Vísir - 24.06.1975, Blaðsíða 6

6
Vísir. Þriðjudagur 24. júni 1975.
vísir
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Haukur Helgason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 44. Simi 86611
Síðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 700 kr. á mánuði innanlands.
i lausasöiu 40 kr.eintakið. Blaðaprent hf.
Yfirstétt Islands
Óhætt er að segja, að menn eru almennt
hneykslaðir á nýgerðum kjarasamningum flug-
manna og flugfélaga. Þessir samningar eru köld
vatnsgusa i andlit þjóðar, sem býr við lækkandi
þjóðartekjur og óvenjulega efnahagserfiðleika.
Einkum eru samningarnir þó hnefahögg i and-
lit láglaunafólks i landinu. Fulltrúar þess hafa
setið á löngum fundum með vinnuveitendum, þar
sem rætt hefur verið og reiknað af sanngirni og
ábyrgð um afkomu þjóðarbúsins og greiðslugetu
atvinnuveganna.
Þegar láglaunafólk hefur náð samningum, sem
fara bil beggja og taka bæði tillit til rekstrar-
erfiðleika heimilanna og fyrirtækjanna, koma
flugmenn og ná kjarabótum, sem nema meiru en
launum láglaunafólks, og i sumum tilvikum rúm-
lega tvöföldum launum þess.
Flugleiðir hafa verið reknar með halla að
undanförnu og hafa fengið mjög háa rikisábyrgð
til þotukaupa. Sú aðstoð var mjög umdeildi vor,
þegar alþingi hafði hana til meðferðar. Menn
gagnrýna þvi Flugleiðir harðlega eftir samninga,
sem kosta fyrirtækið allt að 200 milljónum króna
á ári, og segja: Á þessu þykist þið hafa efni.
Forystumenn Flugleiða verja sig og segja
samningana hreina nauðungarsamninga. Stétt-
arfélög flugliða, einkum flugmannafélagið, hafi
algert kverkatak á fyrirtækinu. Fyrirtækið mundi
ramba á barmi gjaldþrots og glata markaðsað-
stöðu, ef flugliðar færu i verkfall.
Jafnvel hægagangsaðgerðir geta sett allan
rekstur Flugleiða úr skorðum, svo sem reynslan
sýnir. Ekki bætir úr skák, að félög flugliða semja
hvert i sinu lagi, þannig að fyrirtækið getur
fengið á sig tvö eða fleiri verkföll i einni samn-
ingahrinu.
Það hefur engin áhrif á þetta kverkatak, þótt
mikil offramleiðsla sé á lærðum atvinnuflug-
mönnum. Flugleiðir verða að festa stórfé i námi
flugmanna þess á hverri flugvélartegund fyrir
sig. Þessi kostnaður leiðir til þess, að fjárfesting-
in i hverjum flugmanni er orðin svo gifurleg, að
ódýrara er að ganga að kröfum hans en að missa
hann til erlendra flugfélaga.
Samkvæmt nýju samningunum eru byrjunar-
laun flugstjóra 215.000 — 260.000 krónur eftir flug-
vélartegund og 348.000 — 420.000 eftir fullan
starfsaldur. Byrjunarlaun aðstoðarflugmanna
eru 159.000 krónur.
Þessar gifurlegu tölur slá ekki einungis út ráð-
herra og hæstaréttardómara, heldur einnig þá
lækna, sem vinna nótt sem nýtan dag. Þessi laun
eru gersamlega úr sambandi við önnur laun i
þjóðfélaginu.
Hækkunin ein nemur 70.000 —100.000 krónum á
mánuði. Hún er meiri en mánaðarlaun láglauna-
fólks og i sumum tilvikum meiri en tvöföld laun
þess. í prósentum nemur hækkunin 24,4%, auk
5%, sem áður hafði verið samið um.
Þessir samningar hafa þegar komið illu af stað
i þjóðfélaginu. Almenningur sér, hvilikum
árangri einstefnumenn geta náð, ef þeir svifast
einskis i eiginhagsmunastefnu sinni. Þessir
samningar eru vægast sagt hörmulegir, enda
hefur Alþýðusambandið fordæmt þá harðlega.
—JK
öryggisráöiö á fundi. ÞriÖji heimurinn er aö taka af þvi völd-
in.
Þrjátíu ár
í þjónustu
friðaríns?
Á fimmtudaginn eru
liðin þrjátiu ár frá þvi
stofnskrá Sameinuðu
þjóðanna sá dagsins
ljós. Á þessum þrem
áratugum hafa aðild-
arrikin orðið þrefalt
fleiri en þau voru i upp-
hafi. Það hafa orðið
miklar breytingar á
pólitiskri stefnumótun
á þessu timabUi.
Margir ibúar glerhússins i
New York hafa kastað grjóti
næsta kæruleysislega og margir
óttast, að áframhaldandi þróun
i þá átt.semnú stefnir, kunni að
leiða til þess, að Sameinuðu
þjóöirnar renni út i sandinn eins
og Þjóðabandalagið á sinum
tima.
Draumar
rætast sjaldan
I dag eiga 138 riki aðild að
Sameinuðu þjóðunum. Mörg
þeirra eru fátæk smáriki, sem
hafa færri ibúa en meðalstórt
þorp I Bandaríkjunum. Samein-
uðu þjóðirnar eru ekki það, sem
þeim var ætlað að vera, fremur
en Þjóðabandalagið var það.
Kannske er það vegna þess, hve
sjaldan draumar rætast.
Debit og kredit
Þrlr órólegir áratugir hafa
liðið án heimsstyrjaldar. Kjarn-
orkujafnvægið kann að vera
aðalvaldurinn að þvi. En Sam-
einuðu þjóðirnar hafa marg-
sinnis sannað, að þær eru betra
en ekkert.
Hermenn þeirra hafaoft, t.d. i
Miðausturlöndum, verið eins og
eldvarnahurö, trygging fyrir
þvi, að ekki fari allt I bál og
band á svipstundu, þótt það hafi
þvi miður einnig komið i ljós, að
þeir megna ekki að hindra elds-
voða, ef nægu bensini er hellt á
bálið.
Blokkir og biokkir
innan þeirra
. Þaö er mikill baggi á samtök-
unum, aö þau skiptast i blokkir
eöa hópa og það eru jafnvel
blokkir innan þeirra. Um það bil
75 lönd vilja telja sig óháö bæði
Vesturlöndum og Sovétrikjun-
um og telja sig þvi til þriðja
heimsins.
1 rauninni eru fimm eða sex
„heimar” innan samtakanna og
það kemur oft til árekstra milli
þeirra.
Það eru 42 þjóðir i Afriku-
blokk, 201 Araba-blokk og svo er
Asiu-blokk, Suður-Ameriku-
blokk, rússnesk-blokk og vest-
ræn-blokk.
Meirihluti þriðja
heimsins
Riki, sem hafa samanlagt um
10 prósent af ibúafjölda heims-
ins og sem eru skrifuð fyrir að-
eins örlitlu broti af heimsfram-
leiðslunni, hafa meirihluta á
Allsherjarþinginu. Þriðji heim-
urinn getur þvi, og gerir, keyrt i
gegn hvaða mál, sem hann vill,
jafnvel þótt það brjóti i bága við

Umsjón:
Óli Tynes
stofnskrána, eins og gerðist á
siðasta þingi, þegar Suður-
Afrika var rekin úr samtökun-
um. Það er réttur, sem aðeins á
að heyra undir öryggisráðið.
Bandaríkin
aðalskotmarkið
Bandarikin, sem eru auðug-
asta og voldugasta aðildarrikið,
hafa orðið aðalskotmark þessa
háværa meirihluta. Ábyrgir
bandariskir stjórnmálamenn
kalla 29. þingið, sem lauk i
desember, hreina hörmung.
Það einkenndist af hrokafullri
framkomu þriðja heims rikj-
anna, sem kommúnistar ýttu
dyggilega fram. Getur svo far-
ið, að Bandarikin þrjóti þolin-
mæði einn góðan veðurdag?
Bandarikjamenn virðast eiga
töluvert eftir af þolinmæði, en
bæði þeir og aðrir hafa áhyggjur
af þvi, sem er að gerast.
Milljónir orða
en ekkert vald
Gagnrýnendur segja, að Sam-
einuðu þjóðirnar séu sameinað-
ar aðeins að nafninu til. Sam-
tökin séu klunnaleg og ósveigj-
anleg og megni ekki að beita sér
fyrir öðru en bráðabirgðaúrbót-
um, sem oft séu neikvæðar.
En sameinuðu þjóðirnar hafa
ekki löggjafarvald og gagnsemi
þeirra er komin undir aðildar-
rikjunum sjálfum. Tugir af til-
lögum eru samþykktar á hverju
þingi, en margar þeirra eru ná-
kvæmlega einskis verðar og að-
eins teknar upp vegna þrýstings
frá einhverri blokkinni. Menn
heyra milljónir orða, en þeim
fylgir ekkert vald.
Óöryggi
i öryggisráðinu
Það vald, sem þó er fyrir
hendi, er að finna i öryggisráð-
inu. Upphaflega áttu 11 lönd
sæti I þvi, en nú eru þau 15. En
þau fimm riki, sem eiga þar
fastafulltrúa, geta öll beitt neit-
unarvaldi til að koma I veg fyrir
hverjar þær aðgerðir, sem þeim
hentar ekki. A þrjátiu árum hef-
ur neitunarvaldinu verið beitt
134 sinnum. Þar af hafa Rússar
beitt þvi 110 sinnum.
Stórveldin
afgreiða stórmálin
Ef stórmál eru tekin fyrir,
eins og t.d. afvopnun, fara stór-
veldin sinu fram og sneiða al-
gerlega hjá Sameinuðu þjóðun-
um. Þá eru það aðeins þeirra
raddir, sem heyrast.
Upp á siðkastið hafa margir
velt þvi fyrir sér, hvort Sþ. verði
þess megnugar að fást við þau
vándamál,sem framundan eru.
Meðan Bandarikin og banda-
menn þeirra höfðu meirihluta á
þinginu, var þó farið eftir regl-
um stofnskrárinnar. Riki þriðja
heimsins hugsa hinsvegar ekk-
ert um þær og skeyta ekkert um
mótmæli, þegar þau þröngva
tillögum sinum i gegnum þingið.
Stjórnmálamenn argir
Margir bandariskir stjórn-
málamenn eru að vonum argir
vegna þessa. Þeir leggja að visu
ekki til, að Bandarikin segi sig
úr samtökunum, en þeir hafa
krafizt þess, að stjórnin geri
gagngera endurskoðun á stöðu
sinni innan þeirra.
Þeir vilja lika, að ákveðið
verði, hversu langt eigi að leyfa
rikjum þriðja heimsina að
ganga, áður en Bandarikin segi,
að nú sé nóg komið, og hætti öll-
um afskiptum. Nefnt hefur ver-
iðsem dæmi, að Bandarikin eigi
ekki að liða, að Israel verði rek-
iö úr samtökunum. Og án
Bandarikjanna væri varla hægt
að tala um Sþ. sem alþjóðasam-
tök.
Ekki
alveg gagnslaus
Sameinuðu þjóðunum er i
mörgu ábótavant og allir eru
sammála um, að engin stór-
breyting til batnaðar sé á næstu
grösum. Það er þó langt frá þvi,
að samtökin geri ekkert gagn.
Það eitt, að þau skuli vera til,
hefur oft verið huggun á hörm-
ungartlmum. Þau voru til 1946,
þegar þau með aðstoð almenn-
ingsálits i heiminum neyddu
Sovétrikin til að hætta við að
leggja undir sig Azerbaidjan
héraðið I Iran. Þau hafa oft
skorizt I leikinn i Miðaustur-
löndum, á Kýpur og i Kongó.
Þau hafa lagt til ramma utan
um alþjóðlegt samstarf á sviði
menningarmála, tækni og vis-
inda,heilbrigðismála, barna-og
flóttamannahjálpar, matvæla-
framleiðslu og skyldra mála.
Þvi yrði það ómetanlegt tjón
fyrir heiminn, ef svo illa færi, að
þeirra nyti ekki við næstu
þrjátiu árin.