Vísir - 30.06.1975, Page 7

Visir. Mánudagur 30. júni 1975.
7
Hvers vegna taka sum
mál svona langan
tima?
Það var Garðar Gislason full-
triii, sem reyndi að svara þess-
ari erfiðu spurningu. Hann
sagðist strax vilja, benda á at-
riði, sem mörgum þætti
smávægilegt eins og t.d. vélrit-
un. Stundum dregst að birta
stefnu svo mánuðum skiptir,
einfaldlega vegna þess að vél-
ritun fæst ekki.
Þá væru yfirheyrslur ákaf-
lega tfmafrekar. Stundum
þyrfti að senda málin út á land
vegna vitna, sem væru þar
stödd. Þá kæmu oft óvænt
dauðsföll til. Siðan eru það
sumarleyfi dómara, og úthlutun
mála getur dregizt allt að 3
mánuði hjá yfirborgardómara.
Þá benti Garðar á það, hversu
gífurleg vinna hvert einstakt
mál væri fyrir dómarann. Hann
þyrfti ekki einungis að semja
dóminn.heldur þyrfti hann að
gæta hagsmuna beggja málsað-
ilja.
H j ón a skiln a ðir nir
Tröllauknum tölum um gifur-
lega fjölgun þeirra er slegið upp
alítaf öðru hvoru. Það er yfir-
borgardómari, Björn Ingvars-
son, sem annast þau sjálfur.
Þess má geta, að hann er
formaður Dómarafélags
íslands og þvi öllum hnútum
kunnugur.
Hann gerði litið úr þvi, að
skilnaðir færðust eitthvað
óskaplega i vöxt og sagði, að tal-
an breyttist litið þessi árin.
Björn taldi, að meginbreytingin
væri kannski fólgin i þvi,
aðfleiri lögskilnaðir væru nú
veittir á grundvelli hjúskapar-
brota. Væri það orðið algengt,
að hjónin mættu með sinum lög-
mönnum og bæru slikt hvort upp
á annað og fengju þar með lög-
skilnað.
Hvað hraða i málsmeðferð
snerti sagðist Björn halda, að
þau gengju öllu hraðar fyrir sig
hjá borgardómaraembættinu en
t.d. málin hjá sakadómara.
Hann benti á, að fæst af þeim
málum, sem á annað borð tækju
lengri tima en 3 vikur, væru
eldri en eins til tveggja ára. Það
virðist reyndar vera nokkuð al-
gengt, að mál taki 2 ár með eðli-
legum hraða.
Þegar Björn var spurður um
það, hvort einhverjar nýjungar
væru á döfinni, benti hann á
Réttarfarsnefnd, sem skilaði
væntanlega áliti i haust, væri
ætlað að koma með þær. Eftir
að vinnuálagið jókst svona mik-
ið á dómurunum. sagði hann að
þeir hefðu reynt að taka tæknina
i þjónustu sina. Þannig er nú t.d.
notað segulband við vitnaleiðsl-
ur, þ.e.a.s. ef lögmenn sam-
þykktu það. Hins vegar hefur
Hæstiréttur gagnrýnt notkun
segulbands.
Þingfest mál i borgardómi:
Skriflega flutt 1974 1973
Dæmd 2028 1831
Askorunarmál 1666 1626
Sætt 540 530
Hafin 374 365
4608 4352
Munnlega flutt
Dæmd 180 199
Sætt 78 68
Hafin 85 109
Kjörskrármál (kosningaár) 47 0
Munnlega flutt 1974 1973
Vitnamál 12 6
Eiösmál 0 3
5010 4737
Þingfestingar 5137 4621
Hjónavigslur 172 144
Könnunarvottorö 172 97
Leyfisbréf til skiinaöar aö boröi og sæng 198 175
Hjónaskilnaöarmál 550 526
Sjóferöapróf 41 49
Dómkvaöningar matsmanna 130 156
Litið inn hjá Borgardómara
Hvernig ganga málin fyrír sig?
A Hallveigarstöðum geta þeir
látið gifta sig, sem ekki óska
eftir blessun kirkjunnar. Hús
þetta er raunar haft til margvis-
legra nota, þar er t.d. Kven-
réttindaféiag isiands tii húsa,
sýningarsalur, hárgreiðslu-
stofa, og siðast en ekki sizt
borgardómaraembættið.
Hvað fer eiginlega fram þar
og er það satt, að mál séu næst-
um svo áratugum skiptir fyrir
dómstóium? Biaðamenn VIsis
fýsti að fá svör við þessum og
þvilikum spurningum og ákvað
því að heimsækja dómsvaldið.
Húsið sjálft er að utan hiö
vinalegasta og þegar komið er
inn fyrir, væri allt eins hægt að
álíta sig staddan i banka, ef tek-
ið er mið af innréttingunum.
Dómssalirnir 4 eru kirfilega
faldir fyrir gestsauganu.
Það hittist svo vel á þann dag,
sem við heimsóttum embættið
að svokallaður úthlutunardagur
var hjá yfirborgardómara. Þá
er öllum þeim málum, sem ekki
tekst að sætta i bæjarþinginu,
sem haldið er tvisvar i viku,
skipt á milli dómaranna. Mál-
unum er úthlutað þannig á milli
þeirra, að dómararnir draga úr
bunkum. En áður hefur yfir-
borgardómari sjálfur farið yfir
hvert einasta mál og flokkað
þau eftir skyldleika. Um leið og
dómarinn hefur dregið, er málið
komið i hans umsjá og virðist
svo sem aðeins dauðsfall geti
létt þvi af honum. Þessi grund-
vallarregla er þó auðvitað
frávikjanleg eins og svo margar
aðrar. Og kemur það oft fyrir,
að dómarar skiptast á málum,
ef þau snerta þá sjálfa.
Þennan dag var bæjarþing
haldið. Þá má segja að málin
verði til i augum borgardómar-
anna. Þau eru þá skjalfest, og
byrjað er að vinna i þeim. A
hverju þingi er fjallað um eitt-
hvað 200 mál, oft er þá helming-
ur nýr og hitt eru eldri mál.
Dómssalirnir eru opnir og þar
situr dómarinn i skikkju sinni og
lögmennirnir 2eru mættir til að
þingfesta. En það vakti strax
athygli okkar, að það var engin
biðröð af lögmönnum. Svo virt-
ist sem aðeins tveir lögmenn
væru þarna sem þingfestu öll
málin. Siðar fékkst skýring á
þessu atriði. Lögmenn hafa gert
sér grein fyrir hvers konar
timasóun það væri að biða eftir
aðkomastað. Hafa þvi ákveðnir
lögfræðingar tekjð að sér að
koma með málin, svona i.fyrstu
atrennu.
Sigriöur ólafsdóttir er ein af
þremur dómurum i bæjarþing-
inu. Hún fræddi okkur um það,
að langmestur hluti málanna
um 92.5% væri afgreiddur á 2-3
vikum, yfirleitt væru þetta svo-
kölluð útivistarmál, þar sem
enginn mætir af hálfu aðila. Er
þá úrskurðað með hliðsjón af
þeim gögnum, sem lögð hafa
verið fram.
Sigriöur sagði, að dómtaka
væri sennilega ódýrasti hluti
málarekstursins. Þing-
festingargjaldið væri 550 krónur
og stefnubirting um 400 krónur.
Hvað kostar þá að taka
sér lögmann?
Grunngjald fyrir skrifleg mál
er 6000 krónur og siðan þarf að
greiða lögfræðingnum 10% af
fjárhæð stefnunnar. Ef málið er
flutt munnlega, hækkar
tilkostnaðurinn nokkuð. Þá er
lágmarksgjaldið 18000+15% af
fjárhæð stefnunnar upp i 1.5
milljón og siðan 7% af þvi sem
þar er framyfir.
Sigriður sagði, að yfirleitt
legði lögmaðurinn út fyrir öllum
kostnaði þar til málið væri kom-
ið 1 heila höfn.
IIMIM
SÍOAIM
Umsjón:
Berglind
Ásgeirsdóttir
Dagar mál einhvern
timann uppi?
Yfirborgardómari sagði, að
sér væri ekki kunnugt um það.
Aö visu færi stundum svolitið að
slá i málin t.d. væri eitt 9 ára
gamalt mál fyrir dómstólnum.
En hins vegar gleymdust mál
aldrei sem slik.
Visismönnum var bent á það,
að það tefði ákaflega mikið fyrir
afgreiðslu mála, að lögmenn
notuðu timann, sem liði frá
þingfestingu til réttarhalds,
ekki sem skyldi, til gagnaöflun-
ar. Það væri allalgengt, að um
frest væri beðið til gagnaöflun-
ar. Eftir að Björn hafði leyst
greiðlega úr spurningum okkar,
var úthlutunarfundurinn að
hefjast, svo að ekki var vert að
tefja hann lengur.
Visismenn héldu brott úr
Kvenréttindahúsinu öllu visari
en þeir inn komu.
Þeim hafði orðið ljóst, hversu
gifurleg ábyrgð það er, sem
hvilir á dómurunum þarna inni.
Dómararnir i Borgardómi
starfa jafn sjálfstætt og t.d.
sýslumenn úti á landi. Krafan,
sem gera þarf til þeirra um rétt-
sýni og sanngirni, þegar haft er
ihuga, að þeir eru aðeins mann-
legir, er gifurlega mikill.
Frá málflutningi fyrir Borgardómi, Björn Þ. Guömundsson f dómarasæti.