Tíminn - 08.05.1966, Blaðsíða 14

f
v? '• 'f'rtrirífí rr ■
30
TfMINN
SUNNUDAGUR 8. maí 1966
Bréf til blaðsins:
FARMGJÖLD
Ákveðin lagabönn eru fyrir því,
að sveltandi síldarverksmiðjur
mega ekki kaupa síld af erlend-
um skipum, sem annars þurfa að
fleygja afla aftur í hafið, en eng-
in takmörk eru fyrir því, að er-
lend skip flytji að og frá landinu
vörur fyrir brot af auglýstum farm
gjöldum íslenzkra skipafélaga.
Farmgjöldin, sem sízt munu vera
of há á okkar mælikvarða, enda
þótt erlend skipafélög sjái sér hag
í að bjóða þau niður, þegar lítið
er um flutninga. Þetta á að heita
frjáls samkeppni, og væri ekkert
við því að segja, ef það stuðl-
aði að lækkun á vöruverði til neyt-
enda. En svo er ekki, nema þá í
einstaka tilfellum. Oftast kemur
þetta hinum stærri skipafélögum
einum til tekna. Þau semja við er-
lend skip um hluta af auglýst-
um taxta, ýmist til og frá landinu
eða aðeins aðra leiðina, sem mun
vera algengara. Þá eru þessi skip
tóm aðra hvora leiðina og bjóða
þá ennþá lengra niður til þess
að þurfa ekki að fara alveg tóm,
sem þau í fæstum tilfellum geta
vegna sjóhæfnisleysis.
Hin stærri skipafélög, og óska-
bam þjóðarinnar, Eimskip, í far-
arbroddi, hagnýta sér þessa að-
stöðu án þess að meta eða vega
það tjón, sem þau kunna að bíða
sjálf af þessum aðgerðum (eða
kannski er sá liður líka reiknað-
ur með), þar sem þessi skip, eins
og fyrr segir, reyna að fá eitthvað
í sig fyrir eitthvað til þess að
þurfa ekki að kaupa kjölfestu, sem
þau í flestum tilfellum þurfa. Þessi
leiguskip, sem flestu eru frá 500—
1000 tonn brúttó, hafa á undan-
förnum árum verið hér við land
svo tugum skiptir í mánuði hverj-
um. Þau hafa skilað leigutökum
sínum tugmilljóna hagnaði og hald
ið niðri farmgjöldum að og frá
landinu (á frjálsum markaði). Það
væri hægt að nefna mörg dæmi,
en hér skal aðeins minnzt á fá-
ein.
1. Sementsverkisimiðja ríkisins
hefur haft útlend skip í fastri
tímaleigu til innanlandsflutninga
á afurðum sínum. Með þesáhm
hætti hefur þessu ágæta ríkisfyrir-
tæki tekizt að halda farmgjöld-
um neðan við 50% af því, sem
Skipaútgerðin tekur (og þarf).
Hvort þessi ódýru farmgjöld hald-
ast óbreytt, þegar hið nýja skip
verksmiðjunnar tekur til starfa,
verður reynslan að sýna, og von-
andi verður sé raun á.
2. Síldarverksmiðjur ríkisins og
fleiri verksmiðjur hafa nokkur
undanfarin ár verið með útlend
skip í tímaleigu til þess að flytja
síld milli hafna og að sjálfsögðu
hagnýtt þau eftir föngum, látið
þau flytja afurðir frá landinu og
nauðsynjar heim. Leigugjöld þess
ara skipa hafa ekki verið neitt
sérstaklega lág, en þau hafa verið
tryggð með- ríkisábyrgð á sama
tíma og innlend skip, sem tiltæk
voru og gætu staðizt samkeppni
um leigu, eru útilokuð frá hvers
konar fjárhagslegri aðstoð banka
eða ríkisins.
Það þykir ábatavænlegt að aug-
lýsa eftir tilboðum í þetta og hitt,
og er það staðreynd, að ef útboð-
in eru kunnáttusamlega gerð, er
hægt að ná ótrúlega hagstæðum
kjörum á ýmsum sviðum, þrátt
fyrir öll samtök, kauphækkanir
o.fl.
Á þessari staðreynd hafa verið
stofnsett fyrirtæki, sem annast
þessa fyrirgreiðslu, svo sem Inn-
kaupastofnun ríkisins, Innkaupa-
stofnun Reykjavíkurborgar o.fl.,
o.fl.
Þessi fyrirtæki auglýsa eftir til-
boðum í þetta og hitt og meðal
annars farmgjöld. Skal hér aðeins
getið um eitt atriði.
Á síðastliðnum vetri auglýsti
f HLJÓMLEIKASAL
Sinfónsutónleikar
Þótt eklki hafi liðið nema
röskur mánuður frá síðustu
tónleikum Sinfóníuhljómsveit-
arinnar hafa eflaust margir
saknar starfseminnar, því það
;r fyrst, er einhverju sleppir,
að manni er Ijóst raunverulegt
gildi þess, sem stundum kann
að virðast hversdagslegt.
Á síðustu tónleikum hljóm-
sveitarinnar var stjórnandi, Bo
dan Wodiczko en einleikari
ungur píanóleikari Ketill Ing-
ólfsson. Frá því að undirrituð
heyrði Ketil leika fyrst, sem
nemanda, og síðar sem sjálf-
stæðan listamann, hefur hann
alltaf haft af mjklu að taka
i músikinni. — í einleik sín-
um í píanókonsert eftir Mozart
K. 466 sýndi hann sem fyrr,
vandaðan og smekklegan leik,
sem bar þó hæst í þriðja þætti.
f tveim fyrri köflunum brá oft
fyrir gullfallegum línum, en
bó virtist honum örðugt að ná
afgerandi heildarsvip svo stærri
lrættir verksins urðu ekki eins
sannfærandi og vænta hefði
mátt. Vera má að taugaóstyrk-
ur hafi valdið nokkru þar um.
— Nú má gefa því gaum að
hlutverk Ketils í lífinu er tví-
þætt, annars vegar tónlistin og
jafnframt því hefur hann hélg-
að sig eðlisfræðinámi og sem
kunnugt er varið doktorsrit-
gerð í þeirri grein. Framlag
Ketils til tónlistar sem starf-
andi píanóleikari, er orðið svo
mikið, að það eitt gæti verið
fullnægjandi ævistarf, en að við
bættri eðlisfræðinni eru hér
óvenjulega sameinaðir yfirburð
ir á ferð. — Undirrituð óskar
Katli hér með alls góðs, bæði
í músikinni og vísindunum. —
Orgel-takkatan og fugan í d-
moll eftir Bach er stór í snið-
um en frjáls í formi, og ætti
þess vegna að eigna sig betur
en margt annað í umskrift
fyrir hljómsveit. Leikur sveit-
arinnar, fór vel af stað undir
góðri stjórn Wodiczko, en í
fugunni urðu aftur á móti
óljós skil milli innri radda og
verkið þess vegna „kaos-kent“
á köflum. í góðum orgel- eða
píanóflutningi, verður þetta
verk stærst enda þarf ekki að
hlaða utan á Bach of mörgum
flíkum. — í níundu sinfóníu
Sjostakovitsj hefst einfaldur
Allegro-inngangur í Haydn-
anda og á eftir fylgja 4 kafl-
ar þar af þrír án þess að hlé
sé á milli. í þessu verki sýndu
hljómsveitin snerpu og mjög
lifandi leik sem gerði verkið
í heild aðlaðandi. Fagot-sóló
fjórða kafla er kröfuhörð í
túlkun og gerði flytjandi henni
sérlega góð skil. Húsið var full
setið og stjórnanda og einleik
ara mjög hlýlega fagnað.
Unnur Árnórsdóttir.
--------- ----------------------B
Innkaupastofnun Reykjavíkurborg
ar eftir tilboðum í flutning á as-
falti, ca. 4000 tonn, sem átti að
fara til Reykjavíkur að mestu
leyti. Varan var í Póllandi og
skyldi flutt á ca. 3 mánuðum. Aug-
lýstur taxti skipafélaganna á þess-
ari vöru mun vera ca. sh.l?5.—
pr. tonn, eða ca. kr. 1050,00 (en
í þessari atvinnugrein er alltaf mið
að við shillinga/kúbikfet og fleiri
ámóta óíslenzk hugtök).
Lægsta tilboð kom frá forustu-
félaginu Eimskip, sh. 85.00, eða
tæp 50% af auglýstum taxta, ca.
510,00 krónur. Að sjálfsögðu fékk
Eimskip þessa þjónustu, ekkert
annað gat komið til mála.
En einmitt nú er hægt að fá
erlend skip fyrir litla v leigu
(Eystrasalt að mestu lokað og öldu
dalur í öllum farmgjöldum), og
notar Eimskip sér þennan mögu-
leika að sjálfsögðu. Þessi skip eni
óháð íslenzkum lögum og manna-
fjölda um borð og fleiri kvaðir,
sem ríkið leggur þegnum sínum
á herðar, og fást til að gera þetta
fyrix ennþá minna en tilboð Eim-
skip var.
Þannig er nú eða var fyrir
nokkrum dögum, útlent skip í
Reykjavík, útlosað af asfalti fyrir
Eimskip, sem vantar eitthvað að
flytja út aftur fyrir eitthvað verð.
Og eru hinir viðurkenndu skipa-
miðlarar okkar á þönum til þess
að gera hag þessara bjargvætta
sem beztan með útvegun á ein-
hverjum farmi fyrir brot af aug-
lýstum töxtum.
Ég ætla ekki að þreyta lesend-
ur á fleiri dæmum um þessi mál.
Ég minnist í upphafi á bann við
hráefniskaupum af erlendum að-
ilum. Það er ekki ósennilegt, að
Norðmenn gætu eða vildu veiða
síld fyrir verksmiðjur okkar ódýr-
ara pr. mál en íslendingar með
alla sína vélvæðingu treysta sér
til að bjóða, samanber verkfall
flotans á siðastliðinni sumarver-
tíð.
ekki að óttast niðurboð frá útlend-
ingum, þar eð þeir eru lögvernd-
aðir, en íslenzk skip, sem flytja
vörur til og frá landinu, verða að
sætta sig við harða samkeppni er-
lendra aðila án tillits til hækkana
á kaupi og öllum öðrum útgjalda-
liðum, sem þau eru háð, aðeins
af því að þau sigla undir íslenzku
flaggi.
íslenzka þjóðin lætur erlenda
aðila byggja skip af því að þau eru
ódýrari (?). Hún er að byrja á
að kaupa tilbúin hús erlendis frá,
af því að þau eru ódýrari(?). Hún
lætur útlend skip flytja vörur að
og frá landinu og milli hafna, af
því að það er ódýrara(?).
Væri þá ekki líka reynandi að
taka upp fleiri iiði, t.d. framleiðslu
landbúnaðarafurða, strætisvagna-
ferðir og flutninga innanlands á
landi og alla flutninga til og frá
landinu. Hvers vegna ekki að
leggja niður ríkisstyrkt fyrirtæki,
svo sem strandsiglingar, togara og
önnur fiskiskip og kaupa þetta
allt af erlendum aðilum, sem sjáan
iega hafa tök á að gera ýmislegt
ódýrara en við sjálfir. Gjaldeyrir
virðist vera nægur og banka- og
ríkisábyrgð virðist líka tiltæk og
auðfengin, ef um erlenda þjónustu
er aS ræða.
Ég mæli ekki með því að bann-
að verði að nota erlend skip til
flutninga að og frá landinu og
jafnvel innanlands. Við höfum nóg
af bömnum, en ég held, að það
skaðaði ekki þjóðarheildina, þótt
settar væru einhverjar hömlur hér
á, þannig að hver sem vildi, geti
ekki án þess að þurfa nokkurt
leyfi þar til, ráðstafað þessari
þjónustu til útlendinga, án tillits
til þess hvort íslenzk skip eru til-
tæk, fyrir sanngjamt gjald á ís-
lenzkum mælikvarða.
Við getum ekki tekið útlendinga
í vinnu án fengins atvinnuleyfis,
en við getum tekið skip með fullri
áhöfn án leyfis.
Er hér ekki eitthvað athugavert,
eitthvað, sem þarfnast lagfæringar
og samræmis?
GÞ.
Islenzkir síldveiðimenn, þurftu
KOSNINGASKRIFSTOFUR
FRAMSÓKNARFLOKKSINS
Sauðárkrókur — Suðurgata 3, sími 204.
Kópavogur — Neðstatröð 4, sími 4-15-90.
Hafnarfjörður — Norðurbraut 19, sími 5-18-19.
Keflavík — Framnesvegur 12, sími 1740.
Akureyri — Hafnarstræti 95, sími 1-14-43 og 2-11-80.
Vestmannaeyjar — Strandvegur 42, sími 1080.
Kosningahappdrættiö
SKRIFSTOFA HAPPDRÆTTISINS ER Á HRINGBRAUT 30,
JARÐHÆÐ. SÍMAR 1-29-42 OG 1-60-66, OPIÐ FRÁ KL. NfU
TIL TÓLF OG EITT TIL TÍU. VINSAMLEGA GERIÐ SKIL
BRÉF TIL BLAÐSINS
Eins og þér sáið...
Ekki væri þess ólíklega til get-
ið, að skýrsla sú frá Barnavernd-
arnefnd Rvikur, sem lesin var í
Útvarpi og birt í blöðum hafi vak-
ið menn til umhugsunar um al-
varlegt ástand. Yfir hundrað heim
ili í nauðum upplausnar ástands
og mörg hundruð barna og ung-
linga á glapstigum. Og sjálfsagt
er þó hér ekki allt talið, en vissu
lega nóg til að sýna bágt ástand
og versnandi.
Hér eru að sjálfsögðu margar
samverkandi orsakir að verki, þótt
vínnautnin muni hin helzta, að
því er heimilin varða. Hitt er iíka
vafalaust, að eyðsluvenjur sífellt
jóðlandi og drekkandi barna eru
heilbrigðum og eðlilegum uppvexti
þeirra háskasamlegar — kveikir
nautnaþorsta, sean rekur þau út
á margskonar glapstigu. Hefur oft
verið á þetta bent og skal ekki
frekar rætt nú.
En skyldi kvikmyndin ekki eiga
þama sinn drjúga hlut að? Hún
sækir á með meiri og meiri þunga,
sýnd víðar of oftar og eignast því
fleiri og fleiri „nemendur." Og
allir vita, að hún er áhrifarík, því
að sjón verður jafnan sögu ríkari.
Mætti þá ætla, að ekki sé sama
hvað sýnf er.
Án þess hafa hafa felri orð um
þetta, ætla ég að segja hér frá
einni mynd, sem ég sá nýlega af
tilviljun. Hún hefur varla úr hug
minum farið síðan Ilundruð og
þúsund unglinga munu hafa
-drukkið hana í sig undanfarið
og gera sjálfsagt enn. Myndin heit
ír ,,4 i Texas.1' eða eitthvað slíkt,
mikið sótt, enda rækilega auglýst,
— „sjiennandi og fræg amerísk
stórmynd í litum. Bönnuð börn-
um innan 14 ára!“ Og hún hefur
þótt þess verð að bera ísl. texta!
Fyrst er þess að geta, að sá sem
aðgöngumiðana keypti mun hafa
haft orð á því, að sér þætti þeir
dýrir .Ilonum var þá sagt, að það
væri vegna þess hvað myndin væri
mikil og löng, og varð þá svo að
vera. Og rétt reyntlist það að tím-
inn varð langur. En mikill hluti
hans fór til þess að birta runu
af auglýsingum og ýmsu mynda-
rusli, sem alls ekki var beðið um
en varð að borga. Þetta er kannski
gert víðar, en er jafn óhafandi
fyrir því.
Og svo þarf sennilega ekki að
lýsa aðkomunni í húsinu fyrir
þeim, sem oft sækja bíósýningar
á kvöldin. Menn vaða þar stund-
um í ruslinu um öll gólf og tröpp-
ur, því að alltaf er verið að selja
og öllum umbúðum kastað á gólf-
ið. Og svo þarf að gera hlé á sýn-
ingunni í miðju kafi til þess að
meira seljist og gólfið fái sitt! Má
raunar telja það furðulegt, að inn
í þetta skuli boðið. Og enn furðu-
legra að það skuli leyft af þeim,
sem gæta eiga sæmilegs þrifnaðs
á opinberum stöðum.
Svo kom myndin. Og satt var
það, að ekki vantaði spennuna.
Og fræg mun hún sennilega vera
— að endemum, vildi ég endilega
mega bæta við.
Hún var sem sé ein samanhang-
andi glæpakeðja, varla til sá glæp-
ur. sem þar var ekki sýndur og
auglýstur bæði leynt og ljóst,
geysileg maundráp, þjófnaður,
barsmíðar, drykkjur og daður o.fl.
o.fl. Mætti vel trúa þvl, að mynd-
in sé hugsuð og samansett með
það fyrir augum að afsiða mann-
skepnuna. Er þá ekki amalegt að
ná til barna og unglinga á mót-
unarskeiði. Því að auðvitað voru
þarna líka börn, einn sagðist vera
7 ára Þó var myndin bönnuð
'börnum!
Þarna var sem sé fullt hús af
ungu fólki, líklega flest 14—18
ára eða svo. Og allt þetta smá-
fólk fylgdist sjáanlega af lífi og
sál með myndinni og virtist
skemimta sér konunglega. Og mik-
ið má það vera, hafi engum þótt
sem hann gæti nokkuð af þessu
lært!
Þannig er nú þetta, sem Barna-
verndarnefnd Rvíkur er m.a. að
glíma við. Og sjálfsagt er þetta
ekiki neitt einsdæmi. Svipað þess.u
mun gerast viðar, að ætla má. Og
hví skyldu menn þá ekki uppskera
eins og þeir sá?
Ekki hafa börnin og ungmenn-
in beðið um þetta. Þau vilja
skemmta sér, sem von er til. Og
þetta er þeim boðið — fyrir pen-
inga. Peningar, peningar! Það er
hin miskunnarlausa krafa. Jafnvel
þótt það kosti niðurlægingu þeirra,
sem síðar eiga að ráðstafa þeim,
— erfa landið eins og við skiljum
við það og þá.
En á að sætta sig við það og
gefast upp? — selja mammoni
manninn! Nei, við það er ómögu-
legt að sætta sig „— maðurinn
er gullið, þrátt fyrir allt —“.
SmS.