Tíminn - 08.05.1966, Blaðsíða 3

SfTNTTOÐAOUR 8. maí 1966
TÍMINN________________________ 1»
Framh. ai 'V síðu
ingarstyrjöldum, sem eru inn-
anríkisstríð. Hæfileikaleysi okk
ar til að greina á milli árás-
ar og byltingar hefur verið al-
varlegasta villan í utanríkis-
stefnu okkar.“
Hvað viðvíkur „dómínó-kenn
ingunni," þá telur prófessor
Morgenthau, að hún „hafi ekki
hinn minnsta grundvöll í sög-
unni. Hún er bandarísk hlið-
stæða koimimúnistísku kenning-
arinar um hið óhjákvæmilega.
Um árabil hafa kommúnistar
trúað því, að sigur þeirra í
Rússlandi væri byrjun heims-
byltingar. En byltingar takast,
eða misheppnast, vegna að-
stæðna á hverjum stað, en ekki
á grundvelli þess, sem gerist
í öðru rfki.“
Og Charles Warren, 38 ára
gamall lögfræðingur og fylkis-
stjórnarmaður í Kaliforníu, seg
ir: — „Við teljum, að meiri-
hluti Vietnama vilja okkar
tegund lýðræðis. Þetta var, og
er, misskilningur hjá okkur. Ég
get ekki séð, að jafnvel naum-
ur meirihluti íbúa Suður-Víet-
nam séu okkar megin, eða viti
hvað lýðræði er Skæruihernað-
ur byggist á stuðningi lands-
byggðarinnar, og Víetcong hef-
ur 'þann stuðning nú sem fyrr."
Dr. Dana McLean Greeley,
57 ára fbrseti Universalist Asso
ciation í Boston, telur, að mik-
fH fjöldi íbúa Suður-Víetnam
„Iftí enn á Ho Chi Minh eins
og eins konar George Washing-
ton, og það er þröngsýni okk-
ar og hagsmunir, sem gera okk-
nr hiutdræga í dómum, sem
veMur því, að við komum ekki
auga á þá staðreynd, að þeir
þurfa byltingu þar í landi . . .
jafnvel, ef hún leiðir til eins
konar kommúnisma. Ég held,
að það sé heiimskulegt af okk-
ur, að þrýsta þeirn alltaf nær
og nær Kína.“
Robert Treuhaft, lögfræðing
ur í Oakland, Kaliforníu, telur,
að Bandaríkjastjórn „sé ekki
að stöðva kommúnisma, heldur
að bæla niður pólitísk samtök
innfæddra. Það er ekki ótti við
Rússland eða Kína, sem er að
baki aðgerða okkar . . . Það
er óttinn við fjölgun hlutlausra
ríkisstjórna, sem ekki eru sam-
mála okkur. Lausn þeirra hræði
legu vandamála, sem við er að
etja í Asíu og Afríku, mun ef
til vill formast á þann veg,
sem okkur ekki líkar. Þegar
» fólk, sem lifir hörmulegu lífi,
sér leið til þess a ðbæta ástand
sitt, með kommúnisma eða eft-
ir öðrum leiðum, þá er það
hrein fásinna að segja því, að
við séum að reyna að vernda
það fyrir einhverju illu.“
Sú skoðun er útbreidd, að
þótt Bandaríkjamenn hafi gert
mikið, og eytt miklu, í Víet-
nam, þá hafi þeir ekki fram-
kvæmt hlutina, né eytt fjár-
magninu, á réttan hátt.
Stanley K. Sheinbaum, hag-
fræðingur við „Center for the
Study of Democratic Institui-
ons“ í Santa Barbara, Kali-
forníu, og fyrrverandi meðlim-
ur tækniaðstoðarhóps þess, sem
Bandaríkin — í samvinnu við
háskólann í Michigan sendi til
Vietnam 1955, segir: — „Af
þeim þrem milljörðum dollara
(120 milljarðar íslenzkra
króna) sem yið gáfum Víetnam
í aðstoð frá 1955 til 1961, hafa
rúmlega 82% íbúanna í raun
og veru fengið aðeins 1.6%. Við
höfum í rauninni ekki haft
neinn áhuga á alþýðunni —
við giefum enga aðstoð, sem
gæti bætt lífskjör fólksins."
William Hanson, 41 árs lög-
fræðingur í Seattle, segir: —
„Það er hluti harmleiksins. að
stjómarstéttin — viðskipta —
og fjármagnsstéttir þessara
vanþróuðu þjóða — er oft ólýð
ræðisleg og einræðissinnuð.
Okkur finnst alltaf mjög auð-
velt að eiga samvinnu við þess-
ar valdastéttir."
Og þá er það sú skoðun, að
álit Bandaríkjanna sem Ijós-
asta dæmis sögunnar um lýð-
ræðislega byltingu, hafi beð-
ið mikinn hnekki í Vietnam:
★ Frú Madelene Van Arsdell,
Walter Lippmann
Phoenix: — „Sá, sem fullyrð-
ir, að núverandi stjórn (í Saig-
on) sé fulltrúi þjóðarinnar, veð
ur reyk. Það er hörmulegt, að
bandaríska þjóðin, sem í raun
inni hóf alþýðubyltingar, skuli
nú vera að reyna að bæla þær
niður.“
★ Morris W. Hirsch, prófess-
or við Kaliforníuháskóla í
Berkeley: — „Stefna okkar
(Bandaríkjastjórnar) er að
stöðva vinstrisinnaðar byiting-
ar . . . Flest vanþróuð ríki
hafa gert það upp við sig, að
kapitalismi, eins og við þekkj-
um hann, hæfi engan veginn
hjá þeim. Bandaríkin eru ekki
hrifin af þessu, en ættu að fall-
ast á það.“
Ernest Gwinn, • eigandi
„Acme Finance Company,"
Seattle: — „Þegar fólk verður
eins ríkt og við erum, þá verð-
um við á móti réttlátum bylt-
ingum í stað þess að styðja
þær. Við erum á móti öllu,
sem breytir núríkjandi ástandi.
En heimurinn er að breytast.
Og hann þarf að breytast."
★ Dr. Ilarold Pickett, 34,
San Antonio: — „Eina skuld-
binding okkar er við okkur
sjálf,“ — og hann bætir við,
— „Við myndum tapa andlit-
inu heima fyrir (ef við færum
frá Víetnam), og þetta er rík-
isstjómin hrædd við“.
ir Námsmaður við Wiscons
in-háskólann, James Loder, 23
ára, segir: — „Við munum að
einhverju leyti „tapa andlit-
inu,“ sama hvað við gerum.
En af hevrju höfum við meiri
áhyggjur — að „missa and-
litið, eða missa mannslíf?"
Þetta orð — „skuldbinding"
— hvað þýðir það í Víetnam-
málinu? Morgenthau prófessor
segir, að ef skuldbinding Banda
ríkjanna í Víetnam þýði eitt-
hvað, þá sé það, að ríkisstjórn-
in hafi skuldbundið sig til að
„stöðva“ Kína, og það þýði, að
Bandaríkin séu reiðubúin að
fara í styrjöld við Kína, ef Kín-
verjar láta ekki „stöðva" sig.
George Kennan sagði Ful-
bright-nefndinni: — „Erfitt er
að trúa því, að þýðingarmikil
þróun heimsmálanna myndi,
undir eðlilegum kringumstæð-
um, ákvarðast af því, sem ger-
ist (í Víetnam) . . . Þess ætti
efeki að vera krafizt af landi
okkar, og við ættum ekki að
krefjast þess af okkur sjálfum,
að við tökum á okkur aðal-
þunga þess, að ákveða stjórn-
málaástand innan annars lands
— og sérstaklega ekki ríkis,
sem er svo langt frá strönd-
um vorum, og svo fjarlægt
menningu okkar og reynslu
þjóðar okkar.“
George McGovem, öldungar-
deildarþingmaður frá Snður-
Dakota, segir hreinlega: —
„Við höfum engar skuldbinding
ar, sem geta réttlætt slíka fóm
bandarískra mannslífa, sem
hemaðarsigur í Víetnam
krefst.“
McGovern telur, að hann
hafi fyrstur mann lagt fram
hugmyndina um „virkja-áætlun
ina,“ sem hann telur að muni
leiða til samninga um Víet-
nam. Þessi áætlun felur í sér,
að stöðvaðar verði allar „árás-
argerðir, og í stað þess mynd-
uð sterk vöm um þá staði, sem
við höfum nú á valdi okkar —
Danang, Saigon og aðrar borg-
ir strandvirkin. Slík áætlun
myndi skapa dvalarstað fyrir
andkommúnista og stuðnings-
menn Saigon-stjórnarinnar.
Það myndi sanna, að við verð-
um ekki hraktir á brott. Það
er grundvallað á raunveruleik-
anum, við ráðum yfir borgun-
um og ströndinni, skæruliðam-
ir ráða yfir mestum hluta lands
byggðarinnar.“
f stórum atriðum er þetta
einnig afstaða Gavins hems-
höfðingja, og nann nýtur stuðn
ing Matthew B. Ridgway, hers-
höfðingja, fyrrverandi yfir-
Hans J. Morgenthau
manni herliðs Sþ í Kóreu.
Gavin telur að þessi áætlun
myndi gera Bandaríkjunum
kleift að skipuleggja betur
skuldbindingar sínar annars
staðar í heiminum. Hann tel-
ur ekki, að hagsmunir Banda-
ríkjanna í Víetnam séu mjög
þýðingarmiklir, hann telur, að
Bandaríkin eigi ekki að eyða
í þetta ríki peningum og her-
liði, sem ef til vill þyrfti að
nota annars staðar, kannski
með litlum fyrirvara, til þess
að gæta þýðingarmeiri hags-
muna Bandaríkjanna annars
staðar í heiminum.
Kennan telur, að Gavin „sé
á réttu spori . . . Ég hef hlust
að með athygli á rökin gegn
tillögu hans, og ég verð að
segja, að ég hef ekki getað
tekið þau sérlega sannfærandi.
Walter Lippmann segir, að
tillaga Gavins sé „formúla til
að gera upp mistök, til að enda
styrjöld, sem ekki er hægt að
vinna á þolanlegu verði, til að
draga úr tapi okkar áður en
það leiðir til gjaldþrots.“
Og Kennan telur. að með
aukinni þátttöku í Víetnam-
stríðinu, hafi Bandaríkjastjórn
ekki lagt rétta áherzlu á hin
ýmsu alþjóðamál samkvæmt
þýðingu þeirra: — „Samband
okkar við Sovétríkin hefur
beðið hnekki (vegna stríðsins)
. . á þeim tíma, er mun þýð-
ingarmeiri mál voru á dagskrá
og að þróast ... Enn verri
er þó sá hnekkir. sem stuðnine
ur japönsku þjóðarinnar við
okkur hefur beðið. Sem mesta
iðnaðarþjóð í Austurlöndum
fjær . . . er Japan mjög þýð-
ingarmikið fyrir okkur. Eng-
inn árangur í Víetnam gæti
vegið upp á móti þvl, að tapa
trausti og góðvild japönsku
þjóðarinnar.
Samt sem áður óttast ég, að
við drögum úr því trausti otS
þeim góðvilja, þegar við auk-
um hemaðarátökin í Víetnam
. . . Hversu réttlætanlegar, sem
aðgerðir okkar kunna að
hljóma í okkar eyrum, þá hafa
þær ekki vakið áhuga né imn-
ið traust jafnvel þeirra þjóða,
sem venjulega eru okkur vin-
samlegar. Ástæður okkar eru
víða misskildar, er menn sjá
. . . Bandáríkjamenn fremja
hryggileg mein gegn lífi fá-
tækrar og hjálparlausrar þjóð-
ar . . . Sigur, greiddur þessu
verði er lítils virði.
Ég vil fá að vita, hver raun-
veruleg skuldbinding okkar er
. . . Hér virðist vera um að
ræða skuldbindingu, ekki að-
eins til að verja landamæri
ákveðinnar pólitískrar heildar
gegn árás utan frá, heldur
einnig til að tryggja innanrík-
isöryggi ríkisstjómar hennar,
þegar sú ríkisstjórn getur ekki
tryggt það öryggi upp á eigin
spýtur.“
Kennan telur því, að hver
svq sem skuldbinding Banda-
ríkjanna í Víetnam sé, þá sé
Bandaríkjamönnum vissara að
taka hana til endurskoðunar —
í nafni eigin hagsmuna.
Margir eru ósammála skil-
greiningu Bandaríkjastjórnar á
því, hvað séu hagsmunir Banda-
ríkjanna í máli þessu. Dæmi:
★ Sheinbaum hagfræðingur:
„Munchen-samlíkingin (sem
Dean Rusk, utanríkisráðherra,
bendir oft á sem svipað ástand)
er alls ekki rétt. Árið 1938 var
her Hitlers reiðubúinn — og
það var vegna ógnunarinnar
um, að hann gerði árás, að
undan var gefið . . . Ég hef
algerlega andstæða „dómínó-
kenningu.“ Vegna þess, sem
við erum að gera í Víetnam,
munum við ef til vill missa
Japan. Ríkisstjórnin þar á nú
þegar í erfiðleikum. Við gæt-
um misst Filippseyjar. Filipps-
eyingar mundu grípa til vopna,
ef við gerðum sprengjuárásir á
Asíu frá flugvöllum { þeijrra
landi. Við notum Thailand sem
herstöð í sambandi við flug
okkar yfir Víetnam, og síðan
Church þingmaður
erum við hissa, þegar Kína seg-
ir, að Thailand sé næsta skot-
markið, Kambodsja er farin.
Malaysía er að klofna vegna
Singapore, atburður sem er í
nánu samhengi við Víetnam.
Þetta sýnir hversu vel Víetnam-
stefna okkar eykur stuðning
okkar í Asíu.“
★ McCovern öldungardeildar
þingmaður: — „Við höfum far-
ið frá einföldu tilboði um að-
stoð við ríkisstjórnina (í S-
Víetnam) yfir í að senda rúm-
lega fjórðung úr milljón banda
rískra hermanna til að berjast
þar. Sérhver aukning styrjald-
arinnar hefur aðeins leitt til
þess, að andstæðingarnir hafa
sent inn fleiri hermenn. Lát-
um þá, sem tala um auðvelda
lausn málsins með því að senda
þangað fleiri hermenn, fleiri
sprengjur og fleiri bysstrr,
skilja, að þessi ráð þeirra fram
að þessu hafa aðeins kostað Iff
enn fleiri bandarískra her-
manna.“
★ Fulbright öldungadeildar-
þingmaður: — „Ef einhver
þjóð hefur einhvem tíma haft
ráð á að draga sig til baka,
eða semja frið, eða sættast, þá
getum við það. Enginn mun
segja, að við séum pappírstfgr-
isdýr, þótt við semjum í Víet-
nam.“
★ Edmund Clubb, fyrrver-
andi aðalræðismaður Bandaríkj
anna í Peking: — „Pappírs-
tigrisdýr? Við myndum þrátt
fyrir allt hafa flugherinn, flot-
ann, og hina geysilegu iðnað-
ar- og framleiðslugetu okkar.
Hverju máli skiptir það, hvað
þeir kalla okkur. Veldi okkar
grundvallast á mætti, og her-
máttur byggist á því, sem er,
en eMd á því, sem sagt er.“
★ Church öldungadeildar-
þingmaður: — „Við höfum
bundið hendur okkar með því
að aufea sífellt skuldbindingu
okkar. Upphaflega var skuld
binding okkar tafemörfeuð Við
höfum sent utanr.ráðh. um-
hverfis jörðina til þess að
leggja áherzlu á, að orðheldni
okkar sé í veði, og ef við
stöndum okkur ekki í Víetnam,
þá geti þessi hin ríki ekki
treyst skuldbindingum okkar
við þau. Sannarlega er þetta
furðulegasta diplómatíska
sendiferðin í sögunni.
jk Arthur Wexler, 36 ára
lögfræðingur í Los Angeles:
— „Við hugsum enn eins og
gamli herforinginn, sem, þeg-
ar bardaginn gerðist harður,
kallaði á meiri hjálp. Við hðf-
um sífellt haldið áfram að
kalla, en það hefur ekkert
gagnað."
— „Þetta er þjóðarsýki,“ —
segir Harry Rubin, prófessor
við háskólann í Berkeley. —
„Þegar einhver maður er kall-
aður kommúnisti, telst hann
ekki lengur maður, og allt er
leyfilegt til þess að berja
hann niður.“
★ Robin Hutchins, fyrrum
forseti Chicago-háskóla, og nú
forseti „Center for the Study
of Democratic Institutions'* i
Santa Barbara: — „Ég held
að ' (margir okkar) telji það
þjóðarskyldu að berja á
kommúnistum hvar sem við
finnum þá — og þegar við vilj-
um veita einhverjum ráðningu
þá köllum við þá kommúnista
til þess að réttlæta aðgerðir
okkar."
Bent er á, að andstæðingur-
inn sé ekki lengur „kommún-
istarnir", heldur herskátt og
þjóðernissinnað Kína. Ful-
bright hefur um langan tíma
látið í ljósi áhyggjur sínar
vegna þess, hvaða áhrif orðið
„kommúnisti“ hefur á milljón-
ir annars skynsamra manna.
Sumir telja, að Bandaríkja-
menn þjáist af móðursýki í
sambandi við kommúnisma.
Ernest Gwinn, Seattle, segir:
— „Við erum svo hrædd við
kommúnismann, að við getum
vaðið út í hvað sem er.“
Chruch öldungadeildarþing-
maður segir: — „Það var óham-
ingja okkar, að sannur leiðtogi
þjóðernistilfinningarinnar í
Framhald á bls. 31.