútum of seint heim á kvöld-
in.” Frægt er dæmið um stúlkuna
á Sikiley, sem vildi ekki giftast
manni, sem hafði nauðgað henni
og gert hana barnshafandi, en
slikt er forn siðvenja á Sikiley og
kallað „viðgerðarhjónaband”.
Þess i stað fór svo, að hún giftist
ungum lögfræðingi, sem hafði
tekið mál hennar að sér.
Þannig breytist mannlifið á
ítaliu, hægt en örugglega.
Heimildir: AP og Time.