Vísir - 11.01.1975, Síða 6

6
Vlsir. Laugardagur 11. janúar 1975.
vísrn
Útgefandi: Reykjaprent hf. )
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson í
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson )
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson f
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason )
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson f
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611 )
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Slmi 86611 í
Ritstjórn: Sfðumúla 14. Slmi 86611. 7 llnur )
Áskriftargjald 600 kr. á mánuði innanlands. (
í lausasölu 35 kr. eintakið. Blaðaprent hf. )
Lánsamari en aðrir
Við erum ein af fáum þjóðum, sem ekki býr við (
mikið og vaxandi atvinnuleysi á þessum siðustu f
og verstu timum. Hér snúast hjól atvinnulifsins )
af fullum krafti, þrátt fyrir oliukreppu og annan \
mótbyr. Við megu'm þvi teljast lánsamari á þessu (
sviði en flestar aðrar þjóðir. /
Atvinnuleysið vex um þessar mundir hröðum /
skrefum um heim allan. Jafnvel hjá Vestur-Þjóð- )
verjum, sem hafa traustara efnahagslif en flest- \
ar aðrar þjóðir, er atvinnuleysið komið upp i (
4,2%. 1 Bandarikjunum er það komið upp i 6,5% /
sem hlýtur að teljast óhugnanlega hátt hlutfall. )
Þetta hefur leitt til þess, að baráttan við krepp- )
una hefur leyst baráttuna við verðbólguna af \
hólmi sem höfuðviðfangsefni rikisstjórna á (
Vesturlöndum. 1 fyrrasumar voru þær önnum /
kafnar við að reyna að draga úr verðbólgunni, en )
nú hafa þær séð, að baráttan við kreppuna er \
mikilvægari. /
Margföldun Araba á verði oliu á verulegan (
þátt i þvi einkennilega ástandi, sem rikti i /
efnahag Vesturlanda á siðasta ári, að kreppa og )
verðbólga fóru saman. Venjulega eru þetta (
taldar andstæður og voru stjórnvöld á Vestur- /(
löndum þvi vant við búin að fást við hvort tveggja /
i einu. \
Eftir samdráttaraðgerðir ársins sem leið eru )
nú hafnar útþensluaðgerðir i rikjunum beggja (
vegna Atlantshafsins. Skattar eru lækkaðir á /
fyrirtækjum og þeim leyfðar verðhækkanir,, svo )
og reynt að opna þeim lánamarkaðinn, — allt til \
þess að blása lifi i aðþrengt atvinnulif, sem ((
einkennzt hefur af samdrætti og gjaldþrotum. //
Stjórnmálakreppan á fslandi olli þvi, að ekki (/
var gripið til raunhæfra aðgerða i efnahags- )
málum fyrr en i haust, þegar ný rikisstjórn kom \
til valda. Var þá fyrirsjáanlegt, að metverðbólg- (
an, sem komin var upp fyrir 50% og stefndi yfir /
60%, mundi innan skamms vikja fyrir atvinnu- )
leysi sem höfuðvofu efnahagslifsins. (
Þá var vandamál okkar verra en annarra (
þjóða, verðbólgan hraðari og fyrirsjáanlegt hrun /
atvinnulifsins stórfelldara. Við höfðum nefnilega )
ekki aðeins við oliukreppu og nokkurra mánaða \
stjórnleysi að striða, heldur einnig fáránlega (
kjarasamninga, sem gerðir voru i upphafi ársins. /
Þeir samningar voru tómt rugl og öllum þeim til )
skammar, sem nálægt komu. (
Aðgerðir stjórnvalda á undanförnu hausti og (
vetri hafa eytt skaðsemdaráhrifum þessara /
kjarasamninga að þvi marki, sem slikt er unnt. )
Enn megum við teljast hafa vel sloppið, að (
kaupmátturinn skuli ekki vera lakari en hann var /(
rétt fyrir þessa illræmdu samninga. )
Dýrtiðin er að sjálfsögðu tilfinnanleg. En það \
er jafnframt kaldhæðnislegt, að kveinstafir (
manna út af henni stafa fremur af óhófseyðslu /
um jól og áramót. Lifskjörin eru i rauninni engu )
lakari en þau voru fyrir nákvæmlega einu ári. \
Ef við getum haldið i þvi horfinu enn um sinn, (
höfum við vel sloppið. í mörgum nágrannalanda /
okkar horfast menn i augu við siversnandi lifs- )
kjör i náinni framtið. Við höfum þó komið okkar \
málum i nógu gott horf til að halda fullum ((
afköstum i atvinnulifinu og þar af leiðandi /
stöðugum lifskjörum. )
ófáir draga fram lffiö á viljastyrknum einum saman, meö þvi aö þeir hafa ekkert til þess aö seöja
sultinn meö. Daglega eru milli 20 og 30bornir til grafar ihöfuöborginni einni saman, allir hungurmoröa.
Neyðarinnar land
Meö hungurvofuna á næstu
grösum, efnahagskerfi landsins
I molum, æöstu stjórn I ringul-
reiö og vopnaöa ofstækismenn á
ööru hverju strái sá Mujibur
Rahman, forsætisráöherra
Bangladesh, sig tilneyddan aö
lýsa yfir neyöarástandi I
landinu.
Það hefur komið mönnum til
að velta vöngum yfir hvaða
framtið lýðræðisstjórn á i sliku
öngþveiti.
Með þvi að lýsa yfir neyðar-
ástandi fékk Rahman fursti
aukin völd i hendurnar, og kviða
menn þvi, að hann kunni að nota
sér þau til þess að bæla niður
alla andstöðu við stjórn sina.
St jórnin getur nú að vild sinni
tekið upp ritskoðun, opnað póst
manna, bannað verkföll og
stjórnmálaflokka og visað
útlendingum úr landi. Ýmis
ákvæði stjórnarskrárinnar hafa
þannig fallið úr gildi, meðan
þetta ástand varir.
A hinn bóginn tekur stjórnin
umboð til að gripa til róttækari
aðgerða, sem kunna að reynast
nauðsynlegar við að koma lagi
á málin. Hún getur innleitt
dauöarefsingu til að hegna
þeim, sem gera sér mat úr efna-
hagsöngþveiti landsins, eins og
þeim, sem hamstra matvæli,
stunda svartamarkaðsbrask
eða smygla. Slik skuggaiðja
hefur ekki átt svo litinn þátt i
efnahagserfiðleikum þessa nýja
rikis noröaustur af Indlandi,
þar sem búa 75 milljónir manna
meira og minna við sult og
seyru.
Bengalir hafa brugðizt hart
við til að sporna gegn þvi
síðasta. Jafnvel i dag, þegar
menn uggir, aö lýöræðið verði
afnumið, hafa þeir enga
þolinmæði til þess að gefa
Mujibur Rahman næði til at-
hafna; — Þeir bera ekki
lýðræðið svo mjög fyrir brjósti.
Þeim er meir I mun, að fundin
verði úrræði til að metta hina
hungruöu.
Óvissan hefur lamandi áhrif á
allt athafnalif. Engum dylst að
stjórnin er duglaus. Þeir, sem
gagnrýna hana harðast, eins og
leiðtogi stjórnarandstöðunnar i
þinginu, Ataur Rahman Khan,
segja, að stjórnin hafi gengið af
lýðræðinu dauðu.
Þó hefur það dregið úr
áhyggjum manna, að enn sem
komiö er bólar ekki á neinum
nauðungaraðgerðum gegn
stjórnarandstæðingum. Neyð-
arástandi var lýst yfir 28. des.
og nær hálfur mánuður liðinn.
Styður það nokkuð getgátur
þeirra, sem sögðu, að gripið
hefði verið til þess úrræðis til að
friða her landsins. Herforingjar
höfðu látið i ljós megna óánægju
með dómstólana, sem þeim
þótti taka linlega á forystu-
mönnum hermdarverkamanna,
smyglurum og öðrum, sem
handteknir höfðu verið af
hernum og færðir fyrir rétt.
Einn þeirra fyrstu, sem hand-
tekinn var strax eftir 28. des.
var Mauded Ahmbd, lög-
fræðingur, sem farið hefur fyrir
mannréttindabaráttunni I
Bangladesh.
í þessum vangaveltum hefur
mönnum einnig komið til hugar,
að Mujibur fursti léti stofna
forsetaembætti, sem hann
mundi auðvitað gegna, og setja
undir sig forsætisráðherra. Með
þvi móti gæti hann haldið við
landsföðurhlutverki sinu, hvað
sem liöi öllum plágum og
ágreiningnum innan Awami-
sambandsins, sem er flokkur
hans.
Það eru ekki nema þrjú ár
siðan Bangladesh varð sjálf-
stætt riki eftir borgarastyrjöld-
ina,semklauflandiðfrá Vestur-
Pakistan. Siðan hafa ibúar
landsins soltið heilu hungri og
sjá ekki fram á þann dag, að úr
þvi rætist.
Horfellirinn hefur verið gifur-
legur. Siðustu þrjá mánuði
hefur það þó skánað, en
ástandið er hryggilegt engu að
slður. Ein hjálparstofnunin I
Dacca segist daglega jarösetja
llllllllllll
JM) M
UMSJÓN: GP
milli 20 og 30 manns — bara i
höfuðborginni.
Verðbólgan er slik, að jafnvel
30% verðbólga Indverja sýnist
hégómi i viðmiðun. Enda er svo
komið, að einungis nokkri'r
útvaldir hafa efni á að kaupa séif
viðbótarskammta af hrisl
grjónum eða hveiti.
Gjaldmiðill landsmanna,
taka, er alltof hátt skráður,
enda er erlendur gjaldeyrir
seldur á svörtum markaði á
150 og 200% hærra verði.
Stirt skrifstofubáknið,
dugleysi stjórnvalda og skortur
á gjaldeyri til að greiða fyrir
varahluti eða nýjar vélar lamar
iðnaðinn.
Allt þetta er þess valdandi, að
svartamarkaðurinn blómstrar
og hamstrarar græða á tá og
fingri. Stjórnin segist þurfa
allra ráða við til þess að hafa
hemil á ósómanum, að ekki sé
minnzt á skæruliða öfgasinna,
sem aldrei eru til friðs.
Mujibur Rahman fursti, forsætisráðherra Bangladesh. Stjórn hans
hefur reynzt duglitil.
—JK