Vísir - 05.03.1975, Blaðsíða 4

4
Vlsir. Miövikudagur 5. marz 1975
—
Dagrún Kristjónsdóttir:
Margt smátt gerir eitt stórt
Þaö eru liklega fæstir, sem
komnir eru til vits og ára, sem
ekki kannast við draum Faraós
um hinar sjö feitu kýr og sjö
mögru, sem átu upp feitu kýrn-
ar. Jósep Jakobsson, sem þá
var I Egyptalandi, var fenginn
til aö ráða drauminn og réð
hann réttilega á þann veg að
fyrst kæmu sjö góðæri yfir
Egyptaland, siðan sjö slæm ár.
Þetta rættist eftir þvi sem sag-
an segir. En Jósep var maður
fyrirhyggjunnar og vitur, Faraó
setti hann þvl yfir allt landið til
að stjórna þvi, að safnað yrði i
hlöður, til að eiga er hin vondu
ár kæmu.
NU verðum við tslendingar að
vfsu að sætta okkur við það að
eiga hvorki draumspakan
Faraó, né svo vitran mann til að
ráöa drauma sem Jósep var —
þrátt fyrir það hefði ef til vill
mátt sýna ofurlitið meiri for-
sjálni á meðan allt lék i lyndi
fyrir þjóðinni. Það munu vissu-
lega allir landsmenn eiga
nokkra sök á þvi hvernig nú er
komið, en óneitanlega hlýtur
stjórn og alþingi að eiga hér
stærstan hlut að máli, — þeir
aðilar sem hafa yfirstjórn á
þjóðarbúinu. Það hefur verið
svo — liklega hálfan fjórða ára-
tug — að engum hefur dottið I
hug að spara, heldur hefur hver
þótzt mestur, sem mestu gat
eytt, þótt engin vitglóra væri i
eybslunni.
Þó að rfkisstjórn og alþingi fái
stöðugar ákúrur fyrir eyðslu-
semi — sem á lika rétt á sér, —
þá megum við ekki gleyma þvi,
að einstaklingarnir i þjóðfélag-
inu hafa ekki farið vitund betur
meö sina eigin fjármuni, þeir
hafa eytt peningunum i hreina
vitleysu, margir. En hér eru
auðvitað alltaf undantekningar,
sem betur fer, eins og með alla
aðra hluti, en ef litið er á heild-
ina, þá er ekki hægt að sjá að
margir hafi sparað við sig Ef til
vill fer að örla ögn á þvi nú, senn
hvað liður, en það mun ekki
ganga hljóðalaust fyrir sig ef
meira þrengir að og fólk neyðist
til þess.
íslendingar eyða á meðan
nokkur kostur er og sparnaður
eða aðhald I peningamálum er
þeim algjörlega framandi, sér-
staklega þeim, sem yngri eru.
Það er auðvitað mjög gamal-
dags að reyna að minna á þetta
orð og hvað þýðir, en ég ætla þó
að freista þess ef einhver, sem
les þessar linur, er búinn að
gleyma þvi eða hefur aldrei
heyrt það. Sparnaður og nægju-
semi hafa fylgt þjóðinni hartnær
I ellefu aldir, að frádregnum
þessum þrem, fjórum siðustu
áratugum.
Það sýnir það að velmegun er
ekki skilyrðislaust sú lifsnauð-
syn sem núlifandi íslendingar
állta — og allra sizt án þess að
fleira fylgi — það sýnir staða
þjóðarbúsins nú. Velmegunin
getur ekki staðið til lengdar,
nema að henni fylgi hagsýni og
hófsemi, það ætti hverjum
manni að vera ljóst af reynsl-
unni. Þó mikils hafi verið aflað
undanfarin ár, þá hefur eyðslan
verið miklum mun meiri og
enginn vandi hefði verið að
koma enn meira i lóg, þó
tekjurnar hefðu verið hærri.
Það er þvi ekki einhlitur mæli-
kvaröi á vélmegunina, hve mik-
ils er aflað, ef eytt er i vitleysu.
Aftur á móti ef tekjunum er
varið skynsamlega og af hag-
sýni — hæfilegur sparnaður
viöhafður, sem ekki er nema
hollt hverjum einstaklingi og
hverri þjóð — þá fyrst er hægt
að búast við velmegun sem
varir.
Eins og nefnt var fyrr, þá
hefur þjóðin komizt I gegnum
fyrri þrengingar — meira að
segja öldum saman — en hvern-
ig fór hún að þvi? Gerði hún það
með þvi að eyða meiru en hún
aflaði? Hvernig fóru þeir að.
sem komust i ,,álnir”, eins og
það hét á fyrri tima máli, ef
einhver komst sæmilega af
efnalega? Ég held, að það hafi
flestum tekizt með þvi að vera
forsjálir og eyða ekki meira en
þeir þurftu. Það sem setur strik
I reikninginn nú er það, að flest-
um finnst þeir ÞURFA að
eignast sem flest, og helzt það
sem er dýrast, þvi að það er svo
„púkalegt” að ,,tima” ekki að
eyða peningunum I hvað sem er.
Það er i dag álitið gamaldags
og þykir bera vott um nizku, ef
einhverjum dettur i hug að eyða
fjármunum sinum af skynsemi
og aðgát, og lætur vera að kasta
fé I ýmis tizkufyrirbrigði, en
velur og hafnar með yfirvegun
til að gera betri kaup. Nefna
mætti utanlandsferðir, i þessu
sambandi, þær eru orðnar að
hreinni „dellu” — það þykist
enginn vera maður með mönn-
um nema hafa farið til Majorka
mörgum sinnum, Kanarieyja,
— og á aðra sllka staði. Þetta er
tfzkufyrirbrigði, sem gjald-
eyrisforði okkar hefur fundið
fyrir, en hvað fær landið I stað-
inn? Ekki neitt, nema ef til vill
nokkra kvefaða vesalinga sem
ekki eru vinnufærir eftir ferð-
ina.
Þaö er ekki fróðleikur, sem
fólk sækist eftir með þessum
ferðum, ef svo væri, þá væri það
þakkarvert að fá betur menntað
og fróðara fólk til baka, en það
er þvi miður ekki annað, sem
gert er með gjaldeyrinn, en flat-
magað I sól daginn út og inn, og
á kvöldin er reynt að skemmta
sér eftir föngum. Nú vita það
allir, að það er mest sama fólk-
ið, sem fer ár eftir ár. Nú langar
mig til að leggja þá spurningu
fyrir þá, sem það gera, hvernig
hinir, sem aldrei fara út fyrir
landsteinana, muni fara að þvi
að lifa það af — EF ÞETTA ER
SVO MIKIL LÍFSNAUÐSYN,
sem margir halda fram, sem nú
sjá fram á færri ferðir. Hvernig
hefur fólk komizt af án þess að
geta veitt sér þennan munað —
eða annan? Það virðist engum
detta i hug, að það, sem einn
getur komizt af án, það hljóti
annar einnig að geta. Það þarf
engum að detta i hug, þó að i bili
verði að fækka ferðum til sólar-
landa og ef til vill fleira þurfi að
skera niður um stundarsakir,
t.d. fara einu sinni sjaldnar á
ball, bió, drekka bara eins og
hálfan kassa af kók á viku 1 staö
eins o.s.frv. — að lifið hér á
íslandi verði eins og á
miööldum? Ég held, að það
hefði þótt kóngalif þá, þótt ekki
hefði verið til nema helmingur
af öllum þægindum nútimans.
Ef ekkert má spara, ekki
minnka neinn óþarfakostnað, þá
þarf ekki að vorkenna neinum,
þvi þá lítur út fyrir, að flestir
vilji hafa allt á hausnum. — Ef
svo er ekki, þá ættu flestir að
vera fúsir til að neita sér um
þaö, sem ER ENGIN
NAUÐSYN. heldur hégómi. Það
eru eflaust margir i þjóð-
félaginu sem aldrei hafa getað
leyft sér neitt af þvi, sem öðrum
finnst goðgá að minnzt sé á að
þeir neiti sér um, um stundar-
sakir.
Peningar vaxa ekki á
trjánum, en svo virðist sem
sumir haldi að svo sé, þvi hvergi
má minnast á sparnað i neinni
mynd, þá ætlar allt vitlaust að
veröa. Það mætti lika eflaust
spara og nýta margt mikið
meira og betur en nú er gert —
án þess að það kæmi nokkrúm
illa eða hefði i för með sér
sjálfsafneitun af nokkru tagi —
nema þá að neita sér um að
fleygja þvi sem nýtilegt er.
Hvaö til dæmis um allan mat-
inn, sem keyptur er og siðan
fleygt, þegar búið er að bera
hann einu sinni á borð? Hvað
um glös,krukkur og flöskur sem
keypt eru fyrir gjaldeyri,
pappir, pappakassa, ilát af
ýmsu tagi. Væri ekki hægt að
nýta margt af þessu aftur? Þvi
ekki að spara dýrmætan gjald-
eyri með þvi að þvo glös og
flöskur og nota aftur og aftur, og
um leið og gjaldeyrir er
sparaður, þá mundi skapast
vinna fyrir þá sem annars eru
ekki fullgildir til annarrar
vinnu. Mætti ekki lika nýta
pappirinn betur með þvi að
setja upp verksmiðju, sem ynni
hann upp aftur. Það væru lika
mikil þjóðþrif ef öll plastflátin,
brúsar, sem kosta tugi króna
tómir — og margskonar önnur
plastflát — væru notuð aftur og
aftur, þar sem þvi verður
viökomið af hreinlætisástæðum.
Eflaust er hægt með góðu móti
að sótthreinsa mikinn hluta
nefndra fláta, svo að viöunandi
sé frá heilbrigðislegu sjónar-
miöi. Mótbáran mun hinsvegar
vera sú, að það sé dýrara fyrir
fyrirtækin, sem nota þessa
hluti, að láta hreinsa þau upp,
en að kaupa ný.
En þá má heldur ekki gleyma
þvi, að margt annað kemur á
móti. Þjóðhagslega séð væri
þetta gróði, það sparaðist geysi-
lega mikill gjaldeyrir og það
skapaðist vinnumarkaður fyrir
fjölda fólks, fyrir utan það að
þetta væri liður i náttúruvernd.
Þab hlýtur öllum að blöskra,
nema þeim er eru skeytingar-
lausir um þrifnað, að sjá allt
fljóta I drasli umhverfis okkur,
hvar sem er, á götunum og
meðfram þeim, á útivistar
svæðum og uppi um heiðar og
fjöll. Það er ekki hægt að halda
afgirtum lóðum hreinum vegna
þess að ruslið fýkur að úr öllum
áttum. Hirðusemin gæti náð út
yfir fleira en það, sem viðkemur
Ilátum undir matvöru. Hvað
með allar tunnurnar undan oliu
og fleira, hvað með
plastföturnar undan málningu,
ýmiskonar járnarusl o.fl. væri
ekki hægt að hirða betur um
þetta og nýta aftur?
Það liggur I augum uppi, að
þegar öllu er hent, hlýtur að
þurfa að kaupa annað i staðinn,
og þaö kostar mikla peninga.
Enn hef ég ekki minnzt á
fatnaðinn, honum er fleygt i
tonnatali árlega óslitnum,
aðeins vegna tizkusveiflna, og
hégómaskapar, — hræðslu við
að þykja ekki nógu „flott”. Fólk
þorir ekki að vera hagsýnt og
gera aðeins það sem tekjur þess
og efni leyfa, heldur rembist
það við að vera eins og aðrir af
ótta við umhverfið. Þessi óheil-
brigði hugsunarháttur leiðir
flesta út á glapstigu. Er ekki
timi til kominn að hætta þessu
heimskulega kapphlaupi um
finustu og flottustu húsin, hús-
gögnin, fatnaðinn, matinn,
bilinn, ferðalögin og fleira, en
reyna heldur að horfast i augu
■við veruleikann, sem leyfir
þessa óþarfa eyðslu ekki leng-
ur?
Þjálfari
Ungmennafélagið Leiknir Fáskrúðsfirði
óskar að ráða þjálfara i knattspyrnu fyrir
árið '75. Góð laun i boði. Uppl. í síma 91
Fáskrúðsfirði alla virka daga frá kl. 9-6.
Leiknir.
Bökamarkaóurinn
i HÚSI IÐNAÐARINS VID
INGÖLFSSTRÆTI
► ► VÍSIR VÍSAR Á VIÐSKIPTIN 4 i