Tíminn - 22.06.1966, Qupperneq 3

1' 'A\ jfr 7
Ff r{ ■{■ v' •• i
ri n *• 'i #r i

' t’ a • •
MIÐVIKUDAGUR 22. júní 1966
TÍMINN
Sveítafdlkið þarf öruggari lífs-
afkomu og betri menningaraðstöðu
Rætt við Hjalta Gestsson, framkvæmdastjóra
Búnaðarsambands Suðurlands, sem gegnt hef-
ur ráðunautsstörfum fyrir sunnlenzka bændur
í tuttugu ár.
Hjalti Gestsson. Tímamynd Bjarnleifur.
Mér var sagt það á dögunum,
að í sumar væru tuttugu ár
liðin síðan Hjalti Gestsson,
ráðunautur og framkvæmda-
stjóri Búnaðarsambands Suð-
urlands, réðst til búnaðarsam
taka sunnlenzkra bænda, og
hann hefur öðrum fremur síð
an staðið að hinum stórfelldu
félagsátökum á Suðurlandsund
irlendinu í tilrauna- og leið-
beiningarstarfsemi. Ég leit inn
til hans heima á Selfossi á
dögunum og bað hann að
segja lesendum Tímans í ör
fáum dráttum frá því sem
efst væri í huga eftir þetta
tveggjia áratuga starf, og við
horfum sínum til landbúnaðar-
mála, eins og þau blasa við
í dag. Hjalti varð góðfúslega
við þvi, þótt aðeins sé unnt
að drepa á fátt eitt í þessu
stutta spjalli.
— Hvað er þér nú minnis-
stæðast frá þeim dögum, er
þú Hófst hér ráðunautsstörf,
Hjalti?
— Ég held, að mér verði nú
orðið oftast hugsað til þess,
hve mér þótti islenzkur land
búniáður standa að baki land
búnaði nágrannalandanna, þeg
ar ég kom hingað heim eftir
sjö ára nám og störf erlendis.
Við þann samanburð óx mér
mest í augum, hve fátækt
bænda var almennt mikil, og
hve vélvæðing landbúnaðarins
var skammt á veg komin og
ræktunin naum. En samfara
þessu fannst mér sérstaklega
aðdáun^j-verður hinn mikli
dugnaður bænda við þessar
erfiðu aðstæður. Ég á erfitt
með að trúa því, er ég hugsa
um það nú, að meðalbóndinn
hafi verið meira en matvinn-
ungur þá. Tekjurnar voru
svo ótrúlega lágar. Og mér
finnst ástæða til þess að minn
ast þessara ástæðna núna, þeg
ar bændur standa í nokkrum
tímabundnum vanda, og
benda á að lítil ástæða er til
að vera svartsýnn, þegar hann
er borinn saman við þann þrí
tuga hamar, sem klífa varð
fyrir tuttugu árum.
— Varst þú fyrsti fasti ráðu
nauturinn, sem starfaði hjá
Biinaðarsambandi Suðurlands?
— Nei, hér hafði verið mað
ur, sem annaðist jarðabótamæl
ingar og nokkrar leiðbeiningar
um leið, en að sjálfsögðu var
það á algeru frumstigi. Fyrstu
tvö árin var ráðunautsstarfið
heldur ekki fullt starf hjá
mér. Mér verður oft hugsað til
þessara fyrstu missira með
furðu, því að í r.aun og veru
lágu engin sérstök verkefni
fyrir. Byrja varð á því að
leggja grundvöllinn, sem
starfið skyldi hvíla á, og
velja síðan byrjunarverkefni.
En þrátt fyrir baslið, sem
óneitanlega var megineinkenni
búskaparins þá, var fólkið í
raun og veru vel menntað,
mjög félagslega þroskað og
þróttmikið og tók heilum hönd
um á hinum félagslegu verk
efnum, þegar af stað var far-
ið.
Síðan hefur margt breytzt.
Fólkinu hefur fækkað við bú
skapinn, og sumir kalla það
fólksflótta, en ég tel það
rangt. Þetta hefur verið mikil
sókn en ekki flótti. Það hefur
gerzt atvinnubylting hér í sveit
unum á þessum tveimur ára-
tugum með vélvæðingu, rækt-
un, kyn-bótum og stórauknum
félagslegum tökum á málunum,
og af þessu hefur leitt mjög
bætta afkomu.
— Hvað telur þú bera einna
hæst í þessari sókn?
— Þarna vefast að sjálf-
sögðu margir þættir sam-
an, en vafalítið voru það
hinir nýju og gerbeyttu rækt-
unarmöguleikar, sem mestum
úrslitum réðu. Ræktunarsam-
böndin eru tuttugu ára um
þessar mundir. Þau ollu al-
gerum þáttaskilum. Áður var
ræktunin mjög erfið, verk-
færin smátæk, og það fór al-
veg eftir náttúrlegum land
kostum jarða, hvort þar var
unnt að stækka tún að ráði.
Það var aðeins hægt þar, sem
þurrt mólendi eða valllendi
var. Á öðrum jörðum t. d.
með eintómt mýrlendi voru
öll súnd lokuð. Með samtök
unum um kaup og rekstur stór
virkra tækja gerbreyttist að
staðan, og skurðgröfurnar opn
uðu svo að segja hverjum
bónda leið til þess að fá tæktað
heima hjá sér. Með því var
ef til vill erfiðustu hindrun-
inni rutt úr vegi. Ég vil held
ur ekki gera lítið úr Áburðar
verksmiðjunni. Áður var oft
erfitt að fá nægan og réttan
áburð. Með henni gerbreyttist
þetta, þó að ekki væri allur
vandi leystur. Þá var rafvæð
ingin og er úrslitaframkvæmd
fyrir sveitirnar, bæði í at-
vinnulegu tilliti og til þæginda,
sem ekki er minna um vert.
— En var ekki sauðfjárstofn
inn sjúkur, þegar þú komst
hingað?
— Jú, mæðiveikin var að
leggja sauðfjárbúskapinn í rúst
ir, og fjárskiptin voru ein
mesta lyftistöngin, sem skilaði
þessari búgrein í nýjan á-
fanga. Ég er mjög þakklátur
forsjóninni fyrir það, hve vel
og áfallalaust þau heppnuðust,
og er það ómæld blessun fyrir
sunnlenzka bændur. Síðan höf
um við 'h'áft heilbrigðan sauð-
fjárstofn.
— En hvert var fyrsta skref-
ið í búfjárræktinni eftir að
þú komst hingað ?
— Ja, eiginlega var það nú
í hrossaræktinni, segir Hjalti.
Stofnun Hrossaræktarsambands
Suðurlands hefur valdið mikl-
um þáttaskilum í þessari bú-
grein og þar hefur verið unnið
mikilvægt starf að því að
beina hrossaræktinni inn á
réttar brautir í samræmi við
kröfur timans. Við eigum al-
veg einstæðan hrossastofn, bú-
inn sérstæðum og ómetanleg
um reiðhestaeiginleikum. Kyn
bæturnar beinast nú að því
að styrkja og fá fram þessa
beztu kosti og eignast örugg
kostakyn. Mikið hefur þegar
áunnizt, en meiri árangurs er
að vænta á næstu árum. Ég
veit með vissu, að íslenzki hest
urinn verður eftirlæti íslend
inga í framtíðinni og mikill
gleðigjafi', og hann mun einn
ig verða mjög eftirsóttur með
öðrum þjóðum.
— Og hvað um nautgipa-
ræktina?
— Hún hefur auðvitað ver-
ið mál málanna. Stórátakið í
henni var gert Á953, þegar
Búnaðarsambandið fékk af
bragðsjörðina Laugardæli til
umráða og stofnaði þar til
raunastöð i búfjárrækt 1953.
Verkefni hennar voru og eru
einkum þríþætt — afkvæma-
rannsóknir, fóður- og beitar
rannsóknir, aðallega með kýr
og kálfa, og sæðingarstöð. Það
er ofviða að rekja það starf
í þessu spjalli, en það hefur
að mínum dómi gengið mjög
vel. Að vísu verða ætíð mis
tök i tilraunastarfi en af þeim
læra menn, og þarna hafa vér
ið gerðar merkilegar rann
sóknir, sem vísað hafa veginn
og fært mikinn beinan hagnað
í búskapnum. Við höfum verið
sérlega heppnir að því leyti,
að njóta við stöðina mjög
góðra starfskrafta og forystu
manna.
Þarna hefur verið rekin sæð
ingarstöð í átta ár. Þátttaka
bænda í þessu kynbótastarfi er
alveg frjáls, en það er til
marks um mat þeirra á gildi
þess, að nú eru um 90% bænda
aðilar að því vestan Mýrdals
sands. Sameiginlegur kostn-
aður er auðvitað allmikill, og
fyrst urðu bændur að leggja
fram sem svarar 40 mjólkur-
lítrum á ári fyrir hverja kú;
en þetta hefur farið lækikandi
og nálgast nú 30 lítra.
— En er þá beinn hagnaður
af kynbótunum sýnilegur?
— Já, ætli mönnum finnist,
það ekki. Auðvitað nægir ekki
að líta á hækkun meúaln.vtjar
hjá kú, því að fleira þarf að
taka í reikninginn. En fyrir
15 árum hefði kýr, sem mjólk
ar 3500 kg verið talinn sér-
stakur verðlaunagripur, en nú
er hún meðalkýr, or vafalítið
verður meðalkýrin komin í
4000 kg nyt eftir önnur 15 ár
eða fyrr.
Fóður- og beitartilraunirnar
hafa þegar orðið að verulegu
gagni. Þær hafa frá öndverðu
verið kostaðar af tilraunaráði
(búfjárræktar) og í samráði
við það.
Við erum t.d. núna með
mjög athyglisverðar tilraun-
ir með kálfaeldi í ’:.ví skyni að
komast að raun um, hvernig
unnt er að nýta ungkálfana til
framleiðslu úrvalskjöts með
sem hagfelldustum hætti. Þar
hefur þegar komið fram mjög
athyglisverður árangur, sem
líklegur er til þess að bæta
hag þessarar búgreinar. Ég tel
að framundan séu mikilvæg
verkefni í því efni að sameina
betur kjötframleiðslu og mjólk
urframleiðslu i nautgripa-
ræktinni.
Nautgriparæktarfélög eru
starfandi í hverjum hreppi og
vinna mikilvægt starf. Ég tel
að þau séu mjög nauðsynleg til
liðs við heildarstarfið á öllu
svæðinu.
— En á ekki sauðfjárræktin
Framhald á bls. 14
3
Á VÍÐAVANGI
„Þráspurðir
Morgunblaðið segir m. a. svo
frá blaðamannafundj með
„blaðamannanefnd" bænda-
fundarins með Framleiðsiuráði
I gær:
„Á fundinum með Fram-
leiðsluráði í gær höfðu þeir
Lárus Ágúst Gíslason í Miðhús
um og Stefán Valgeirsson í
Auðbrekku framsögu með fyrr
greindri tillögu. — Síðan urðu
talsverðar umræður nteð hinum
47 fulltrúum, en að sögn
blaðamannanefndarinnar voru
þær einhuga og komu ekki
fram ádeilur, nema ef vera
skyldi gegn því að Stéttarsam-
bandið kallaði ekki saman
fund, áður en hún tilkynnti inn
vigtunargjaldið. Ekki mætti
kalla þetta reiðiöldu bænda og
að fundur þessi væri einungis
stéttarlegur og ópólitískur og
til stuðnings Stéttarsambandinu
og Framleiðsluráði.
Þráspurðir um það, hví
bændur hefðu ekki fremur kraf
izt aukafundar Stéttarsambands
ins, sögðu þrímenningarnir að
tilkynning Framleiðsluráðs
hefði vakið svo snögg við-
brögð bænda að þau krefðust
funda þegar í stað, en vantað
hefði skýringar Framleiðslu-
ráðs með tilkynningunni. Þá
hefði það komið fram á Sel-
fossfundinum að formaður sam
takanna. Gunnar Guðbjartsson,
hefði mælt gegn slíkum fundi.
Hefði því ekki þótt ráðlegt að
fara þá leið.
Enn, spurðir um hvort þetta
væri ekki vantraust á Stéttar-
samband bænda, mótmæltu
þeir og sögðu þetta stuðning
við samtökin og í þeim anda
væri hinni nýkjörnu nefnd 6
manna ætlað að vinna.“
„Vorkunnarmál"
Þjóðviljinn og Frjáls þjóð
senda hvort öðru ástarkveðjur
annan hvern dag um þessar
mundir. Þjóðviljinn segir svo
i gær undir ofangreindri fyr-
irsögn:
„Vikublaðið Frjáls þjóð hef
ur um margra ára skeið lagt
á það ofurkapp að flytja hvers
kyns illmæli um Sósíalistaflokk
inn og cinstaka forystumenn
hans, oft hreinan uppspuna,
jafnoft rangfærslur, og hefur
sú þjónusta að vonum verið
vel þegin af hcrnámsblöðun-
um. í því sambandi hefur blað
ið ekkj hvað sízt fjallað um
aðild Sósíalistaflokksins að
störfum Alþýðubandalagsins og
jafnan hagað skrifum dnum
um þau viðfangsefni svo að af
gæti spunnizt sem mestur á-
greiningur og óvild. Samt hef
ur svo átt að heita að hér væri
að verki umhyggja fyrir Al-
þýðubandalaginu, og því höfðn
ýmsir gert sér vonir um að
Iát yrði á þessarj iðju eftir að
stofnað hafði verið formlegt
bandalag í Reykjavík og rit-
stjóri Frjálsrar þjóðar var orð
inn einn af stjórnarmönnum
þess. En því miður, ritstjórinn
virðist líta á þessa vegtyllu
sína sem aukjð hagræði til
efnisöflunar kann er nú tek-
inn að birta mjög ýtarlegar
fundargerðir f Frjálsri þjóð
kryddaða athugasemdum og
ályktunum sem ganga mjög á
svig við sannleikann.“