Tíminn - 15.09.1966, Page 3

Gráhári skrifar um:
Upprótið við
Þingvaliaveg
„Þeir, sem um Þingvallaveg hafa
farið, þetta ár og lengur, hafa
ekki komizt hjá að veita sérstaka
athygli því umróti sem gert hefur
verið í melunum norðan Helga-
fells. Þarna eru miklar malarnám-
Fimmtugur er í dag Þórður
Gíslason bóndi og skólastjóri Öl-
keldu II, Staðarsveit.
Þórður stofnaði nýbýli úr eigna
jörð foreldra sinna fyrir 20 árum
og hefur gert það að stórbýli.
Jafningi hefur hann annazt barna
fræðslu í Staðarsveit og má segja
um hann eins og einn frægan
skólamann að öllum kom hann til
nokkurs þroska.
Þórður er einn þeirra ham-
ingjusöm manna er geta greitt
götu samferðamanna sinna, því
auk þess að vera gildur bóndi og
góður uppfræðari, hafa hlaðizt á
hann margháttuð trúnaðarstörf
fyrir sveit sína og hérað og þá ekki
sizt fyrir unga fólkið, enda ung-
mennafélagi nær 40 ár og for-
ur, (þó ekki steypumöl), og lát-
laus efnisflutningur til borgarinn
ar ,á þeim jarðefnum sem þar er
að fá. Þetta er allt notað til upp-
fyllingar, í húsgrunna og götur og
ekki til annars hæft. Þessir efnis-
flutningar hafa skapað töluverða
atvinnu og gefið g óðar tekjur
þeim sem að honum standa og
er ekki nema gott um það að
svarsmaður þess félags um helm
ing þess tíma. Þórður hefur alltaf
tíma til að leggja góðu máli lið
og munar um liðveizlu hans enda
þéttur fyrir, þó engan viti ég
betri til samvinnu og að starfa
með andstæðum skoðanabræðrum
en hann. Þórður er kvæntur
hinni ágætustu konu, Margrét Jóns
dóttur frá Vatnholti og eiga þau
7 mannvænleg börn.
Það var ekki ætlunin að rekja
hér æviágrip Þórðar, enda enn
talinn með ungu kynslóðinni þar
vestra, en hugheilar hamingjuósk
ir skulu honum færðar með
þeirri von að Staðsveitungar og
Snæfellingar fái að njóta starfs
krafta hans sem lengst. Þ.K.
segja. Þetta horfir þó öðruvísi við
gagnvart ríkissjóði og vegfarend-
um yfirleitt. Við þessa flutninga
eru aðallega notaðir stærstu og
þyngstu bflar sem hér eru t um-
ferð en aðalvegurinn hefur ekki
þolað þessa miklu og stöðugu
þungaflutninga. Því hefur viðhald-
ið á þessum vegarkafla, — fró
Þingvallavegarmótum til Reykja-
víkur — orðið miklu meira og
dýrara, en annars hefði orðið. Og
það sem verra er: Þrátt fyrir stöð-
ugt viðhald er þessi fjölfarni veg-
arkafli iðulega einna Vérstur yf-
irferðar af öllum þjóðvegum lands
ins.
En það var ekki ætlunin að
ræða um það sérstaklega, heldur
vekja máls á því hvernig þarna
er að unnið. Við þessa efnistekju
er svo óhrjálega gengið til verks
að undrun sætir. Verður vari.a
lengra komizt í sóðalegri um-
gengni og er öllum auðsýnt að
hér er ekki ofsagt. Ekkert eftirlit
virðist vera um það að eitthvert
form sé á þessum vinnubrögðum
heldur megi hver og einn fara þar
eftir eigin geðþótta. — En hvern-
ig er það, er enginn aðili sem á
að sjá um að umrót á almanna-
færi verði að vera háð einhverj-
um reglum?
Enginn mun harma það þótt
melaldan norðan við Helgafell
lækki, eða taki einhverjum breyt-
ingum til batnaðar. Helzt ætti hún
að hverfa með öllu. Eða, nánar til
tekið, fara niður í sömu hæð og
Vesturlandsvegurinn er á þessum
slóðum. Að því yrði mikil sam-
göngubót því einmitt á þessum
kafla vegarins er oft torleiði, eink
um á vetrum. Sú landlagsbrevting
sem þarna gæti orðið er svo auö-
veld og gagnsöm að sjálfsagt virð
ist að notfæra sér þá aðstöðu sem
þarna er fyrir hendi. Vegagerð nk
isins ætti því að hlutast til um
að þarna verði unnið á skipulegri
hátt en verið hefur, með það fyrir
augum, að melöldurnar neðan við
Mosfellsdalinn hverfi með öllu.
Það átak sýndi nokkurn stórhug
og virðingarverða framsýni hjá
þeim sem hér geta mestu um ráð-
ið. — Og því fremur ætti þetta
að vera framkvæmanlegt, þar sem
þetta getur komið svo að segja
af sjálfu sér, og án þess að kasta
neitt verulegt fé. Aðeins að not
færa sér þá sérstöku aðstöðu, sem
þarna er fyrir hendi og gera það
á þann hátt, að síðar þurfi ei um
að bæta.“
Þá er hér bréf frá Sig. Draum-
land, sem hann nefnir:
Sjónvarp og saga
framtíðar.
„Nýlega var ég að hlusta á upp-
lestur bréfa í Útvarpi voru. Bréf-
in höfðu farið milli viðkomandi að
ila í stjórn ameríska varnarliðs-
ins og ríkisstjórn íslands. Fjöll-
uðu þau um sjónvarp varnarliðsins
sem mikið er notað hér á landi.
Og var rætt um takmörkun þess,
á íslenzkum heimilum. Nú er það
svo að meginhluti íslenzkra stjórn
málamanna og almennra kjósenda,
er fylgjandi varnarliði Bandaríkja
manna hérlendis, þ.e. telur setu
þess hér rétta ákvörðun. Því er á
þeim vettvangi enginn ágreining
ur um að varnarliðið megi reka
hér nokkra menningarstarfsemi.
Hitt er aðalvandamálið hvernig
sú menningarstarfsemi er. Það er
sannast mál, að íslendingar hafa
ekkert með bandaríska sjónvarpið
Fraimihald á bls. 15.
FIMMTUGUR f DAG:
Þórður Gíslason
bóndi, Ölkeldu
MINNING
Hendrik Ottósson
fréttamaóur
Hendrik Ottósson, fréttamað-
ur, er látinn og genginn til
feðra sinna stuttu eftir að faðir
hans, Ottó N. Þorláksson, hin
mikla hetja bæði á sjó og landi,
fór af þessum heimi í hárri elli.
Við Hendrik áttum langa sam-
fylgd, fyrst sem samstarfsmenn
í Ríkisútvarpinu og eftir það
sem vinir allt til loka ævidaga
hans.
Þegar ég að boði Tryggva Þór-
hallssonar samdi frumvarp það
að útvarpslögunum, sem sett
voru árið 1930, setti ég inn í það
grein, sem enn gildir og hljóð-
ar á þá leið, að Ríkisútvarpið
skyldi gæta fyllstu óhlutdrægni
gagnvart öllum stjórnmálaflokk
um, félagssamtökum, atvinnu-
stofnunum og einstökum mönn-
um (óhlutdrægni en ekki „hlut-
leysi“, eins og nær allir hafa
staglazt á og gera enn). Hjá Rík-
isútvarpinu skyldu allir lands-
menn sitja við sama borð. Mér
kom því ekki til hugar, að
spyrja neinn starfsmann, sem
ég réði, um pólitíska skoðun
hans, heldur reyndi ég að mynda
mér skoðun um það, hvort hann
væri fær um að vinna starf sitt
og hlíta þessu megin boðorði út-
varpsins.
Á fyrsta áratug stofnunarinn
ar 1930—40 var það mikil tízka
að ofsækja þann stjórnmála-
flokk, sem Hendrik var talinn
fylla, og það jafnvel á sjálfu
Alþingi. Ég stóð þá á þeim ár-
um í miklu stímabraki við stjórn
arvöld landsins og reyndar lengi
síðan um að afstýra því, að
Hendrik og annar maður til á
fréttastofunni yrðu beittir at-
vinnuofsóknum. Gekk það jafn-
vel svo langt, að ég, til þess að
lægja öldurnar, neyddist til að
setja Hendrik í annað starf um
skeið. En er Ólafur Thors mar-
séraði með kommúnista við hlið
sér inn á Alþingi í hina svo-
nefndu nýsköpunarstjórn, að síð
ari heimsstyrjöld lokinni, breytt
ust viðhorfin og Hendrik kom
aftur inn í fréttastofuna og starf
aði þar til æviloka.
Það var fýsilegt að ráða
Hendrik Ottósson fréttamann.
Hann var afburða tungumála-
garpur, ^ákaflega fróður og mál-
fær og ritfær í bezta lagi. En
mestu skipti það, hvað hann
reyndist trúr í starfi. Hann
brást aldrei trausti mínu. Hann
var svo vandaður til orðs og æð-
is, svo sannur drengskaparmað-
ur, að ekki urðu svik fundin í
hans munni. Af kunnugleika lýsi
ég hér með öll brigslyrði í hans
garð, gömul og ný, um pólitíska
hlutdrægni í starfi, rakalaus
ósannindi, og því miður vísvit-
andi frá hendi margra ofsækj-
enda hans. Mættu þeir menn nú
fagna, ef þeir gætu gert sér von
ir um að hljóta þvílíkt eftirmæli
sem Hendrik Ottósson fær við
brottför sína.
Hendrik Ottósson var mikil
hetja. Við ákveðið tilvik í þjóð-
lífinu á yngri árum hans skirrð-
ist hann ekki við að fara í tukt-
húsið, fremur en að bregðast
málstað, sem hann taldi þjóna
mannúðinni. Hann var frá fæð-
ingu bæklaður á báðum fótum
og gekk á jörkunum. Þá gerði
prófessor dr. Snorri Hallgríms-
son mikið kraftaverk. Hann
slátraði bókstaflega fótum Hend-
riks og setti þá saman á nýjan
leik. Þetta var orðið óhjákvæmi
legt, ef hann átti ekki að verða
farlama maður það sem eftir
var ævinnar. Hendrik lá mánuð-
um saman á spítala við ólýsan-
legar kvalir meðan á þessu stóð.
En kjarkur hans og viljafesta
reisti hann aftur úr rekkju og
hann varð gangfær eftir þessa
aðgerð. Hendrik tjáði mér, að
sænskir læknar hefðu mjög
undrazt þetta afrek Snorra Hall
grímssonar.
Hinn 4. júní 1938 kvæntist
Hendrik og gekk að eiga Jó-
hönnu Henny (fædd Lippmann
í Berlín). Hún var ekkja eftir
Robert Goldstein og höfðu þau
hjón eignazt einn son, er Pétur
Goldstein heitir nú íslenzkur
iíkisborgari, kvæntur og á nokk
ur börn. Frú Henny lifir mann
sinn. En ekki varð þeim hjónum
barna auðið. Hún reyndist manni
sínum hin mesta ágætis kona
og er vinsæl af öllum, er hana
þekkja. Hún rómar það mjög,
hversu góður Hendrik var syni
hennar og svo börnum hans og
hversu þau ejskuðu hann djúpt
og innilega. Ég votta með þess-
um línum frú Henny og öllum
vandamönnum þeirra hjóna
dýpstu samúð okkar hjóna.
Vinur minn, Hendrik! Mér
varð það ávinningur á lífsleið-
inni að hitta þig, eiga samfylgd
og samstarf með þér, kynnast
góðleik þínum og réttlætis-
kennd, gáfum þínum og fróð-
leik. Og einkum var mér dýr-
mæt vinátta þín frá fyrstu kynn
um til æviloka þinna. Ég lilakka
til að hitta þig aftur heilan og
glaðan á landi hinna lifenda.
14. sept. 1966.
Jónas Þorbergsson.
Vegamálin og skatt
heimta ríkisins
Þeir, sem hafa farið í sumar
um hina fjölfarnari vegi lands-
ins, eru sammála um, að aldrei
hafi þeir verið verri. Með þeim
framkvæmdum, sem eru nii í
vegamáium, er fyrirsjáanlegt,
að þessir vegir verða ófærir
eftir lítinn tima. Þegar fjárlög
in fyrir 1966, voru til meðferðar
á Alþingi, benti Helgi Bergs á
þetta í ítarlegri ræðu, en stjórn
arflokkarnir vildu ekki hlusta
á það. Helgi sagði m. a.:
„Samkvæmt rannsókn, sem
FÍB hefur látið gera voru tekj-
ur af umferðinniá seinasta 5
ára bili 1960—1964, að báðum
árunum meðtöldum, 2046 millj.
kr. Á sama tíma er varið , til
vegamála 751 millj. kr. Eftir í
ríkissjóði varð af þessum tekj-
um 1295 millj. kr. Þó sjónar
mið um það, að ríkissjóður ætti
að fá cinhverja hóflega og skap
lega tolla af þessu, þá hefur
hann þó alltaf tekið svona 1000
millj. meira en nokkur réttlæt
ing er fyrir á þessu 5 ára bili.
Tvö hundruð millj. á ári færu
þá í vegakerfið til viðbótar. Ef
við fengjum það, þá værum við
komnir nálægt því, sem við
þurftum að leggja í vegakerfið
á þessum næstu árum. Áður en
vegaáætlunin kemur aftur til
meðferðar á næsta ári, verður
að finna leiðir til þess, að vega
sjóður fái nýjg. tekjustofna. Við
verðum að gera ráð fyrir því
að geta lialdið áfram af myndar
skap að ljúka við vcrkefni, sem
hófst fyrir 30 árum að byggja
upp sæmilega akfæra vegi um
land allt. Því til viðbótar verð
um við að gcra ráð fyrir að á
næstu árum byggjum við 40—
50 kílómetra af hraðbrautum á
ári. Við verðum að gera það
að verulegu leyti að minnsta
kosti, fyrir samtíma tekjur.
Þetta er viðfangsefnið, sem við
stöndum frammi fyrir. Að öðr
um kosti verða þau vcrkefni,
sem liér liggja fyrir, ekki unn-
in.“
Ef leysa á þetta mikia vanda
mál með skaplegum hætti, verð
ur vegagerðin að fá aliar þær
tekjur, sein fást af umferðinni,
eins og var í stjórnartíð Fram-
sóknramanna og þeir hafa jafn
an beitt sér fyrir. Annars held
ur vegakerfið áfram að eyði-
leggjast, eins og átt hefur sér
stað scinustu misserin.
Frjáls viðskipti
Mbl. 'bendir á það í gær, að
hinir nýju viðskiptasamningar
við Tékkóslóvakíu séu frá-
brugðnir fyrri samningum við
Tékka að því leyti, að nú er
í fyrsta sinn byggt á frjálsum
gjaldeyrisviðskiptum i stað
vöruskipta áður.
Um þetta segir Mbl.:
„Þau viðskipti, sem við höf
um átt við Austur-Evrópu þjóð
irnar á undanförnum árum og
áratugum hafa svo til eingöngu
verið á jafnkcypis grundvelli,
en á allra síðustu árum hafa
Austur-Evrópuþjóðirnar tekið
upp viðskipti við aðrar þjóðir
á grundvelli frjálsra gjaldeyris
viðskipta. Slíkir samningar hafa
nú verið gerðir við ísland og
ber vissulega að fagna þessum
markverða áfanga í viðskipt-
um okkar við Austur-Evrópu
þjóðir. Og jafnframt ber að
láta í ljós þá ósk, að því for
dæmi, sem nú hefur verið sýnt
með friálsum gjaldeyrissamning
um við Tékka, verði fylgt eftir
í gerð viðskiptasamninga við
aðrar Austur-Évrópuþjóðir."