Tíminn - 30.07.1966, Blaðsíða 9

LAUGARDAGUR 30. júlí 1966
TÍMINN
Sóknarprestur í f jöru-
tíu ár í sama brauðfnu
Á þessum tímum hraðans,
t svo og fólksflóttans úr sveitun-
um, og alla þeirra breytinga og
byltinga, sem nú eiga sér stað
í þjóðlífinu, má það teljast frá-
sagnarvert, að einn prestur hef
ur setið í sama brauðinu rétt
40 ár. Þetta er séra Páll Þor-
leifsson, sóknarprestur að
Skinnastað í Öxarfirði. Hann
] var kosinn þar prestur hinn 26.
ágúst 1926, en var þó ekki kom
inn í sóknina, því að hann stund
aði framhaldsnám í kristilegri
siðfræði, bæði í Kaupmanna-
höfn, París og í Þýzkalandi.
Hann kom heim um haustið og
hefur síðan þjónað Skinnastað-
arprestakalli, Garðssókn, Prest-
hólasókn og lengst af Víðirhóls-
calli á Hólsfjöllum. Aukaþjón-
stu í Raufarhafnarsókn hafði
ann á hendi 1946 til 1947 og
1951 og lengst af síðan, með
því að sú sókn er venjulega
prestlaus. ÖUum þess.um sókn-
um sínum hefur hann þjónað af
frábærum dugnaði og einstakri
samvizkusemi. Hann náði fljótt
miklum vinsældum. sem ekki
hafa dvínað síðan.
Séra Páll er fæddur að Hól-
um í Hornafirði hinn 23. ág.
1898, sonur Þorleifs alþm.
Jónssonar og Sigurborgar konu
hans. Hann lagði ungur út á
námsbrautina og tók stúdents-
próf 1921. Stundaði síðan guð-
fræðinám við Háskólann og
lauk glæsilegu prófi þaðan vor-
ið 1925. Hann var með afbrigð-
um mikill námsmaður. Af skóla
bræðrum hans var það Einar
Magnússon, núverandi rektor
Menntaskólans, sem einn stóð
honum jafnfætis sem námsmað
ur, enda er Einar viðurkennd-
ur gáfumaður og hörkudugleg-
ur.
Þegar séra Páll hafði verið
kosinn prestur, fóru margir að
velta því fyrir sér, hvort það
hefði nú verið rétt, að kjósa
hann, svona ungan og óreynd-
an. Ástæður eru til alls. Á
undanförnum árum höfðu log-
að illvígar deilur á milli gamla
sóknarprestsins og safnaðar-
manna í öllum sóknunum. Sum
þessi deilumál voru ennþá
óleyst, og flokkadrættir og sund
urlyndi óð uppi hvarvetna.
Þetta hlyti að verða ónotaleg
aðkoma fyrir ungan og óreynd-
an prest. Og sóknarmenn voru
margir óttaslegnir og spáðu
því, að hér yrði hann ekki lengi
prestur. Hann yrði þeirri stund
fegnastur er hann kæmist á
burt. En þessi ótti reyndist ger-
samlega ástæðulaus. Hann
leysti öll hin gömlu deilumál,
án þess að nokkur maður hefði
hugmynd um hvernig hann fór
að því. Og allir flokkadrættir
og allt sundurlyndi var þegar
úr sögunni. Síðan hefur hann
setið á friðarstóli í 40 ár og
notið mikils trausts og álits í
öllum sínum sóknum. Hann þyk
ir góður prestur, þótt ekki
verði hann talinn beinlínis skör-
ungur. Hann hefur verið kosinn
í allar þær trúnaðarstöður, sem
hægt er að bjóða einum sveita-
presti, og hefur hann rækt þær
af frábærri trúmennsku og
samvizkusemi, enda hefur hann
við að styðjast mikla menntun
og fjölþættar gáfur.
Kona séra Páls er Guðrún
Elízabet Arnórsdóttir prests á
Séra Páll Þorleifsson
Hesti. Þau hafa eignast mörg
mjög mannvænleg börn.
Nú hefur heyrzt, að séra Páll
sé á förum frá Skinnastað. Ef
það reynist rétt, mun sóknar-
fólkið áreiðanlega sakna hans,
því að vandfundinn verður sá,
maður, sem fyllir fullkomlega
í sæti hans. B.S.
9
Hálrrsar Vilhjálmsson:
HJGLEIDING M
3. hluti
STÆKKUN
SVEiTARFtLAGA
Noregur:
Árið 194 var skipuð nefnd, sem
endurskoðt skyldi skipun sveitar-
félaganna landinu. Með lögum
frá 1956, in almenna endurskoð-
un á skiptigu í sveitarfélög var
konungi h.milað að framkvæma
endurskoðtiina í samræmi við
meginreglv laganna, án þess að
leggja þyiti málið fyrir þingið.
Þessar míinreglur voru í aðal-
atriðum síihljóða tillögum nefnd
arinnar, e þó skyldi stefnt
að nokku fjölmennari sveitarfé-
lögum, ernefndin hafði gert ráð
fyrir semlágmarki. Nefndin hafði
stungið ipp á 2500—3000 íbúum
í hveiju sveitarfélagi sem lág-
marki. Nánari framkvæmd máls-
ins var í aðalatriðum ákveðin þann
ig af þinginu:
1. Nefnd (Kommuneinddelings-
kommité) semur, að fengnum upp
lýsingum og tillögum frá fylkis-
stjórum og fylkisnefndum, bráða-
birgðatillögur um breytingar í
hverju fylki. Bráðabirgðatillögurn
ar eru síðan sendar fylkisnefnd-
um ,og sveitarstjórnum, sem hlut
eiga að máli. Að fengnum umsögn
um þessara aðila gerir nefndin
lokatillögur til ráðuneytisins.
2. Ef nefndin breytir þá ekki bráða
birgðatillögum sínum, annast ráðu
neytið framkvæmd málsins, án
frekari umsagnar seivtarstjórna-
eða fylkisnefnda, ef ráðuneytið
fellst þá á tillögur nefndarinnar
í verulegum efnum. Að öðrum
kosti gengur málið aftur til sveit-
arstjórnar og fylkisnefndar áður
en það verður afgreitt.
3. Ákvörðun um breytingu má
taka án samþykkis þingsins, jafn-
vel þó að sveitarstjórn og fylkis-
nefnd séu á móti breytingunni,
ef breytingin er í samræmi við
tillögu nefndarinnar og ekki fleiri
en tveir af fastameðlimum henn-
ar hafa greitt atkvæði gegn breyt-
ingunni.
Samkvæmt þessum meginreglum
gerði nefndin bráðabirgðatillögur
fyrir öll fylkin. Eftir að sveitar-
stjórnir og fylkisnefndir höfðu
haft málið til athugunar gerði
nefndin tillögur til breytinga á
árinu 1960 og á næstu árum voru
umbæturnar framkvæmdar. Sam-
kvæmt lögum frá 1961 var akveð-
ið að allir kaupstaðir nema Oslo
og Bergen skyldu vera með í íylkj
um með sama rétti og önnur sveit
arfélög.
Árangur þessara ráðstafana sést
af eftirfarandi töflu:
Hreppar 1950 1965 Kaupstaðir 1950 1965 Samtals 1950 1965
Undir 1000 íbúar 81 21 3 0 84 21
1000—2000 fbúar 203 58 10 1 213 59
2000—5000 íbúar 293 183 23 1 316 184
5000—10000 íbúar 78 114 9 11 87 125
10000—20000 íbúar 22 35 13 20 35 55
20000—50000 íbúar 3 7 2 10 5 17
Yfir 50000 íbúar 0 1 4 4 4 5
Samtals 680 419 64 47 744 466
Nú er talið, að í stórum drátt- um fjölgað úr 131 í 202 sveitar-
um sé lokið sameiningu sveitar-
félaganna í Noregi.
Af framanskráðri töflu má sjá
að sveitarfélög með færri en 5000
íbúum“voru árið 1960 samtals 613,
en á árinu 1965 hafði þeim fækk-
að og eru nú samtals 264 Þess-
um sveitarfélögum hefur því fækk
að um 349. Hins vegar hefur sveit-
arfélögum með fleiri en 5000 íbú-
félög eða um 71. Heildarfækkun
sveitarfélaganna i landinu á þess-
um 15 árum nemur því 278.
Svíþjóð:
Ríkisstjórnin skipaði nefnd árið
1943, sem hafði það hlutverk að
athuga hvernig framkvæma mætti
hagkvæmari skiptingu ríkisins í
sveitarfélög. í nefndaráliti sínu
frá 1945 lagði nefndin einróina
til, að komið yrði á nýrri skipun
i sveitarfélaga svo fljótt sem auðið
væri, þar sem mörg hin smærri
sveitarfélög yrðu sameinuð, þann-
ig að sköpuð yrðu stærri og fjár-
hagslega sterkari sveitarfélög. Með
sameiningum skyldi yfirleitt stefnt
að sveitarfélögum með 2000—3500
íbúa. Þessa ályktun byggði nefnd
in á rannsóknum, sem leiddu
ljós, að þessi fjöldi væri nauðsyn-
legur til þess að sveitarfélögin
gætu leyst veigamikil verkefni sín.
Vegna fræðslumála var talið að
íbúar þyrftu að vera 3000—3500
í hverju sveitarfélagi, vegna fram-
færslumála 2000—2500 íbúar og
vegna heilbrigðis- og byggingar-
mála 2000 íbúar. Höfð var hlið-
sjón af fleiri málaflokkum .Meg-
inreglur nefndarinnar voru sam-
þykktar með lögum frá 1946, þar
sem ákveðið var að fram skyldi
fara almenn endurskoðun á sveit-
arfélagaskiptingunni. Verk þetta
hófst hjá fylkisstjórnunum, sem
söfnuðu upplýsingum, ræddu við
sveitarstjórnir og gjörðu síðan til-
lögur um breytingar hver í sínu
fylki. Tillögurnar voru síðan í at-
hugun í ráðuneytinu og sveitar-
stjórnirnar fengu enn á ný tæki-
færi til að koma sjónarmiðum sín-
um á framfæri. Að lokum komu
tillögurnar til meðferðar ráðherra,
en síðan tók konungur ákvörðun
Framhald á bls. 12.
Friðrik Ólafsson skrifarum skðk
Pillsbury leiðréttir mistök sín
Þegr Píllsbury vann hinn fræga
sigur sinn i Hastings 1895, var
hann !2 ára gamall og hafði þá
aðeini teflt skák i 5 ár, þótt ótrú-
legt tegi virðast. Það átti ekki
fyrir þessum unga snillingi að
liggjaað verða langlífur, því að
um þítugt hafði heltekið hann
meinemd, sem tveimur árum sið
ar dó hann til dauða- En Pills-
burytókst þrátt fyrir þetta að
vinnémörg glæsileg afrek og með
al þirra eftirminnilegustu má
nefnísigur hans yfir dr. E. Lasker
í Canbridge Springs 1904, sem áð-
ur erminnzt á. Þar tókst honum
loksiit að fá leiðréttingu mála
sinna pg hefna ófaranna i Len-1
ingrad 1896. Mátti ekki tæpara
standa, því að Pillsbury lézt ári
síðar og var þegar farinn að kröft
um, er hann tefldi þessa skák. Hún
er því réttnefnd svanasöngur hans.
Cambridge Springs 1904.
Hv: H. N. Pillsbury.
Sv.: dr. E. Lasker.
Drottningarbragð.
1. d4, d5 2. c4,e6 3. Rc3,Rf6 4. Rf3,
c5 5. Bg5,cxd4 6. Dxd4,Rc6 CLask
er hefur ekki séð neina ástæð'u til
að gera breytingu á fyrri tafl-
mennsku sinni, enda þótt hann
sjálfsagt hafi gengið út frá þvi
sem gefnu, að andstæðingur hans
lumaði á endurbót. Hann dæmir
1 stöðuna út frá almennum grund-1
vallarreglum og treystír því, að
hún sé nægilega traust til að
standast hvers konar nýjungar.'
7. Bxf6 (Endurbót Pillsbury, eins
og áður er greint). 7. —-,gxfö (Eft
ir 7. —,Rxd4 8. Bxd8,Rc2+ 9.
Kdl.Rxal sleppur svarti riddarinn
ekki út og hvítur fær tvo létta
menn fyrir hrók). 8.Dh4,dxc4 (8
—, d4 strandar á 9. 0-0-0) 9. Hdl,
Bd7 10. e3,Re5? (Vafasamur leik
ur. Betra hefði verið 10. —, f5 11.
Dxc4,Bg7 12. Db3,Db6 og svartur
hefur lítið að óttast). 11. Rxe5, fx
e5 12. Dxc4 Db6 13- Be2! (Fórnar
réttilega peði fyrir sóknarmögu-
leika).
13. —Dxb2 (Lasker tekur ótrauð-
ur áskoruninni, enda var það ekki
hans vandi að hopa af hó!mi.'
14. 0-0, Hc8 15. Dd3, Hc7 16. Re4,
Be7 17. Rd6t (Þennan riddara mð
svartur naumast taka. T. d. 17. —,
Bxd6 18. Dxd6,Db6 19. Dxe5 og
hvítur hefur yfirburðastöðul. 17.
—, Kf8 18. Rc4,Db5 19. f4 (PiPs-
bury teflir sóknina af mikilli
snilld.) 19. —,exf4 20. Dd4!,fC 21.
Dxf4,Dc5 22. Re5,Be8 23. Rg4,f5
24. Dh6t,Kf7.
25. Bc4! (Þessi fallegi leikur er
aðeins rökrétt afleiðing hinnar
glæsilegu taflmennsku, sem hófst
með 13. leik hvits. Svartur er nú
varnarlaus.) 25. —, Ilc6 26. Hxf5t,,
Dxf5 27. Hfl (Sóknarmáttur hvítu j
stöðunnar minnkar ekkert, þó að
báðir hrókarnir hverfi). 27. —,Dx
flt 28. Kxfl,Bd7 29. Dh5, Kg8 30.
Re5. Svartur gafst upp.
Þar með voru reikningamir jafn
aðir og Pillsbury búinn að öðlast
ró á sálu sinni.
i Staðan eftir 24- leik.